Ο νους συνιστά ένα πολύτιμο εργαλείο ολοκλήρωσης για κάθε ενσαρκωμένη ύπαρξη, αλλά έχει αποδειχθεί ότι μπορεί ταυτόχρονα να αποβεί και ο μεγαλύτερος δυνάστης της ψυχής.

Η κατανόηση της φύσης του έχει απασχολήσει ιδιαιτέρως τον άνθρωπο και πολυάριθμες είναι οι αναλύσεις που έχουν επιχειρηθεί και επιχειρούνται, προκειμένου να προσεγγιστεί η ουσία και η λειτουργικότητά του στο πλαίσιο της ανθρώπινης εξελικτικής πορείας. Οι διανοητές και τα εξελικτικά συστήματα διαφορετικών πολιτισμών έχουν προτείνει κατά καιρούς αρκετές θεωρήσεις για τον νου, οι οποίες κατά βάση συμφωνούν σε ένα κοινό υπόβαθρο. Η θεωρία περί Νου του Αναξαγόρα, η καββαλιστική θεώρηση, οι ανατολικές Ράτζα Γιόγκα και Τάντρα Γιόγκα και ο Ταοϊσμός, καθώς και οι φιλοσοφικές σχολές του 19ου και του 20ου αιώνα αντιμετωπίζουν το νου ως όργανο του οποίου το κατεξοχήν διακριτό χαρακτηριστικό είναι το δυϊστικό περιβάλλον μέσα στο οποίο παράγει τα προϊόντα που επεξεργάζεται.

Ωστόσο, ο δυϊσμός per se δεν ήταν, ούτε είναι η κινητήρια δύναμη για την εξέλιξη. Χρειάζεται ένα τρίτο στοιχείο, που μπορεί να δώσει την κατάλληλη ώθηση, έτσι ώστε την ανάλυση να ακολουθήσει η σύνθεση και συνεπώς η ποιοτική μεταβολή. Αυτό το στοιχείο είναι η ίδια η ανθρώπινη συνείδηση, που έχει τη δυνατότητα να μεταβάλλει το επίπεδο λειτουργίας της κατά βούληση. Ο νους, βιολογικά ή θεωρητικά είναι ύλη. Ύλη, όμως, που κατανέμεται σε διαφορετικά επίπεδα πυκνότητας. Αυτό του δίνει τη δυνατότητα να επικοινωνεί ταυτόχρονα με τις πυκνότερες επικράτειες της ύλης, στο φυσικό επίπεδο μέσω των αισθήσεων, και τις παρυφές των πνευματικών βασιλείων στην υψηλότερη και πλέον αφηρημένη μορφή του. Τούτο τον καθιστά ένα πραγματικό αγγελιαφόρο ανάμεσα στους θεούς και τους ανθρώπους.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός ότι ο νους στην καββαλιστική κοσμοθεωρία συμβολίζεται από τη Σφαίρα του Χοντ, εκεί όπου αποδίδεται και ο Ερμής. Ο Ερμής αντιπροσωπεύει τις νοητικές ιδιότητες σε όλες τους τις εκφάνσεις, από τις κατώτερες ως τις υψηλότερες σφαίρες της διανόησης. Ο φτερωτός Ερμής, ως σύμβολο της επικοινωνίας. Ο ψυχοπομπός Ερμής, ο καθοδηγητής της ανθρώπινης ψυχής στα βασίλεια της μεταθανάτιας ύπαρξης, εκείνος που έχει την δυνατότητα να μετατοπίζεται κατά βούληση ανάμεσα στα πέπλα που διαχωρίζουν τα διαφορετικής πυκνότητας επίπεδα της ύπαρξης. Χαρακτηριστικά του είναι η επινοητικότητα, η ευφυΐα, η πονηριά και ταυτόχρονα η θεϊκή απόσπαση. Είναι μεταφορέας των μηνυμάτων. Δεν ταυτίζεται μαζί τους, εκφράζοντας έτσι με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την ιδέα της μη προσκόλλησης. Είναι υπάκουος στον Δία, ως προσωποποίηση του εντός μας διδασκάλου, και δεν τολμά να αρνηθεί την επιβολή του μαρτυρίου της στοιχειακής φύσης του Προμηθέα. Αντίθετα, είναι εκείνος -ως λογικός νους- που προσπαθεί να πείσει την τιτανική φύση να συμμορφωθεί στη θεϊκή υπόδειξη.

