Στο πρώτο μέρος του άρθρου της 'Aμεσης Εμπειρίας εξετάσαμε την έμφυτη ανάγκη της ανθρώπινης φύσης για άμεση επαφή με την εσωτερική πραγματικότητα που υποκρύπτεται πίσω από κάθε πτυχή της ζωής. Μιας επαφής που όπως θα δούμε σε αυτό το δεύτερο μέρος μπορεί να επιτευχθεί μέσα από εκείνα τα εξελικτικά μονοπάτια που η ανθρωπότητα βαδίζει από πολύ παλιές εποχές. Πρόκειται για μονοπάτια που ουσιαστικά συνιστούν μεθόδους εξέλιξης της συνείδησης και τα οποία βρίσκονται βαθιά χαραγμένα στα ασυνείδητα βάθη της ανθρωπότητας.

Από καιρό τώρα, η σύγχρονη Θεοσοφία, ο σύγχρονος πνευματισμός και τα φιλοσοφικά κινήματα της Νέας Σκέψης διδάσκουν ότι η άμεση εμπειρία των εσωτερικών κόσμων είναι εφικτή. Δέχτηκαν συχνά δριμύτατη επίθεση από τo θρησκευτικό κατεστημένο και την επιστήμη, όμως κατόρθωσαν, τελικά, να ανέλθουν και να καθιερωθούν. Ο κύκλος της ζωής απέφερε πια τους καρπούς των σπόρων που έσπειραν οι αφανείς αδελφοί τους στο παρελθόν: οι Αλχημιστές, οι Ροδόσταυροι και πολλοί άλλοι που διατήρησαν αδιάσπαστο και ζωντανό το χρυσό νήμα της άμεσης εμπειρίας των εσωτερικών κόσμων και τα ανώτερα πνευματικά ιδεώδη για αιώνες. Εκεί που δεν υπάρχει κανένα όραμα οι άνθρωποι χάνονται, αφού χωρίς την άμεση εμπειρία της ψυχής και του πνεύματος οι αρχαιότατες λατρείες της Φύσης εκφυλίζονταν σε οργιαστικές τελετές, η εκκλησία γινόταν ανίσχυρη και ανίκανη να ακολουθήσει την ανώτερη Θέληση του Κυρίου της, ενώ η ορθολογιστική φιλοσοφία και η επιστήμη γίνονταν στείρες και ανίκανες να υπηρετήσουν τις βαθύτερες ανάγκες της ψυχής του ανθρώπου.

Στη Δύση οι αναζητητές του πνεύματος ακολουθούσαν και συνεχίζουν να ακολουθούν τρεις βασικούς δρόμους εσωτερικής ανάπτυξης, που ξεδιπλώνονται μπροστά τους. Ο πρώτος από αυτούς είναι περισσότερο διανοητικός και δίνει έμφαση στη λειτουργία του νου. Οι άλλοι δύο, που είναι ο Μυστικισμός της Φύσης (Φυσική Μαγεία) και ο Μυστικισμός, είναι δρόμοι κυρίως βιωματικοί που δραστηριοποιούν ιδιαίτερα τον κόσμο των συναισθημάτων. Παρόλα αυτά, θα ήταν πρακτικά αδύνατο να κάνουμε έναν πλήρη διαχωρισμό, γιατί ακόμα και στην πλέον διανοητική προσέγγιση του Σύμπαντος και της ψυχής του ανθρώπου είναι εύκολο να αναγνωρίσουμε τις υποκρυπτόμενες συναισθηματικές αποχρώσεις. Από την άλλη μεριά, ακόμα και ο πλέον συναισθηματικός μυστικιστής κάνει κάποια στοιχειώδη χρήση του νου πέρα από την βιωματική του επαφή με το Θείο. Αυτοί είναι οι τρεις κύριοι δρόμοι μέσα από τους οποίους μπορεί να εκφραστεί άμεση εμπειρία των εσωτερικών κόσμων, άμεση εμπειρία της ψυχής και του πνεύματος. (Είναι γνωστοί στην Ανατολή ως Tzνάνι Γιόγκα, Ράτζα Γιόγκα, και Μπάκτι Γιόγκα). Οι δρόμοι αυτοί έχουν αναγνωριστεί και έχουν διανυθεί από εκείνους που ακολουθούν τα Μυστήρια της Δύσης. Είναι όλοι τους σημαντικοί και έπαιξαν ή παίζουν το δικό τους ρόλο σε κάθε χωροχρονική περίοδο, ανάλογα με τις εκάστοτε εξελικτικές ανάγκες. Ο διανοητικός δρόμος, γνωστός και ως δρόμος του Ερμητισμού δίνει τη δυνατότητα για μια πιο συστηματική και οργανωμένη προσέγγιση των εσωτερικών κόσμων μέσα από τη διάνοια του ανθρώπου και αφορά κυρίως οτιδήποτε μας είναι γνωστό ως Μυστήρια και Εσωτερική Παράδοση της Δύσης. Μέσα από το Μυστικισμό της Φύσης μια ζωντανή επαφή με τις στοιχειακές δυνάμεις και μέσα από το Μυστικισμό ο αναζητητής μπορεί να πετύχει μια βαθιά επαφή με τους πνευματικούς κόσμους.

