Ο εντυπωσιακότερος πλανήτης, ένας γίγαντας που κυριαρχεί στο Ηλιακό Σύστημα θέτοντας την σφραγίδα του σε αυτό, αλλά και στον εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου.

Ο Δίας είναι ο μεγαλύτερος πλανήτης του Ηλιακού μας Συστήματος και ένα από τα λαμπρότερα ουράνια σώματα που βλέπουμε στο στερέωμα. Το τεράστιο μέγεθος του και η μάζα του, που είναι μεγαλύτερη από όλων των άλλων πλανητών μαζί, του δίνουν πρωτεύοντα ρόλο στην αρμονική λειτουργία του Ηλιακού Συστήματος. Ίσως να μην είναι τυχαίο ότι οι αρχαίοι Έλληνες του έδωσαν το όνομα του βασιλιά των θεών τους.

Στην Αστρολογία είναι ο Μεγαλύτερος Ευεργέτης, καθώς θεωρείται ότι εκφράζει τις αρχές της επέκτασης, της εξάπλωσης, των ευκαιριών, της επιτυχίας και της ευτυχίας.

Είναι ο πλανήτης που είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το πνεύμα, την σοφία, την γνώση και την διείσδυση σε φιλοσοφικές έννοιες και μονοπάτια που σκοπό έχουν να μας εξελίξουν και να μας οδηγήσουν στη Θέωση.

Η ανάπτυξη της συνειδητότητας, η ενόραση, η διευρυνόμενη γνώση και κατανόηση, είναι όψεις που αποδίδονται στον Δία, ο οποίος ευνοεί το άτομο στην προσέγγιση των πρωταρχικών του ροπών μέσα από πνευματικά μονοπάτια.

Αστρονομικά Στοιχεία για τον Δία

Ο Δίας είναι η μεγαλύτερη ουράνια σφαίρα μετά τον Ήλιο στο Ηλιακό μας Σύστημα και είναι ο πέμπτος πλανήτης κατά σειρά απόστασης από τον Ήλιο.

Πρόκειται για έναν γίγαντα πλανήτη ο οποίος έχει μια εντυπωσιακή ιδιότητα. Εκπέμπει περισσότερη ακτινοβολία από εκείνη που λαμβάνει από τον Ήλιο. Αυτό σημαίνει ότι δεν αντανακλά απλά την ηλιακή ακτινοβολία αλλά παράγει και δική του. Με άλλα λόγια συμπεριφέρεται σαν άστρο. Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι θα χρειαζόταν 70 φορές μεγαλύτερη μάζα προκειμένου να μπορέσει να γίνει κανονικό άστρο, αλλά επειδή δεν κατόρθωσε να τη συγκεντρώσει παρέμεινε στο «κατώφλι» μιας τέτοιας μετάβασης.

Ο Δίας αποτελείται από αέρια και κυρίως από υδρογόνο, ήλιο, αμμωνία και μεθάνιο. Η ατμόσφαιρά του παρουσιάζει την εικόνα ενός δίσκου με πολλές παράλληλες ζώνες, ενώ πάνω της παρατηρούμε την περίφημη Ερυθρή Κηλίδα η οποία ουσιαστικά είναι ένας διαρκής τυφώνας.

Η διάμετρος του πλανήτη είναι περίπου 145.000 χιλιόμετρα, περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό του μέσα σε 10 ώρες, ενώ η περιφορά του γύρω από τον Ήλιο διαρκεί περίπου 12 έτη.

Ο Δίας στην Ελληνική και την Παγκόσμια Μυθολογία

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Δίας ήταν γιος του Κρόνου και της Ρέας, οι οποίοι ανήκουν στη δεύτερη δυναστεία των θεών των αρχαίων Ελλήνων, αντικαθιστώντας τον Ουρανό και την Γαία, που αποτελούσαν την πρώτη δυναστεία.

Ο Κρόνος που διαδέχθηκε τον πατέρα του Ουρανό, αποκτώντας την εξουσία βίαια όπως γνωρίζουμε, με ένα δρεπάνι, άκουσε από τον ίδιο τον πατέρα του ότι το ίδιο βίαια θα έχανε και αυτός την εξουσία από ένα δικό του παιδί. Έτσι όταν ο Κρόνος παντρεύτηκε την αδελφή του Ρέα απόκτησε πολλά παιδιά που, αντί να τα πετάει στον Τάρταρο όπως έκανε ο Ουρανός, τα κατάπινε αμέσως μόλις γεννιόνταν.

Αγανακτισμένη από αυτή την κατάσταση η Ρέα, καθώς ο Κρόνος είχε ήδη καταπιεί όλα τα προηγούμενα παιδιά της και αδέλφια του Δία, την Εστία, την Δήμητρα, την Ήρα, τον Πλούτωνα και τον Ποσειδώνα, όταν έμεινε έγκυος στον Δία και με προτροπή των γονιών της, του Ουρανού και της Γαίας, έφυγε κρυφά στη Κρήτη, όπου γέννησε το παιδί της και το άφησε εκεί. Στην επιστροφή της, υποκρίθηκε ότι γέννησε δίνοντας στον Κρόνο μια πέτρα τυλιγμένη στη «φασκιά» να καταπιεί. Κι αυτός χαρούμενος την κατάπιε, θαρρώντας ότι κατανικάει άλλη μια φορά την μοίρα που του προείπε ο Ουρανός, ότι δηλαδή θα εκθρονιστεί από έναν απόγονό του.

Έτσι η γέννηση του Δία παρέμεινε μυστική. Οι αρχαίοι συγγραφείς αφηγούνται με διάφορους τρόπους τα σχετικά με την παιδική του ηλικία. Κατ’ άλλους μετά τη γέννησή του, τον παρέλαβαν οι Νύμφες του βουνού της Δίκτης, στην Κρήτη και τον τοποθέτησαν σε κούνια χρυσή.