Η φύση του νου είναι θεϊκή και συνάμα βαθιά ανθρώπινη. Είναι το ασταθές θεμέλιο της εκλογίκευσης και της παραγωγής ενός ορθολογικού πολιτισμού για την ανθρώπινη φύση. Είναι ταυτόχρονα εκείνο το στοιχείο που διαχωρίζει τον άνθρωπο από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο, ακόμη και από τα πολύ συγγενικά του πρωτεύοντα θηλαστικά. Δεν θα μπορούσε, λοιπόν, παρά να παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο για την ύπαρξη και την εξέλιξη της ανθρώπινης φύσης, ένα ρόλο, όμως, συχνά υπερτιμημένο και αρκετά παρεξηγημένο.

Ο νους είναι ένα εργαλείο και ως τέτοιο μπορεί να προσφέρει πολλά. Όταν θεοποιείται, όμως, και γίνεται κυρίαρχος, τότε διαμορφώνει το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ανθρώπινη εξέλιξη. Είναι απαραίτητη, λοιπόν, η διάκριση ανάμεσα στις κατώτερες και τις ανώτερες λειτουργίες του, μια διάκριση που με ένα ιδιαίτερα αναλυτικό τρόπο προσφέρει η ανατολική παράδοση με την μελέτη των κόσα, των καταστάσεων ή επιπέδων του νου.

Κόσα

Σύμφωνα με την ταντρική φιλοσοφία το φυσικό σύμπαν, το Σώμα της Μεγάλης Αλυσίδας της Ύπαρξης, είναι δομημένο με πέντε στοιχεία: τον αιθέρα, τον αέρα, το νερό, τη φωτιά και τη γη. Αυτές οι στοιχειώδεις έννοιες είναι επίσης αναπόσπαστο κομμάτι του Ταοϊσμού, όπως επίσης και της Αγιουρβέντα, του ινδικού θεραπευτικού συστήματος. Σύγχρονοι ερευνητές αναφέρονται σε αυτά τα πέντε στοιχεία ως αιθερικό, αέριο, φωτεινό, υγρό και στερεό παράγοντα.

Καθώς το ανθρώπινο σώμα δεν είναι παρά η μικροκοσμική όψη του μακρόκοσμου και τούτο επίσης συντίθεται από αυτούς τους παράγοντες. Στο ανθρώπινο σώμα, λοιπόν, αυτοί οι πέντε παράγοντες ή στοιχεία της ταντρικής παράδοσης ελέγχονται από το πράνα, τη ζωτική ενέργεια. Αυτή η ζωτική ενέργεια με τη σειρά της ελέγχει το βάγιου, ή ζωτικό αέρα, που ευθύνεται για την καλή κατάσταση και την κυκλοφορία των ενεργειών σε όργανα όπως η καρδιά, οι πνεύμονες, οι εκκρίσεις, η κυκλοφορία του αίματος, κ.λπ. Με τη σειρά τους τα φυσικά όργανα είναι συνδεδεμένα με διαφορετικές ψυχοπνευ-ματικές δίνες, εκροές της ενέργειας της κουνταλίνι, τα επονομαζόμενα τσάκρα. Κάθε τσάκρα ελέγχει ένα από αυτά τα στοιχεία, ως προς την ποιότητα, την ποσότητα και την ισορροπημένη παρουσία του μέσα στο σώμα. Επιπλέον, τα τσάκρα ρυθμίζουν το ενδοκρινές σύστημα, καθώς βρίσκονται σε επαφή με το αδενικό σύστημα. Ως σύνολο τώρα, το αδενικό σύστημα συνδέεται με τον εγκέφαλο κι έτσι η διάνοια κυβερνάται κατά κύριο λόγο από τις πέντε κόσα, καταστάσεις ή επίπεδα του νου.