Ο Ερμητικός Δρόμος

Ο Ερμητικός δρόμος αποτελεί, τη γενική προσέγγιση της Δυτικής Εσωτερικής Παράδοσης. Στο δρόμο αυτό ο αναζητητής χρησιμοποιεί σύμβολα και τεχνικές συμβολισμού, όπως στο τελετουργικό, για να οργανώνει και να αναπαριστάνει την εσωτερική και εξωτερική σύνθεσή του ή μιλώντας διαφορετικά τον εαυτό και τον κόσμο γύρω του. Χρησιμοποιεί τα σύμβολα και τις τεχνικές ως εργαλεία για την επίτευξη της διαφώτισης. Ο Ερμητικός δρόμος συνοψίζεται στο αξίωμα «όπως Πάνω έτσι και Κάτω». Το Κατώτερο αντιστοιχεί έτσι στο Ανώτερο και το Ανώτερο στο Κατώτερο, για να ολοκληρωθεί το θαύμα της Μίας και Μοναδικής Ύπαρξης. Η Ύπαρξη περιλαμβάνει διαφορετικά επίπεδα (όψεις): το φυσικό, το νοητικό και το πνευματικό. Το Ερμητικό αξίωμα μας λέει πως καθετί που συμβαίνει σε οποιοδήποτε από αυτά τα επίπεδα συμβαίνει ταυτόχρονα και σε κάθε άλλο. Κάτι τέτοιο εφαρμόζεται και στη σχέση μεταξύ μικρόκοσμου και μακρόκοσμου. Ο μικρόκοσμος είναι ο εαυτός και ο μακρόκοσμος το σύμπαν. Ο μακρόκοσμος είναι όπως ο μικρόκοσμος και αντίστροφα, καθένας υπάρχει μέσα στον άλλο και μέσω της κατανόησης του ενός (συνήθως του μικρόκοσμου-εαυτού) μπορείς να καταλάβεις τον άλλο.

Σε όλους τους δρόμους προς το Θεό εκδηλώνονται ψυχικές ικανότητες που μπορούν να καλλιεργηθούν και να αναπτυχθούν μέσα από μια συστηματική εκπαίδευση που εξασφαλίζει ισορροπημένη έκφραση μεταξύ νου και συναισθήματος. Ο εκπαιδευμένος νους στην ανώτερη έκφρασή του μπορεί και ελέγχει την ποιότητα και τα αποτελέσματα της επαφής με τους εσωτερικούς κόσμους. Εάν όμως ο νους δεν έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα, τότε τα αποτελέσματα μιας τέτοιας επαφής ενδέχεται να διαστρεβλωθούν και να χρησιμοποιηθούν με μη ορθό τρόπο στη ζωή. Από την άλλη μεριά, η σύγχρονη ψυχολογία επισημαίνει ότι το συναίσθημα είναι η κινητήριος δύναμη πίσω από κάθε ανθρώπινη προσπάθεια και ανάπτυξη και χωρίς αυτό η ανθρώπινη ύπαρξη καθίσταται άγονη και άκαρπη. Την ίδια στιγμή βέβαια η ανεξέλεγκτη εκδήλωση του συναισθήματος μπορεί να αποβεί εξίσου ολέθρια. Μια χώρα μπορεί να γίνει έρημη και ακατοίκητη εάν το νερό της αφεθεί να πλημμυρίσει όλη τη γη. Η ορθή χρήση της πηγής του νερού γίνεται όταν ρέει ομαλά και οδεύει μέσα από αρδευτικά κανάλια. Τότε είναι που και η έρημος ανθίζει σαν τριαντάφυλλο.