Κατ’ άλλους πάλι η φροντίδα του μωρού ανατέθηκε στις δυο κόρες του βασιλιά της Κρήτης Μέλισσου, την Αδράστεια και τη Μέλισσα.

Το μωρό τρεφόταν με το γάλα μιας κατσίκας, της Αμάλθειας, που καταγόταν από τον Ήλιο και η οποία είχε όψη τόσο τρομαχτική που ούτε οι Τιτάνες μπορούσαν να την ανεχτούν. Γι’ αυτό και παρακάλεσαν την Γαία να την κρύψει σε ένα άντρο της Κρήτης, όπου πήγανε τον Δία.

Κατά τον Αθηναίο όμως, ο Δίας ανατράφηκε από περιστέρες: «Του έφερναν την αμβροσία από τις άκρες του ωκεανού. Ένας αετός με νύχια μυτερά του πήγαινε κάθε βραδιά το νέκταρ, που αντλούσε από την πηγή και το έφερνε διά μέσου των αιθέρων. Γι’ αυτό και ο Δίας, αφού νίκησε τον πατέρα του Κρόνο, χάρισε στον αετό εκείνο την αθανασία και τον έκανε αστερισμό. Και όσο για τις περιστέρες, ανέθεσε σ’ αυτές την ωραία υπηρεσία να αναγγέλλουν τις εποχές».

Τέλος, σύμφωνα με μια παράδοση λιγότερο ποιητική, ο Δίας τράφηκε με το γάλα μιας γουρούνας που οι γρυλισμοί της, εμπόδιζαν τον Κρόνο να ακούει τα κλάματα του.

Επειδή ο μελλοντικός κύριος του Ολύμπου ήταν πολύ θορυβώδης και υπήρχε φόβος να φτάσουν οι φωνές του ως τον πατέρα του τον Κρόνο, ανέλαβαν να τις καλύπτουν οι Κουρήτες ή Κορύβαντες, με τον θόρυβο που έκαναν χτυπώντας τα ξίφη στις ασπίδες τους, καθώς χόρευαν πολεμικό χορό.

Για να διασκεδάσουν τον Δία-μωρό, αναφέρουν αρκετοί συγγραφείς, οι Κύκλωπες κατασκεύασαν τις αστραπές και την βροντή, που αργότερα ο νέος θεός τις χρησιμοποίησε με τρόπο φοβερό ενάντια στους Τιτάνες.

Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος μας αφηγείται ότι η Νύμφη Αδράστεια είχε δώσει στον τρόφιμό της ένα παιχνίδι θαυμαστό: «μια σφαίρα σχηματισμένη από κύκλους χρυσούς, που ανάμεσά τους είχε τυλιχτεί κισσός κι όταν την πετούσανε ψηλά, διέγραφε κατά το πέσιμό της μια θαυμάσια τροχιά, σαν εκείνη που κάνουν οι διάττοντες αστέρες».

Ο Δίας έτσι επέζησε και μεγάλωσε κρυφά στην Κρήτη, όταν όμως αντρώθηκε ήρθε και εκθρόνισε τον πατέρα του, αφού με τη βοήθεια της γιαγιάς του Γαίας, κατά τον Ησίοδο, ή καλώντας σε βοήθεια την κόρη του Ωκεανού την Μήτιν, κατά τον Απολλόδωρο τον Αθηναίο, τον ανάγκασε να βγάλει από τα σπλάχνα του, πρώτα την πέτρα, το «υποκατάστατο» του ίδιου του Δία και ύστερα όλα τα τέκνα του που είχε καταπιεί. Έτσι ίδρυσε την τρίτη και τελευταία δυναστεία των θεών των Ελλήνων, την δυναστεία των Ολύμπιων θεών.

Πριν κυριαρχήσουν οι Ολύμπιοι θεοί, βασίλευαν οι Τιτάνες, οι οποίοι ήταν παιδιά του Ουρανού και της Γης. Ο Δίας πολέμησε τους Τιτάνες για να τους πάρει την εξουσία. Η Γαία τον συμβούλεψε να ελευθερώσει τους Κύκλωπες και τους Εκατόγχειρες από τον Τάρταρο όπου τους είχε βάλει ο Κρόνος.

Οι Κύκλωπες σε ένδειξη ευγνωμοσύνης χάρισαν στον Δία τη βροντή, τον κεραυνό και την αστραπή, στον Πλούτωνα την κυνέη, ένα μαγικό κράνος που καθιστούσε αόρατο όποιον το φορούσε, και στον Ποσειδώνα την τρίαινα.

Ο Δίας είχε στην κατοχή του και την αιγίδα, ένα βροντώδες σύννεφο ή καταιγίδα που τον προστάτευε σαν ασπίδα, ήταν ένα έργο του Ήφαιστου. Άλλοι ισχυρίζονταν ότι η αιγίδα ήταν φτιαγμένη από το δέρμα της αίγας Αμάλθειας.

Ο πόλεμος ανάμεσα στους Ολύμπιους και στους Τιτάνες κράτησε δέκα ολόκληρα χρόνια. Οι Ολύμπιοι πολεμούσαν πάνω από τον Όλυμπο ενώ οι Τιτάνες από τον Όρθυ. Χάρη στους κεραυνούς του Δία και στα βράχια που εκτόξευαν οι Εκατόγχειρες, οι Ολύμπιοι κέρδισαν τον πόλεμο και την εξουσία. Ο Κρόνος και οι άλλοι Τιτάνες ρίχτηκαν στον Τάρταρο και οι Εκατόγχειρες ανέλαβαν τη φύλαξή τους. Ύστερα από την νίκη ο Δίας εγκαθίδρυσε τη βασιλεία του.