Σε αυτή τη σύντομη περιγραφή εμπλέκονται πολλές σημαντικές λεπτομέρειες της γιογκικής ή ταντρικής προσέγγισης στο σύστημα Σώμα-Νους. Ωστόσο, η ανάπτυξη και η γνώση των λεπτομερών ενεργειακών χαρτών του συστήματος Σώμα-Νους συνθέτει μια λεπτή και πολύ πραγματική επιστήμη, την οποία ορισμένοι επιστήμονες έχουν αρχίσει να μελετούν με μεγάλο ενδιαφέρον. Η πολυεπίπεδη ιεράρχηση της ύπαρξης, η εσωτερική σχέση νου-σώματος -από τα κύτταρα στα νεύρα, από το σώμα στον εγκέφαλο, από τον νου στο πνεύμα- έχει χαρτογραφηθεί με μεγάλη λεπτομέρεια εδώ και χιλιάδες χρόνια από τους γιόγκι και άλλους πνευματικούς διδάσκαλους πολλών διαφορετικών παραδόσεων.

Οι μεγάλες δυνατότητες που προσφέρει η επιστήμη αυτού του λεπτού σώματος είναι εφικτές, αρκεί να μην αγνοεί κανείς τη φυσική υγεία, τη φυσική ύπαρξη εδώ και τώρα. Η εσωτερική επίτευξη, εφόσον είναι κανείς ενσαρκωμένος, μπορεί να γίνει βιωμένη επίτευξη στην καθημερινή ζωή. Η Τάντρα Γιόγκα βλέπει το σώμα ως βάση, πάνω στην οποία γειώνεται το πνευματικό ρεύμα το απαραίτητο για την υπέρβαση. Συνεπώς, είναι απόλυτα αναγκαίο ένα υγιές σώμα, ως αναπόσπαστο μέσο για την επίτευξη ανώτερων συνειδητοποιήσεων.

Εκείνος που ασχολήθηκε ιδιαίτερα με το θέμα και το έκανε κατανοητό στο ευρύ κοινό ήταν ο Μάικλ Μέρφι (Michael Murphy). Στην πρωτοποριακή εργασία του «Το Μέλλον του Σώματος», βασισμένη εν μέρει σε γιογκικές τεχνικές του ινδού μυστικιστή Ορομπίντο (Sri Aurobindo), ο Μέρφι περιέγραψε τη σπουδαιότητα μιας συνδυαστικής πνευματικής τεχνικής, βαθιά ριζωμένης στην κατανόηση της σχέσης νου και σώματος.

Σε τούτη τη συνδυαστική τεχνική για την άσκηση του νου και του σώματος η υγιεινή διατροφή (κατά προτίμηση χορτοφαγική) είναι εξίσου σημαντική με τις τεχνικές της γιόγκα, του εσωτερικού μασάζ, του τάι τσι και του διαλογισμού. Όπως αναφέρει η Βασίσθα Γιόγκα, ένα αρχαίο σανσκριτικό κείμενο: «Για τον αμαθή, τούτο το σώμα είναι πηγή ατελείωτης δυστυχίας, αλλά για το σοφό είναι πηγή ατέλειωτης ευχαρίστησης». Αυτό είναι φυσικό, αν σκεφτεί κανείς πως όλες οι μυστικές παραδόσεις αναφέρουν ότι το σώμα είναι μια μικρογραφία όλης της δημιουργίας. Το σώμα που χρησιμοποιούμε είναι δομημένο από το ίδιο στοιχειακό υλικό που συνθέτει το σώμα του πλανήτη, το ηλιακό σύστημα, το σύστημα Κόσμος.