Ο Δρόμος του Μυστικισμού της Φύσης

Ο δρόμος του Μυστικισμού της Φύσης, της Πράσινης Ακτίνας όπως συχνά ονομάζεται, έχει όπως και οι δυο άλλοι τα οφέλη και τους κινδύνους του. Είναι ένα μονοπάτι άμεσης εμπειρίας του Θεού εκδηλωμένου στη Φύση. Είναι μια ζωντανή επαφή με την πνευματική υπόσταση του πλανήτη και ένα αναζωογονητικό στοιχείο για τη ζωή ολόκληρης της ανθρωπότητας. Εάν οι στοιχειακές δυνάμεις της Φύσης δεν προσεγγίζονται έστω και σε κάποιο βαθμό, ο άνθρωπος γίνεται στείρος και άκαρπος στο φυσικό κόσμο. Ευτυχώς που πραγματοποιούμε μια στοιχειώδη επαφή με αυτές της δυνάμεις εξαιτίας της αυτόματης λειτουργίας των φυσικών σωμάτων μας, αλλά χρειάζεται κάτι περισσότερο από αυτό εάν επιθυμούμε να ζήσουμε πιο ολοκληρωμένα.

Κατά τη διάρκεια περιόδων κοινωνικής καταπίεσης και απαγόρευσης οι στοιχειακές αυτές δυνάμεις της ζωής τείνουν να καταπνίγονται και να εγκλωβίζονται πίσω από τις ανθρώπινες συνειδήσεις. Είναι τότε που το απωθημένο αυτό δυναμικό αρχίζει να επιζητά νέες διεξόδους. Η εύρεση από αυτό ενός αδύνατου σημείου ενδέχεται να εξαλείψει το φράγμα των περιορισμών πλημμυρίζοντας τη φυλετική συνείδηση και καταστρέφοντας το εκάστοτε μεθοδικό έργο της ανθρώπινης φυλής. Για να αποτρέψουν κάτι τέτοιο οι μυημένοι της Πράσινης Ακτίνας διανοίγουν με εσωτερικό τρόπο ορισμένα κανάλια δύναμης μέσα στα ασυνείδητα βάθη της ανθρώπινης φυλής και διαμέσου αυτών των καναλιών οι στοιχειακές δυνάμεις διαχέονται ελεύθερα στην ψυχή των ανθρώπων. Η διαδικασία αυτή παρέχει ζωτική φώτιση και ενέργεια που ωθεί τον κόσμο σε νέους αγώνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας στοιχειακής επαφής ήταν η Αναγέννηση στην Ευρώπη, μετά το σκοταδισμό και την καταπίεση του Μεσαίωνα.