Κατά τον Όμηρο, η επικράτεια που ανήκει στους θεούς οφείλεται σε κλήρωση. Έτσι στον Πλούτωνα έτυχε ο κάτω κόσμος, στον Ποσειδώνα η θάλασσα και στον Δία ο ουρανός. Για την γη, συμφώνησαν να την κυβερνούν όλοι μαζί, όμως ανάμεσα στους θεούς βασίλευε ο Δίας.

Εκτός από τους Τιτάνες, πολέμησε ακόμα ο Δίας με τους Γίγαντες και με τον Τυφωέα ζητώντας μάλιστα την βοήθεια όχι μόνο όλων των θεοτήτων του Ολύμπου αλλά και προσώπων που δεν ήταν θεοί, όπως ο Ηρακλής.

Ο αδιαμφισβήτητος πια άρχοντας των θεών και των ανθρώπων, ο Δίας, είχε την έδρα του στον Όλυμπο. Και μας αφηγείται ο Ησίοδος σχετικά με τον Όλυμπο: «Ποτέ δεν τον κτυπάει ο άνεμος, μήτε τον αγγίζει το χιόνι, τον περιβάλλουν αέρας καθαρότατος και διαύγεια λεπτή και εκεί οι θεοί ζουν ευτυχισμένοι όσο η ατέλειωτη ζωή τους διαρκεί».

Σε νεότερη εποχή όταν άλλαξαν οι θρησκευτικές αντιλήψεις, οι Έλληνες τοποθέτησαν την έδρα των θεών όχι πάνω σε γήινο βουνό αλλά στον ουρανό. Αλλά ακόμα και τότε ανέφεραν την κατοικία των θεών με το όνομα του Όλυμπου.

Ο Οβίδιος περιγράφει πως: «Στο ύψος του Εμπυρείου υπάρχει ένας δρόμος ορατός, όταν ο ουρανός είναι ανέφελος, τον ονομάζουνε Γαλαξία. Από τον δρόμο αυτό οι αθάνατοι, πηγαίνουνε στο υπέροχο ανάκτορο, όπου κατοικεί ο κύριος της βροντής. Δεξιά και αριστερά σε στοές πάντα ανοιχτές, κατοικούν οι πρώτης τάξης θεοί. Εδώ και εκεί υπάρχουνε θέσεις και για τους δευτερεύοντες θεούς. Στην είσοδο αυτής της βασιλικής κατοικίας οι θεοί, που με την δόξα τους και το κύρος τους ανυψώθηκαν πάνω από τους άλλους, έχουν εγκαταστήσει την έδρα τους».

Οι αρχαίοι συγγραφείς αποδίδουν στον Δία πλήθος ερωτικών περιπετειών και τον παρουσιάζουν ως «ελευθεριάζον» και κατεχόμενο από πάθη, που κανένα εμπόδιο δεν τον σταματούσε προκειμένου να ικανοποιήσει τις επιθυμίες του.

Μήτε θεές, μήτε θνητές, ξένες ή συγγενικές, καμιά γυναίκα, όταν είχε διεγείρει το ερωτικό του πάθος, δεν του ξέφευγε. Με αποτέλεσμα τη γέννηση πλήθους θεών, θεαινών, ηρώων, που η ιστορία τους αποτελεί κατά μέγα μέρος το υλικό της ελληνικής μυθολογίας.

Ο Δίας ήταν αδελφός και σύζυγος της Ήρας. Μαζί της απέκτησε τον Άρη, την Ήβη, και τον Ήφαιστο. Ορισμένοι περιλαμβάνουν την Ειλείθυια, θεά των τοκετών, την Άργη και την Έριδα. Πολυτάραχη η σχέση τους ήταν γεμάτη ραδιουργίες και αντιζηλίες. Περιελάμβανε ακόμη και συνωμοσίες ή εναντίωση του ενός απέναντι στη θέση του άλλου. Πολλοί μύθοι αναφέρουν την Ήρα να ζηλεύει τις ερωτικές κατακτήσεις του Δία και να είναι εχθρός των ερωμένων και των παιδιών τους. Για ένα χρόνο μια νύμφη που ονομαζόταν Ηχώ, είχε αναλάβει να αποσπά την προσοχή της Ήρας από τις υποθέσεις του, μιλώντας της ακατάπαυστα. Όταν η Ήρα ανακάλυψε την απάτη την καταράστηκε να επαναλαμβάνει τα λόγια των άλλων.

Άλλη νόμιμη σύζυγος του ήταν η Διώνη, που λατρευόταν μαζί του στη Δωδώνη και όπως μας λέει ο μύθος, είχαν αποκτήσει μαζί την Αφροδίτη.

Σύμφωνα με μερικούς συγγραφείς, πρώτη σύζυγος του Δία δεν υπήρξε η Ήρα, αλλά η Μήτις, κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος. Κατά τον Ησίοδο, η Μήτις ήταν η προσωποποίηση της σοφίας. Όταν επρόκειτο να γεννήσει την κατάπιε ο Δίας ύστερα από συμβουλή της Γαίας επειδή σύμφωνα με μια παλιά προφητεία το παιδί που θα γεννούσε η Μήτιδα θα ξεπερνούσε σε δύναμη τον πατέρα του. Έτσι γεννήθηκε η Αθηνά πάνοπλη, από το κεφάλι του Δία.

Ο Πίνδαρος θεωρούσε ότι πρώτη σύζυγος του Δία ήταν η Θέμις, θυγατέρα του Ουρανού και της Γαίας, μια από τις έξη Τιτανίδες. Έγινε σύμβουλος του Δία και προσωποποίησε την ιδέα της Δικαιοσύνης, όπως η Μήτις την ιδέα της Σοφίας. Της είχαν αποδώσει τη γέννηση των Εποχών και ακόμα των Μοιρών.