Για άλλη μια φορά βρισκόμαστε μπροστά στο ερμητικό αξίωμα «όπως πάνω έτσι και κάτω». Είμαστε η ίδια η γη και για αυτό το σώμα μας συμμετέχει στην οικολογική ισορροπία της ύπαρξης που συνθέτει τη βιόσφαιρα, το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε, κινούμαστε και υπάρχουμε. Από αυτή την οπτική γωνία ιδωμένο το γεγονός ενός υγιούς νου σε ένα υγιές σώμα είναι ένας περιβαλλοντολογικά υπεύθυνος τρόπος ζωής. Με πικρό τρόπο βιώνουμε τα τελευταία χρόνια την παραδοχή πως όταν μολύνουμε το Σώμα της Γης, κύρια μολύνουμε το δικό μας σώμα. Δυστυχώς, λίγα πράγματα γίνονται προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, ακόμα και από ομάδες ανθρώπων που υποτίθεται ότι κινούνται σε ένα διαφορετικό συνειδησιακό επίπεδο με εσωτερικές προεκτάσεις.

Η Σχέση Νου-Πνεύματος

Στην κοσμική διάταξη των πραγμάτων η ύλη πρόβαλε από τη Συνείδηση, είναι το φυσικό αποτέλεσμα του ονείρου του Μπράχμα.

Η συνείδηση δημιουργεί τους διάφορους στοιχειακούς παράγοντες, οι οποίοι με τη σειρά τους υλοποιούνται σε ένα πυκνό, υλικό επίπεδο ύπαρξης. Στην Τάντρα Γιόγκα λέγεται ότι τα πέντε στοιχεία δημιουργούνται από τον Κοσμικό Νου. Από αυτή την άποψη το τμήμα της δημιουργίας που αποκαλούμε συχνά «υλικό φάσμα» χρήζει περαιτέρω ερμηνείας από τη σύγχρονη κοσμολογία ή την επιστήμη. Από την άλλη, τόσο η Τάντρα όσο και η επιστήμη συμφωνούν πως ο νους δημιουργήθηκε από την ύλη. Ιδιαίτερα η Τάντρα διδάσκει ότι η συνολική μάζα του υλικού οικοδομήματος προέκυψε από τον Κοσμικό Νου. Συνεπώς, οι δυνατότητες του Νου κρύβονται λανθάνουσες μέσα στην ύλη και περιμένουν τις συνθήκες που θα τις οδηγήσουν στην αφύπνισή τους.

Η Τάντρα Γιόγκα βλέπει το νου ως αναπόσπαστο τμήμα όλων των ζωντανών κυττάρων και όχι μόνο των έμβιων οργανισμών με δυνατότητες υψηλής ή χαμηλής νοημοσύνης. Όπου υπάρχει ζωή, υπάρχει επίγνωση. Η συγκεκριμένη ιδέα πρόσφατα έγινε τμήμα της επιστήμης, μέσω των ερευνών του Ουμπέρτο Ματουράτα (H. R. Maturana) και του Φρανσίσκο Βαρέλα (F. Varela), οι οποίοι ανακάλυψαν εκ νέου ότι «τα ζωντανά συστήματα είναι γνωστικά συστήματα και ότι η ζωή ως διαδικασία είναι διαδικασία επίγνωσης».

Στην πλέον βασική μορφή του ο νους υπάρχει σε κυτταρικό επίπεδο. Με λίγα λόγια ενοικεί στην πρωταρχική μορφή ζωής και εκεί ακριβώς εκφράζεται με τη μορφή των πλέον πρωτόγονων κυτταρικών αισθήσεων και ενστίκτων. Όσο περισσότερο εξελίσσεται στο ανθρώπινο επίπεδο, οι δυνατότητές του διευρύνονται μέσω της επαναλαμβανόμενης εμπειρίας. Ο ανθρώπινος νους, ως αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης εκφράζεται μέσω των ενστίκτων, των συναισθημάτων και της λογικής, μέσω του λόγου και του δημιουργικού οραματισμού, μέσω της πνευματικής ευλογίας. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται ένα μικροκοσμικό δυναμικό, μια αντανάκλαση του Κοσμικού ή Θεϊκού Νου.