Κάθε έθνος που επιτρέπει την καταστολή και τον έλεγχο των στοιχειακών δυνάμεων είναι ένα έθνος νευρωτικό και μια τέτοια κατάσταση, που βρίσκεται κάτω από τα επίπεδα της συνείδησης των ανθρώπων, μπορεί να αποτελέσει ενδεχόμενη πηγή κινδύνου. Εξάλλου η νοητική, η συναισθηματική και η φυσική υγεία κάθε λαού εξαρτάται από την κανονική ροή των ζωτικών δυνάμεων από τα ασυνείδητα βάθη προς το πεδίο της αφυπνισμένης συνείδησης μέσα στην καθημερινή ζωή. Είναι απαραίτητο, ωστόσο, να επισημάνουμε ότι σε κάθε εκδήλωση της ζωής υπάρχει ένας φυσικός ρυθμός και ότι υπάρχουν εποχές όπου οι στοιχειακές δυνάμεις προσπαθούν να διεισδύσουν στις ψυχές των ανθρώπων, όπως ακριβώς υπάρχουν περίοδοι που ατονούν και υποχωρούν. Ο αληθινός όμως μύστης της Πράσινης Ακτίνας μαθαίνει να εργάζεται με αυτές τις παλίρροιες της ζωής και να τις διοχετεύει για το καλό της φυλής. Ο δρόμος της Πράσινης Ακτίνας είναι τελικά ένας δρόμος στον οποίο η ψυχή, έχοντας έλθει σε επαφή με τον εκδηλωμένο στη φύση Θεό, μπορεί να ανυψωθεί σε επαφή και ύστατη ένωση με «το Αιώνιο Φως».

Δυστυχώς όμως, όπως και όλοι οι δρόμοι, έχει και την αρνητική του όψη και εξαιτίας αυτής έχει δεχτεί περισσότερο από ό,τι δίκαια του αναλογεί σε διαστρέβλωση και αδικία. Αυτό είναι γεγονός ιδιαίτερα σε εκείνα τα μέρη του κόσμου όπου ο χριστιανισμός έχει περιχαρακωθεί έντονα στο μηχανισμό του κράτους και έχει γίνει ικανός να ασκεί την απώτατη πίεση επάνω σε εκείνους που διαφέρουν με κάθε τρόπο από τις διδασκαλίες του. 'Aλλωστε στην παράδοση της Πράσινης Ακτίνας ενσωματώνεται μια πολύ βαθιά διδασκαλία σχετικά με τις πλέον απόκρυφες πτυχές του έρωτα και αυτό είναι που έριχνε πάντοτε επάνω στους μυημένους της την εχθρότητα του χριστιανικού ιερατείου. Αυτή, φυσικά, είναι και η πλευρά του δρόμου της Πράσινης Ακτίνας που μπορεί τόσο εύκολα να διαστρεβλωθεί και να χρησιμοποιηθεί με κακό τρόπο, όπως ακριβώς συνέβαινε κατά το Μεσαίωνα στην Ευρώπη. Αλλά η κατάχρηση ενός πράγματος δεν μπορεί να αποτελεί για κάποιους πρόφαση ότι απουσιάζει παντελώς και κάθε θεμιτή χρήση του, παρόλο που μπορούμε να κατανοήσουμε το λόγο που η επίσημη εκκλησία, με γνώμονα την εμπειρία που είχε από το παρελθόν, προσπάθησε να την καταστείλει. Ήταν τότε στις ρωμαϊκές αρένες, όπου στα θεάματα που παρουσιάζονταν εκεί, κάποιοι μύθοι που αφορούσαν τους θεούς και τις θεές και τις σχέσεις τους με τα ανθρώπινα όντα διαδραματίζονταν με απόλυτο ρεαλισμό. Δεν υπήρξε καμιά προσποίηση και αυτό που ο μύθος εξέδιδε διαδραματιζόταν πιστά μπροστά στα μάτια χιλιάδων θεατών. Ο μύθος της Πασιφάης και του ταύρου, η εξόντωση των Τιτάνων και άλλα του ίδιου είδους θεσπίστηκαν με αυτό τον τρόπο, όπως καταγράφει ο ρωμαίος συγγραφέας Martial, ενώ στο «Χρυσό Γάιδαρο» ο Απουλήιος, γράφοντας πολλά χρόνια αργότερα, αναφέρεται σε παρόμοια θεάματα και είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι όλα αυτά έγιναν σε πλήρη δημόσια θέαση. Επειδή τα πράγματα ήταν έτσι, η χριστιανική εκκλησία αντέδρασε έντονα ενάντια σε ολόκληρο το παγανιστικό σύστημα και κατά τον διωγμό «πέταξε και το μωρό μαζί με τα απόνερα»!