Αδελφή της Θέμιδας ήταν η Μνημοσύνη που έγινε με τη σειρά της αντικείμενο του ερωτικού πόθου του Δία κι από τις σχέσεις μαζί του, που έμεινε κοντά της εννιά νύκτες, γεννήθηκαν οι Εννιά Μούσες.

Εξάλλου η Ευρυνόμη, θυγατέρα του Ωκεανού και της Θέτιδας, απόκτησε από τον Δία τις τρεις Χάριτες: την Αγλαΐα, την Ευφροσύνη και την Θάλεια. Οι Χάριτες δε αυτές κατέχουνε στη μυθολογία και στην τέχνη θέση πολύ σπουδαία.

Οι αναρίθμητες ερωτικές περιπέτειές του, τον θέλουν να είναι πατέρας πολλών θεών και ηρώων. Όμως παρόλο τις απιστίες η Ήρα δεν είχε κανένα δικαίωμα να παραπονιέται, αφού στο βάθος ήταν η μόνη που αγαπούσε πραγματικά, κάτι που γίνεται φανερό και από τα λόγια που κατά τον Όμηρο απευθύνει ο Δίας στη σύζυγό του: «Έλα, και πρώτα από όλα ας αναπαυτούμε, ας παραδοθούμε στις ερωτικές μας απολαύσεις. Ποτέ θνητή ή θεά δεν μου έχει εμπνεύσει τόσους πόθους. Μήτε η γυναίκα του Ιξίωνα, που γέννησε τον Πειρίθου τόσο γενναίο όσο οι θεοί, μήτε η θυγατέρα του Ακρίσιου, η Δανάη, η μητέρα του Περσέα του περιφημότερου από τους ανθρώπους, μήτε η θυγατέρα του ξακουστού Φοίνικα, που γέννησε τον Μίνωα και τον Ραδάμανθυ, μήτε η Αλκμήνη στη Θήβα, η μητέρα του τόσο δυνατού Ηρακλή, μήτε η Σεμέλη, η μητέρα του Διόνυσου, της χαράς των ανθρώπων, μα μήτε και η ξανθιά Δήμητρα, μήτε ακόμα και η Λητώ, δεν μου εμπνεύσανε τον έρωτα που νοιώθω για σένα και τους πόθους που με γεμίζεις».

Από την Τιτανίδα Μαία έχουμε ως απόγονο τον θεό Ερμή, από την θεά Δήμητρα, την Περσεφόνη και από την Λητώ τους θεούς Απόλλωνα και Άρτεμη. Με την κόρη του Κάδμου την Σεμέλη τον θεό Διόνυσο, με την Λήδα την ωραία Ελένη και τους Διόσκουρους (Κάστορα και Πολυδεύκη).

Αναφέρεται ακόμα ότι από την Αλκμήνη, απέκτησε τον Ηρακλή, από την Ευρώπη τον Μίνωα και τον Ραδάμανθυ και από την Δανάη τον Περσέα.

Αντίστοιχες θεότητες με τον Δία είναι ο ρωμαϊκός θεός Γιούπιτερ (Jupiter), o Μπριχασπάτι ή Μπραχμανασπάτι των Ινδών -που ονομάζεται Γκουρού από τους Ινδούς αστρολόγους και ο Άμμωνας της Αιγύπτου. Έχει επίσης και πολλά άλλα ονόματα σε άλλες μυθολογίες και θρησκείες.

Λατρεία και Επιρροές του Δία

Η περιγραφή του ελληνικού μυθολογικού σύμπαντος, από την γένεση και την δόμησή του, έως την ρυθμισμένη λειτουργία του με ιεραρχημένες τις σχέσεις ανάμεσα στα αρχιτεκτονικά μέλη του, συμπληρώνεται με την επικράτηση του Δία, δηλαδή του ανώτερου θεού της επίσημης λατρείας των Ελλήνων, στη θέση κυβερνήτη του Κόσμου.

Το αρχικό του όνομα ήταν Ζευς, από τη λέξη ζωή, δηλαδή «ζωοδότης», «ζωοποιών πνεύμα», καθώς συμβολίζει το πνεύμα των πάντων μέσα στον κόσμο, αλλά και από το αρχαιοελληνικό ρήμα «ζεύγνυμι», ζεύω (βάζω κάτω από τον ζυγό υποτάσσω, συνδέω, ενώνω), επειδή ο Δίας μετά την κατατρόπωση του πατέρα του Κρόνου, ανέλαβε να ενώσει ξανά τον κόσμο και να τον υποτάξει στη δική του κοσμική εξουσία. Έτσι ένωσε το συν-παν Διά μέσου του πνεύματος και της αλήθειας. Για αυτό τον ονομάζουν και Δία γιατί, «Διά την κεφαλήν του εφάνηκαν όλα τα θεία» κι ακόμα Ζήνα διότι χάρισε το Ζειν. Όπως λέει ο Αριστοτέλης: «Καλούμεν Ζήνα και Δία ως αν ει λέγοιμεν δι’ ο ζούμε» που σημαίνει «αποκαλούμε Τον Ζήνα και Δία, σαν να λέμε ότι Διά μέσω εκείνου ζούμε».

Άλλοι πάλι αναφέρουν ότι το όνομά του προέρχεται από το αρχαιοελληνικό διός, που σημαίνει λαμπρός. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι προέρχεται από την Ινδοευρωπαϊκή ρίζα Dyeus, που σύμφωνα με τους γλωσσολόγους, έδωσε ακόμα την ελληνική λέξη Θεός, το Λατινικό Deus, το Βεδικό Dyaus, το Γερμανικό Tiwaz και άλλες λέξεις σχετικές με το θείο.