Το Φάσμα της Συνείδησης

Αυτό το ταξίδι μέσα στον μικρόκοσμο και τον μακρόκοσμο μας οδηγεί σε μια σημαντική όψη της Μικρής Αλυσίδας της Ύπαρξης, δηλαδή στο εναρκτήριο στάδιο αυτού που ο Κεν Γουίλμπερ (Ken Wilber) αναφέρει ως «φάσμα της συνείδησης». Τούτη η έννοια συνδέεται με ένα άλλο παγκόσμιο χαρακτηριστικό της εσωτερικής φιλοσοφίας. Ο ανθρώπινος νους μπορεί να χωριστεί σε διάφορα επίπεδα, σφαίρες ή κόσα. Με άλλα λόγια ο ανθρώπινος νους διαιρείται σε πέντε διαφορετικά αλλά απόλυτα συνδεδεμένα επίπεδα, που θα μπορούσαμε να περιγράψουμε ως άνθη του λωτού. Κάθε ένα από αυτά τα πέταλα περικλείει το άλλο και ανάλογα με την προοπτική λειτουργίας του νου συγκαλύπτει ή αποκαλύπτει τον έσχατο Μπράχμα.

Κατά τον ίδιο τρόπο στον Ινδουισμό Βεντάντα, το άτομο συντίθεται από πέντε τέτοια επίπεδα ή καταστάσεις. Πρώτο είναι το Αναμάγια Κόσα, το φυσικό σώμα. Δεύτερο είναι το Πραναμάγια Κόσα, ή σώμα της ζωικής ενέργειας-δύναμης. Λειτουργεί ως συνεκτικός δεσμός ανάμεσα στο φυσικό σώμα και τον νου και είναι γνωστό ως σφαίρα των συναισθημάτων. Τρίτο ακολουθεί το Μανομάγια Κόσα, ο ορθολογιστικός νους. Επόμενο είναι το σώμα της διαίσθησης το Βιγναμάγια Κόσα, ο λεπτός νους. Τελευταίο έρχεται το Ανάνταμαγια Κόσα, το σώμα της ευλογημένης υπέρβασης.

Στον Βουδισμό Μαχαγιάνα υπάρχουν οκτώ επίπεδα συνείδησης. Τα πρώτα πέντε απεικονίζουν τις πέντε αισθήσεις. Το επόμενο επίπεδο θεμελιώνεται πάνω στην αισθαντική εμπειρία. Το έβδομο επίπεδο, το Μάνας, σχετίζεται με τον ανώτερο νου και το κέντρο της ψευδαίσθησης του ξεχωριστού εαυτού. Το τελευταίο επίπεδο είναι το Αλάγιαβιτζνάνα, το πέπλο πριν την Αλάγια ή καθαρό Πνεύμα.

Αρκετές φορές -και όχι άδικα- δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην κατανόηση της ουσιαστικής φύσης αυτού του φάσματος της συνείδησης, στον ατομικό νου που αναπαύεται και ταυτόχρονα είναι κομμάτι της ψυχής, του Άτμαν. Ο συνδυασμός της ταυτόχρονης εμπειρίας του Σώματος, του Νου και του Πνεύματος διευρύνει το νου μέσα στην ψυχή και τελικά μέσω της καθαρής αντίληψης της ψυχής, ενώνεται η συνείδηση με την Κοσμική ή Θεία Ψυχή.

Τα Επτά Επίπεδα

Ας δούμε πώς αυτός ο διαχωρισμός ταιριάζει με την βενταντική εκδοχή, μέσω της διαίρεσης του ατομικού συνόλου Σώμα- Νους-Πνεύμα σε επτά επίπεδα, που περιλαμβάνουν και τις υποδιαιρέσεις τους:

1. Αναμάγια Κόσα: Το φυσικό σώμα, που συντίθεται από τους πέντε θεμελιώδεις παράγοντες ή στοιχεία. Ελέγχεται από το πυκνότερο επίπεδο του νου, το Καμαμάγια Κόσα.