Εντούτοις, η κατάχρηση δεν αποκλείει τη σωστή χρήση ενός πράγματος και υπάρχουν πτυχές του έρωτα ή, για να χρησιμοποιήσουν έναν σωστότερο όρο, της πολικότητας οι οποίες έχουν πολύ μεγάλη αξία. Πρόκειται για εκείνες που αποτελούν το περιεχόμενο μερικών από τις υψηλές διδασκαλίες της Πράσινης Ακτίνας. Είναι από μόνες τους μεγάλης σημασίας και είναι, κατά αληθινή ομοφωνία, αγνές και ιερές. Η κακή χρήση τους εντούτοις, μπορεί να παράγει κάτι πολύ απαίσιο, που προσεγγίζει τα θεάματα των παγανιστικών ημερών. Αυτό είναι εμφανές και σε μερικά από τα αρχεία της μεσαιωνικής μαγείας. Πρέπει να ληφθεί υπόψη όμως πως οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν τότε για να εκβιάσουν την αλήθεια από τις υποτιθέμενες μάγισσες ήταν τόσο πολύ δραστικές ώστε πολλά από αυτά που καταγράφτηκαν ως «ομολογίες τους» να μην αληθεύουν πραγματικά. Από την άλλη μεριά, μια επαρκής κληρονομιά παραμένει για να δείξει ότι δεν ήταν και όλες οι μάγισσες και οι μάγοι οι αβλαβείς που πολλοί υπέθεσαν για αυτούς ότι ήταν. Ωστόσο, όλα αυτά είναι μόνο οι παθολογίες της Πράσινης Ακτίνας και δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως κριτήριο του χαρακτήρα και της εργασίας όλων εκείνων που ακολούθησαν και ακολουθούν αυτό το δρόμο που αληθινά οδηγεί στο φως τόσο σίγουρα όσο οποιοσδήποτε άλλος. Πολλοί από τους μυημένους του δρόμου αυτού ήταν στην πρώτη γραμμή της καλλιτεχνικής αναγέννησης. Μια ανανέωση των αισθητικών αξιών, όπως η κέλτικη αναγέννηση στην Ιρλανδία, όφειλε πολλά στην παρουσία εκείνων που ακολούθησαν την πορεία της Πράσινης Ακτίνας. Στους πιο πρόσφατους χρόνους η εργασία ψυχολόγων των σχολών σκέψης τόσο του Φρόυντ όσο και του Γιουνγκ ανέδειξε την πολύ μεγάλη σημασία της επαφής με τις στοιχειακές δυνάμεις της ζωής και έχει δικαιώσει το έργο των μυημένων της Πράσινης Ακτίνας, στο βασίλειο του «Αντονάι χα Αρέτζ», του Θεού εκδηλωμένου στη Φύση.

Ο Δρόμος του Μυστικισμού

Απομένει να εξετάσουμε, πολύ σύντομα, το δρόμο του Μυστικισμού ή της Πορφυρής Ακτίνας όπως διαφορετικά ονομάζεται. Εδώ πρέπει να θυμόμαστε ότι εκείνους που το ακολουθούν πρόκειται να τους συναντήσουμε σε όλες τις μεγάλες θρησκείες του κόσμου στο σύνολό τους. Οι χριστιανικές εκκλησίες τόσο των δυτικών όσο και των ανατολικών επιρροών έχουν γίνει χώρος γαλούχησης για την ανάπτυξη μιας ορισμένης χριστιανικής μυστικής παράδοσης και πρακτικής. Στις εκκλησίες αυτές ο δρόμος του μυστικιστή ήταν μερικές φορές γνωστός και ως ο τριπλός δρόμος της κάθαρσης, της φώτισης και της ένωσης και υπάρχει ένας πολύ σημαντικός κορμός από γραφές που βασίζονται σε αυτή την ταξινόμηση. Το Ισλάμ έχει τη μυστικιστική του πλευρά στις σέκτες των Σούφι, ενώ στη θρησκεία των Ινδών ο δρόμος της Μπάκτι γιόγκα είναι ο προεξέχων για τους μυστικιστές της. Δυστυχώς τα ιερατεία των διαφόρων θρησκειών είχαν πάντοτε την τάση να απορρίπτουν τις μυστικές παραδόσεις των άλλων πίστεων πέρα από τη δική τους επικράτεια και μόνο πρόσφατα έχουν γίνει απόπειρες να μελετηθούν οι μυστικές διδασκαλίες των διαφορετικών θρησκειών με περισσότερο ανοιχτό και συνθετικό πνεύμα.