Τέλος άλλοι λένε ότι το όνομά του ανάγεται στην ρίζα div-, που σημαίνει ουρανός. Η έκφραση Ζευς Πατήρ, αντιστοιχεί στο Diespiter, το Juppiter των Ρωμαίων, το Jupiter Όμβρων και το Dyaus Pita, των αρχαίων Ινδών.

Πολυάριθμα επίθετα συνοδεύουν το όνομα του Δία (έχουν καταμετρηθεί περίπου εκατόν πενήντα) και παρουσιάζουν τον θεό με τις μορφές που του είχε δώσει η φαντασία των Ελλήνων. Τον αποκαλούν κεραυνοβόλο, αιθέριο, αέριο, δημιουργό της βροντής και της βροχής και των ανάλογων φαινομένων. Τον ονομάζουν πατέρα των καρπών που αυτός φέρνει στη γη, φύλακα των πόλεων, προστάτη, υπερασπιστή, πατέρα, δημιουργό, ξένιο, πολεμιστή, θριαμβευτή, εξαγνιστή, ικέτη, ευνοϊκό, σωτήρα και ελευθερωτή. Με άλλα λόγια ουράνιο και σύγχρονα γήινο, με ονόματα που αναφέρονται σ’ όλη την φύση και σε όλα τα φαινόμενα ως αιτία του παντός.

Υπήρχαν πολλά ιερά αφιερωμένα στο Δία σε όλους τους τόπους όπου μιλιόταν η ελληνική γλώσσα και καθένα είχε τον ιδιαίτερο του χαρακτήρα, που φανέρωνε πως ιδρυθήκαν σε διάφορες εποχές, όταν δεν υπήρχαν ακόμα κοινές θρησκευτικές ιδέες στα διάφορα ελληνικά φύλα. Άλλωστε, αρκετές φορές η λατρεία του Δία είχε υποκαταστήσει τη λατρεία αρχαιότερων θεοτήτων.

Ένα από τα σπουδαιότερα ιερά του Δία, είναι εκείνο που υπήρχε στη Δωδώνη από πολύ παλιά. Κι είχε απλωθεί η φήμη του σε ολάκερο τον ελληνικό κόσμο εξαιτίας του μαντείου του, που το θεωρούσαν το αρχαιότερο της ελληνικής γης. Οι Αρκάδες, λάτρευαν τον Λύκαιο Δία, στην κορυφή του Λύκαιου όρους της Αρκαδίας, όπου στις τελετουργίες αναφέρονταν και ανθρωποθυσίες. Απαγόρευαν δε, με ποινή θανάτου, να πλησιάσουν στο βωμό αυτό οι αμύητοι και καθένας δικαιούτο να σκοτώσει τον παραβάτη. Ένας άλλος μύθος πρόσθετε ότι τα ζώα ή οι άνθρωποι που είχανε εισδύσει στο θυσιαστήριο του Λύκαιου Δία δεν είχαν πια σκιά.

Στην Ολυμπία υπήρχε ο πιο ξακουστός ναός του Δία όπου και εκεί υπήρχε ονομαστό μαντείο, και από τον 5ο π.Χ. αιώνα βρισκόταν σε αυτόν ένα από τα εφτά θαύματα του κόσμου: το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία, έργο του Φειδία, που το δημιούργησε ανάμεσα στο 451 και το 448 π.Χ. Αυτό το έργο απόκτησε τόσο μεγάλη φήμη, που ο Επίκτητος έλεγε: «Πηγαίνετε στην Ολυμπία να δείτε τον Δία του Φειδία. Είναι κρίμα να πεθάνει κανένας χωρίς να τον δει». Εκτός από τα ιερά του Δία στην κεντρική Ελλάδα, άλλα ιερά υπήρχαν στην Κρήτη και σε άλλα ελληνικά νησιά, αλλά και στην Ασία και την Αφρική.

Από τα ιερά του Δία έξω από την Ελλάδα, πιο ονομαστό ήταν αυτό που βρισκόταν σε μια όαση της ερήμου της Λιβύης, όπου ο Δίας λατρευότανε, με το όνομα Άμμωνας – Δίας. Πολλές υποθέσεις σχετικά με τη φύση και την εθνικότητα του θεού έχουν λεχθεί, με πιο ικανοποιητική να είναι εκείνη που δέχεται ότι ο Άμμων ήτανε θεότητα αιγυπτιακή, που είχε κεφάλι ανθρώπου με δυο μεγάλα φτερά ή κεφάλι κριού, που ήταν σύμβολο αντρισμού, με τα κέρατα στραμμένα προς τα κάτω και εμπρός. Οι Έλληνες δέχτηκαν τον Αιγύπτιο θεό, μα τον τροποποίησαν και προσάρμοσαν τη λατρεία του στις δικές τους δοξασίες, κατά μερικούς. Κατ’ άλλους η λατρεία του Δία είχε εισαχτεί στην Αίγυπτο από την Ελλάδα και μάλιστα κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα.

Ένα ορφικό ποίημα παρουσιάζει την ιδέα που είχαν οι Έλληνες για την παντοδυναμία του Δία με την εξής μορφή: «Ο Δίας ήταν ο πρώτος, ο Δίας είναι ο τελευταίος και ο κύριος της βροντής. Ο Δίας είναι η κεφαλή, ο Δίας είναι το μέσον, από το Δία προέρχεται το σύμπαν. Ο Δίας είναι η βάση της γης και του ουρανού με τα λαμπερά αστέρια. Ο Δίας ήταν αρσενικός, ο Δίας ήταν επίσης αθάνατη Νύμφη. Ο Δίας είναι η πνοή των πάντων. Ο Δίας είναι η ρίζα της θάλασσας. Ο Δίας είναι ο κύριος του κόσμου, που τρέμει τον κεραυνό που εκείνος ρίχνει. Αφού δημιούργησε όλα τα όντα, τα βάζει κάτω από το εκθαμβωτικό φως που πηγάζει από την ιερή του καρδιά και επιτελεί τα πράγματα τα πιο θαυμαστά».