2. Καμαμάγια Κόσα: Αυτή η κατάσταση του νου είναι η Κόσα της επιθυμίας. Είναι επίσης γνωστή ως συνειδητός ή ακατέργαστος νους. Έχει τρεις λειτουργίες:
α) βιώνει τα εξωτερικά ερεθίσματα μέσω των αισθητήριων οργάνων του σώματος,
β) παράγει επιθυμίες που θεμελιώνονται σε αυτά τα εξωτερικά ερεθίσματα,
γ) προσπαθεί να υλοποιήσει αυτές τις επιθυμίες, θέτοντας σε λειτουργία ιδιαίτερους μηχανισμούς. Αυτό το επίπεδο του νου ελέγχει τη μηχανιστική λειτουργία των οργάνων και των ενστίκτων. Την ίδια στιγμή ενεργοποιεί το σώμα για να ικανοποιήσει τα βασικά ένστικτα της πείνας, του ύπνου, του σεξ και του φόβου.

3. Μανομάγια Κόσα: Πρόκειται για εκείνο το νοητικό επίπεδο που ονομάζεται και υποσυνείδητος ή λεπτός νους, αλλά στην ουσία ελέγχει το συνειδητό νου μέσω τεσσάρων κύριων λειτουργιών:
α) της μνήμης,
β) της λογικής σκέψης,
γ) της εμπειρίας της ευχαρίστησης και του πόνου, βασισμένης στις αντιδράσεις από περασμένες πράξεις,
δ) του ονείρου.

4. Ατιμανάσα Κόσα: Ο όρος αποδίδεται στον λεπτό νου, ή υπέρ-νου, εκείνο το επίπεδο στο οποίο ανήκει η άμεση γνώση, η δημιουργική ενόραση και η εξωαισθητήρια αντίληψη. Αν και οι περισσότεροι ξοδεύουν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους στις καταστάσεις της Καμαμάγια και της Μανομάγια Κόσα, ενίοτε τούτο το επίπεδο επιτυγχάνεται μέσω της βαθιάς ενατένισης, της καλλιτεχνικής έμπνευσης ή της διανοητικής ανακάλυψης. Εδώ συμβαίνει μια βαθιά πνευματική εγρήγορση και μερικές φορές εμπειρία του Πνεύματος.

5. Βιτζιναμάγια Κόσα: Το πρώτο επίπεδο του αιτιατού νου, που ονομάζεται επίσης κατάσταση της «ιδιαίτερης γνώσης». Σε αυτή την κατάσταση μπορεί να διαπεράσει κανείς το πέπλο της παχυλής, αντικειμενικής πραγματικότητας, και να ρίξει μια ματιά στον κόσμο όπως πραγματικά είναι -δηλαδή Πνεύμα. Πολλές είναι οι θείες ιδιότητες που εκφράζονται μέσω αυτής της κατάστασης του νου: το έλεος, η ευγένεια, η ηρεμία, η μη προσκόλληση, η σταθερότητα, η επιτυχία, η χαρά, η πνευματική ευλογία, η ταπεινότητα, η μεγαλοπρέπεια ψυχής και πολλές άλλες. Η διάκριση (βιβέκα) και η μη προσκόλληση, ωστόσο, είναι εδώ οι κύριες λειτουργίες. Αληθινή διάκριση σημαίνει διάκριση ανάμεσα στη σχετική και την απόλυτη αλήθεια, ενώ η αληθινή μη προσκόλληση διαφέρει πολύ από την απόδραση από τον κόσμο. Η μη προσκόλληση θα μπορούσε να περιγραφτεί ως αγκάλιασμα της πνευματικής ποιότητας του κόσμου, η ενόρασή του ως Θείου Δημιουργήματος.

6. Χιραναμάγια Κόσα: Ο λεπτός αιτιατός νους, που αναφέρεται επίσης ως χρυσή κόσα. Εδώ η αίσθηση του Εγώ είναι μόνον λανθάνουσα. Ένα λεπτό και αδιόρατο πέπλο χωρίζει τον πνευματικό αναζητητή από την Ψυχή. Εδώ προσεγγίζεται η αυγή της αληθινής Αφύπνισης στην κατάσταση της Κοσμικής Συνείδησης που διαπερνά τα πάντα.