Η δύναμη του Δία είναι αδιαμφισβήτητη και ασκεί την εξουσία του σε θεούς και ανθρώπους, ωστόσο δεν είναι απεριόριστη, επειδή είναι κάτω από μια ανώτερη δύναμη, το Πεπρωμένο, που οι Έλληνες το προσωποποίησαν ανθρωπομορφικά με τις τρεις Μοίρες.

Οι Μοίρες, Κλωθώ (Παρόν), Λάχεσις (Μέλλον) και Άτροπος (Παρελθόν) παίζουν σημαντικότατο ρόλο στην ελληνική μυθολογία. Αντιπροσωπεύουν μια δύναμη που επιβλέπει και παρακολουθεί τις ζωές των ανθρώπων, από τη γέννησή τους μέχρι τον θάνατο.

Το πεπρωμένο είναι ο νόμος που το Σύμπαν κυβερνά κι ο νόμος αυτός θεσπίστηκε από τον ίδιο τον Δία, που σαν ύπατος των θεών οφείλει να δίνει το καλό παράδειγμα, σεβόμενος έναν κανόνα που βάζει περιορισμούς στις ιδιοτροπίες του. Ο θεσμός του όρκου επίσης είχε τεθεί κάτω από την προστασία του Δία κι όλες οι θεότητες υπάγονται στη δέσμευση αυτή.

Όπως αναφέρει ο Zουλ Ζιράρ (Jules Girard): «Ο Δίας είναι ο προστάτης των κανόνων δικαίου, που σε αυτούς στηρίζονται όλες οι σχέσεις των ανθρώπων μεταξύ τους. Καθώς είναι ο ύπατος θεός του όρκου και της οικογένειας, αγρυπνάει στην κατοικία κάθε θνητού και είναι προστάτης επίσης των ξένων, των κηρύκων και των ικετών. Έτσι βρίσκονται στο πρόσωπό του ο σεβασμός η γλυκύτητα, η ευσπλαχνία. Κι όπως οι θεοί δεν είναι πάντοτε αμείλιχτοι, έτσι και οι θνητοί δεν πρέπει να είναι σκληροί και ανελέητοι μεταξύ τους. Και προπάντων πρέπει να εξακολουθήσει να υπάρχει η ανθρώπινη κοινωνία, που οφείλει να υπακούει στους ηθικούς νόμους του μέτρου και της ισορροπίας οι οποίοι είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση του σύμπαντος».

Από αυτές τις ιδέες εμπνέονταν οι καλλιτέχνες της εποχής και προσπαθούσαν στα χαρακτηριστικά του να εκφράσουν τη δύναμη, αλλά και την σύνεση και την καλοσύνη. Το κεφάλι του είναι ρωμαλέο, με πυκνά, κυματιστά μαλλιά και γένια σκληρά. Σε μερικές παραστάσεις το κεφάλι του Δία είναι γυμνό, μα στις περισσότερες είναι στολισμένο με μια λεπτή ταινία ή με στεφάνι από δάφνη ή ελιά. Παρίσταναν γενικά τον Δία να κρατάει ένα σκήπτρο που κατέληγε σε αετό.

Στα σύμβολά που του αποδίδονται είναι ο αετός (θεωρούμενος ως ικανός να πετάει ως τον Ήλιο και να κοιτάει αλάθητα το κάθε τι και να ταυτίζεται με αυτό, ο αετός αντιπροσωπεύει την πνευματική αρχή στον άνθρωπο η οποία είναι ικανή να πετάει στα ουράνια), το Κέρας της Αφθονίας ή Κέρας της Αμάλθειας, ο κεραυνός, το σκήπτρο και σαν ιερό δέντρο η βελανιδιά.

Αστρολογική και Συμβολική Προσέγγιση του Δία

Στην αστρολογική ερμηνεία ο Δίας είναι ο πλανήτης των ευκαιριών, της δύναμης για εξέλιξη και της διδασκαλίας.

 Σε ένα γενέθλιο χάρτη από την θέση του Δία, αντλούμε πληροφορίες για την δικαιοσύνη, την σοφία και την ηθική του ατόμου. Ακόμα μπορούμε να δούμε ανάλογα με την θέση και την δύναμη του, τα μέσα που έχει ο άνθρωπος για εξέλιξη (πνευματική, ψυχική, ηθική, σωματική, υλική) και ανάπτυξη.

Θεωρείται, αγνός, ευεργετικός, αρσενικός, θερμός, υγρός, ηλεκτρικός και γόνιμος. Είναι Κυβερνήτης του Τοξότη και του Ένατου Οίκου, ενώ συγκυβερνά με τον Ποσειδώνα τους Ιχθείς και τον Δωδέκατο Οίκο. Η Ημέρα της Εβδομάδας που του αντιστοιχεί είναι η Πέμπτη και ο κασσίτερος, είναι το μέταλλο που του αποδίδεται.

Στον εξωτερικό κόσμο, φανερώνει επαγγέλματα, ανθρώπους και τόπους που συνδέονται με την θρησκεία και τον νόμο, όπως εκκλησίες, παρεκκλήσια, ιερείς, επισκόπους, δικαστές, δικαστήρια, πανεπιστήμια, σπουδαστές, δημόσια λειτουργήματα και συμβούλια κυβερνητικά ή επίσημου χαρακτήρα, έχει κάποια εξουσία πάνω στα αγαθοεργά και φιλανθρωπικά κινήματα και ιδρύματα, νοσοκομεία, αναπαυτήρια, γιατρούς, κοινωνικές συγκεντρώσεις, θέατρα, ρούχα, ράφτες και καταστηματάρχες.

Ως συνείδηση, φανερώνει ένα συνδυασμό αισθήματος και σκέψης, χαρίζοντας καλοσύνη, καλή θέληση, κοινωνικότητα, αισιοδοξία, αγάπη του ωραίου, τάξη, αρμονία, αφοσίωση. Επίσης, διέπει εκείνα τα πράγματα στον εξωτερικό κόσμο που εκφράζουν αυτές τις ιδιότητες, υγεία σαν φυσική αρμονία, δικαιοσύνη σαν κοινωνική αρμονία, θρησκεία σαν πνευματική αρμονία και όχι ως μέσα για την απόκτηση χρημάτων.

Στο σώμα εξουσιάζει τα πέλματα, τους μηρούς, το συκώτι, το αίμα, τους μυς, την ανάπτυξη και σε κάποιο βαθμό την πέψη.

Οι ποιότητες του Δία περιλαμβάνουν καλοσύνη, ευγένεια, σοφία, ηθική και πνευματικότητα. Αν είναι αρνητικά τοποθετημένος σε ένα γενέθλιο χάρτη, η ενέργειά του μπορεί να εκδηλωθεί ως υπερβολή, σπατάλη, τάση για μεγαλοποίηση, υπερβολική ανοχή, επιπολαιότητα και μισαλλοδοξία. Ωστόσο, ακόμα και όταν έχει αρνητική θέση, ο Δίας είναι προστατευτικός και ευεργετικός και μας βοηθάει να εμπεδώσουμε «το μάθημά μας», καθώς λειτουργεί ως στήριγμα στα προβλήματα που προκύπτουν στους τομείς που υποδηλώνει ο οίκος στον οποίο βρίσκεται.

Όπως και η Αφροδίτη θεωρείται ο πλανήτης της καλής τύχης. Θα περιοριστούμε πολύ αν σκεφθούμε τον Δία απλά σαν καλή τύχη, γιατί αντιπροσωπεύει το ευρύτερο στοιχείο του τυχαίου, τον αστάθμητο παράγοντα.

Ο Δίας και ο Ερμής, συνθέτουν μια πολικότητα ανάμεσα στη διατήρηση και συμμετοχή του ατόμου σε ένα κοινωνικό σύνολο και στη συσχέτιση των περιεχομένων ενός τέτοιου συνόλου. Ο Δίας έτσι αντιπροσωπεύει τη βασική κοινωνική λειτουργία, τη διατήρηση κάθε καθιερωμένης μορφής και την γενική ανάπτυξη και εξάπλωση της οργανικής μονάδας. Ο Ερμής είναι ο «υπηρέτης» του Δία, συμβολίζοντας την τεχνική του να συλλέγεις και να ταξινομείς τη γνώση, καθώς και την αποτελεσματική εφαρμογής της.

Η επέκταση και η αισιοδοξία που χαρίζει ο Δίας, καθώς και η αναζήτηση σε θέματα θρησκείας αλλά και ταξιδιών, φαίνεται έντονα και στο ζώδιο του Τοξότη, του οποίου είναι ο Κυβερνήτης.

Στο ζώδιο του Τοξότη, κάνει το άτομο να νοιώθει πως είναι μέρος ενός μεγαλύτερου συνόλου, που υπερβαίνει τα όρια του σπιτιού, της οικογένειας και της τοπικής κοινότητας, ώστε γεμάτος ενθουσιασμό, αποδέχεται την πρόσκληση να εντοπιστεί σε αυτό το μεγαλύτερο σύνολο. Καταλαβαίνει ότι τους πολιτισμούς τους δημιουργούν οι σκέψεις των ανθρώπων και προσπαθεί σε αυτές τις θέσεις να εγκαταστήσει και τις δικές του παρορμήσεις.

Η Αλίκη Μπέιλη (Alice Ann Bailey), στο βιβλίο «Οι Άθλοι του Ηρακλή», αναφέρει σχετικά με τον αστερισμό του Τοξότη: «Υπάρχουν δύο πουλιά που φαίνονται στους ουρανούς κοντά στον Τοξότη. Το ένα ο Αετός που πετά κατευθείαν προς τον ηλιακό δίσκο, το πουλί εκτός χρόνου και χώρου, το σύμβολο της αθανασίας, το σύμβολο του μυστικού κρυμμένου πράγματος που βρίσκεται πίσω κι από την Ψυχή μας, γιατί μας ειπώθηκε ότι η ύλη ή η μορφή είναι ο φορέας για την εκδήλωση της Ψυχής και η Ψυχή σε μια ανώτερη μορφή της σπείρας είναι ο φορέας για την εκδήλωση του πνεύματος και τα τρία αυτά είναι μια τριάδα που ενοποιείται από τη ζωή που διαπερνά τα πάντα. Ο άλλος αστερισμός είναι ο Κύκνος, σύμβολο της Ψυχής. Ο Τοξότης, ο ζηλωτής, κοιτάζει αριστερά και δεξιά: στα δεξιά βλέπει τον Αετό και λέει «Είμαι πνεύμα και πετώ κατευθείαν στο σπίτι μου» κοιτάζει στην άλλη πλευρά και βλέπει τον Κύκνο με τους τέσσερεις αστέρες του σε σχήμα σταυρού και λέει, «Είμαι η Ψυχή σταυρωμένη στην ύλη από την οποία θα απελευθερωθώ».

Το σύμβολο του Δία, ένα ημικύκλιο πάνω στο σταυρό, είναι το σύμβολο της Ψυχής που είναι απελευθερωμένη από την ύλη. Συμβολίζει ακόμα την ευσπλαχνία, την διεύρυνση και την συμπάθεια.

Στο καββαλιστικό Δέντρο της Ζωής, ο πλανήτης Δίας αποτελεί το εγκόσμιο τσάκρα της Σεφίρα Χέσεντ, που βρίσκεται στην αρχή της Στήλης του Ελέους, φέρει τον τίτλο Έλεος και έχει σαν πνευματική εμπειρία το Όραμα της Αγάπης.