7. Άτμαν: Η κατάσταση πέρα από τον Νου, η Ψυχή, η Κοσμική Συνείδηση. Ο Άγιος Ιωάννης του Σταυρού, ο χριστιανός μυστικιστής του 16ου αιώνα ερμηνεύει πολύ καλά τούτη την ύψιστη κατάσταση θεϊκής συνείδησης: «...Η ψυχή εμφανίζεται περισσότερο ως Θεός παρά ως ψυχή, είναι Θεός μέσω της συμμετοχής».

Η Ενότητα

Μέσω της διαρκούς ενατένισης αυτών των επιπέδων του νου, ή φάσματος της συνείδησης, ο ανθρώπινος νους τελικά περικλείεται στο αγνό Πνεύμα και είναι ικανός να βιώσει την Ενοποίηση με το Θείο. Σύμφωνα με τον Κεν Γουίλμπερ, πρόκειται για την «ολότητα της ύπαρξης», έτσι όπως τη βιώνει κανείς σε μικροκοσμικό επίπεδο, μέσω των επιπέδων του ανθρώπινου νου. Υπάρχει μια μακροκοσμική ολότητα, που αντιπροσωπεύεται από τη Μεγάλη Αλυσίδα της Ύπαρξης και μια μικροκοσμική ολότητα, που αντιπροσωπεύεται από τη Μικρή Αλυσίδα της Ύπαρξης, δηλαδή τις Κόσα.

Αν και κάθε παράδοση ερμηνεύει αυτά τα επίπεδα κάπως διαφορετικά, είναι μια φυσική και παγκόσμια διαδικασία προοδευτικής αναδίπλωσης και εντέλει πλήρους Αφύπνισης. Όπως το θέτει ο Τζον Κερντ (John Kernt) στο έργο του «Εισαγωγή στη Φιλοσοφία της Θρησκείας» είναι η συνειδητοποίηση μιας απέραντης κληρονομιάς, την οποία ήδη κατέχουμε. Ωστόσο, εκείνος που περιγράφει τη διαδικασία της αφύπνισης πιο ξεκάθαρα και με ποιητικά λόγια είναι ο καλλιτέχνης Γουίλιαμ Μπλέικ (William Blake), στον παρακάτω στίχο: «Αν οι θύρες της αντίληψης καθαριστούν, θα δεις τα πράγματα πώς είναι αληθινά -άπειρα».

Προκειμένου να έχει εμπειρία αυτής της Κοσμικής Κατάστασης του Νου ο άνθρωπος χρειάζεται να καθαρίσει την αντίληψή του και να μετατρέψει το νου σε έναν πραγματικό καθρέφτη, μετουσιώνοντας κάθε Κόσα σε μια διάφανη και κρυστάλλινη πραγματικότητα. Έτσι, μέσω του διαλογισμού, ο πνευματικός αναζητητής μπορεί να γίνει αποδέκτης της θείας ακτινοβολίας, κάνοντας πραγματικότητα τα λόγια του Αγ. Ιωάννη του Σταυρού: «Η ψυχή κάνει χώρο για την παρουσία του Θεού, διώχνοντας μακριά τα εμπόδια, καθαρίζοντας το χώρο. Ενώνει τη θέλησή της με τη θέληση του Θεού... Όταν γίνει αυτό, η ψυχή θα φωτιστεί και θα μετουσιωθεί εν Θεώ. Και ο Θεός θα κοινωνήσει την υπερφυσική του ύπαρξη με την ψυχή που θα παρουσιαστεί ενώπιόν του ως ψυχή η ίδια και θα κατέχει η ψυχή ό,τι ο Θεός ο ίδιος κατέχει».

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

    • Fortune, D., Ο Μηχανισμός του Νου, Εκδόσεις Ιάμβλιχος, Αθήνα 1993.
    • Fortune, D., Μυστική Καββάλα, Εκδόσεις Ιάμβλιχος, Αθήνα 2011.
    • Wilber, K., The Atman Project, Αθήνα 1996.
    • Αγ. Ιωάννης του Σταυρού, Η Σκοτεινή Νύχτα της Ψυχής, Εκδόσεις Ιάμβλιχος, Αθήνα 2013.
    • Caird, J., An Introduction to Philosophy of Religions, Macmillan and Company, Glasgow 1880.

Κ.Π.