Στο Γετζιρατικό Κείμενο, η Τέταρτη Ατραπός που αντιστοιχεί στον Δία αναφέρεται ως «Περιεχτική ή Δεχτική Διάνοια επειδή περιέχει όλες τις Άγιες Δυνάμεις και από αυτήν εκπορεύονται όλες οι πνευματικές αρετές με τις πιο εξυψωμένες Ουσίες. Εκπορεύονται η μια από την άλλη με βάση την Πρωταρχική Εκπόρευση, το Ύψιστο Στέμμα, το Κέτερ».

Η Ντίον Φόρτσιουν (Dion Fortune), στο βιβλίο «Μυστική Καββάλα», αναφέρει σχετικά: «το Χέσεντ, όντας η πρώτη Σεφίρα του Μικροπρόσωπου ή εκδηλωμένου σύμπαντος, αντιπροσωπεύει την διαμόρφωση της αρχέτυπης ιδέας, την συγκεκριμενοποίηση του αφηρημένου… Είναι η σφαίρα διατύπωσης της αρχετυπικής ιδέας, η κατανόηση μιας αφηρημένης σύλληψης, που κατεβαίνει τα επίπεδα και γίνεται συγκεκριμένη στο φως της εμπειρίας που προκύπτει από την μορφοποίηση ανάλογων αφηρημένων ιδεών».

Η φιλανθρωπία, ο αλτρουισμός στην ουσιαστική του διάσταση, η προσφορά δίχως προσδοκία ανταπόδοσης, καθώς και η ευγένεια, η καλοσύνη, η συμπόνια είναι ιδιότητες που απορρέουν από την σφαίρα του Χέσεντ, στην ανθρώπινη ύπαρξη.

Είναι ακόμα η σφαίρα που έχουν την έδρα τους εκείνες οι υψηλές Υπάρξεις, που αναφέρονται ως Διδάσκαλοι ή Μύστες των Εσωτερικών Πεδίων. Οι Διδάσκαλοι είναι ανθρώπινες υπάρξεις που κατάφεραν στην πορεία της εξέλιξή τους, να υπερβούν τους κόσμους της μορφής και είναι πλέον απελευθερωμένοι από τους Νόμους του Κάρμα και της Επαναγέννησης. Ένα μέρος από αυτούς τους «τελειοποιημένους ανθρώπους» επιλέγει συνειδητά να παραμείνει στο πλευρό της ανθρώπινης εξέλιξης και έτσι εργάζεται επιδρώντας μέσω των αφηρημένων ή διαισθητικών επιπέδων του Χέσεντ.

Η Έλενα Π. Μπλαβάτσκι (H.P. Blavatsky), στη «Μυστική Δοξασία», αναφέρει σχετικά με τον Δία: «ο Μπριχασπάτι (ο πλανήτης Δίας) ή Μπραχμανασπάτι, στη Ριγκ – Βέντα, είναι μια θεότητα που θεωρείται το σύμβολο και το πρότυπο της εξωτερικής ή τυπικής λατρείας. Είναι ιερέας – θυσιαστής, ικέτης και το μέσο με το οποίο οι προσευχές των θνητών φτάνουν στους θεούς. Είναι ο Πουρόχιτα (οικογενειακός ιερέας ή εφημέριος των ανακτόρων) του ινδουιστικού Ολύμπου και ο πνευματικός Γκουρού των Θεών».

Ο Άλαν Λίο (Alan Leo), αναφέρει ότι «ο Δίας, βρίσκεται σε διαδικασία προετοιμασίας για την ανθρωπότητά του, όντας προς το παρόν ακατοίκητος».

Ο Δίας φέρει τόσο την ιδιότητα του Σοφού Κυβερνήτη, όσο και του Μεγαλόψυχου Αγαθοεργού Βασιλιά. Η επίδραση του, στον Κόσμο, καθιστά τον άνθρωπο κυρίαρχο βασιλιά, ο οποίος κάθεται σταθερά πάνω στο θρόνο του και είναι ικανός ανά πάσα στιγμή να ρυθμίζει καθετί στα όρια της επικράτειάς του.

Ο Δίας και οι επιρροές του υποδεικνύουν ότι η διαδικασία της ενσάρκωσης είναι η «ευεργετική» μέθοδος της εξελικτικής ανάπτυξης και ότι η αγάπη – σοφία, είναι ο μοναδικός δρόμος για την ανθρωπότητα.

Βιβλιογραφία

    • Alan Leo, Αστρολογία Εσωτερική και Εξωτερική, Εκδόσεις Ιάμβλιχος, Αθήνα 1993.
    • Ζαν Ρισπέν, Ελληνική Μυθολογία, Εκδόσεις Τριήρης, Αθήνα 2010.
    • Karen Hamaker – Zondag, Ψυχολογία και Αστρολογία, Εκδόσεις Ιάμβλιχος, Αθήνα 1992.
    • Alice A Bailey, Esoteric Astrology, Εκδόσεις Lucis Trust, Αθήνα 2009.
    • Dion Fortune, Μυστική Καββάλα, Εκδόσεις Ιάμβλιχος, Αθήνα 1986.
    • Έλενα Π. Μπλαβάτσκυ, Η Μυστική Δοξασία, Εκδόσεις Πνευματικός Ήλιος, Αθήνα 2001.
    • Όλγα Κάσσα, Εγχειρίδιο Αστρολογίας, Εκδόσεις Ιάμβλιχος, Αθήνα 2001.
    • Μάργκαρετ Χόουν, Σύγχρονη Αστρολογία, Εκδόσεις Πύρινος Κόσμος, Αθήνα 1982.

Ε.Γ.