Αντίθετα με αυτό που συχνά πιστεύει ο κόσμος, ο δρόμος του μυστικιστή είναι οτιδήποτε άλλο από έναν συναισθηματικό ιδεαλισμό και μια τάση φυγής. Ο μυστικιστής πράγματι αποστρέφεται την πολλαπλότητα των πραγμάτων της καθημερινότητας και επιδιώκει την ένωση με το Θεό πέρα από καθετί, αλλά και αυτό είναι το σημαντικότερο, δεν διέπεται από οποιαδήποτε επιθυμία να δραπετεύσει από τις δυσκολίες και τα προβλήματα του κόσμου για να μπορέσει ο ίδιος να βρει την ειρήνη. Μάλλον προχωρεί σε μια πορεία υψηλής φιλοδοξίας και αυστηρής πειθαρχίας και επιδιώκει τη Θεία Ένωση μέσα σε ένα πάθος αγάπης και λατρείας με σκοπό, μέσα από τη δική του ύπαρξη, ολόκληρος ο κόσμος να μπορέσει να βοηθηθεί και να αναγεννηθεί. Ο αληθινός μυστικιστής δεν αποζητά την προσωπική σωτηρία μα πάνω από όλα, μέσω της αγάπης και της λατρείας, επιδιώκει να προσαρμοστεί στην ανώτερη Θεία Θέληση στην υπηρεσία της οποίας βρίσκεται η τέλεια ελευθερία. Μια τέτοια τοποθέτηση απέχει κατά πολύ από το ψευδομυστικισμό που τόσο επίκαιρος είναι στις μέρες μας και στην ανατολή και στη δύση. Εάν κάποιοι αμφιβάλουν για αυτό μπορούν να διαβάσουν τα γραπτά κείμενα της Αγίας Τερέζας της 'Aβιλα, του Ruysbroek και του Αγίου Ιωάννη του Σταυρού. Εκεί μέσα θα βρεθεί κάτι από το πνεύμα της αληθινής μυστικιστικής αναζήτησης.

Ο κόσμος μας, στο σύνολό του, είναι μια γιγάντια οντότητα που αγωνίζεται για τη μετουσίωση και την τελειοποίησή της. Αγωνίζεται διαρκώς, εξελισσόμενη μέσα από διαφορετικούς δρόμους που όλοι όμως οδηγούν στον ίδιο προορισμό, στον ίδιο σκοπό, στο ίδιο υπέρτατο όραμα. Είναι ένα όραμα ιδανικό, τέλειο, γεμάτο φως και ζωή. Οι δρόμοι που συναντήσαμε, τα ιερά αυτά μονοπάτια της ανθρώπινης αναζήτησης οδηγούν όλα με το δικό τους τρόπο στον ίδιο αυτό προορισμό, παρέχουν την άμεση εμπειρία της Ζωής, του Φωτός, του Πνεύματος. Εμείς καλούμαστε να τα διαβούμε και να χρησιμοποιήσουμε αυτά τα Θεία Δώρα με ορθό τρόπο, γιατί τελικά από εμάς εξαρτάται η αρμονία ή η διαστρέβλωση τους, εμείς καλούμαστε να επιλέξουμε, καθώς τίποτα δεν είναι καλό ή κακό από μόνο του. Εξάλλου, η ζωή είναι τέχνη, εσύ είσαι καλλιτέχνης και η άμεση εμπειρία η έμπνευσή σου.

Βιβλιογραφία

    • W.E. Buttler, Magic and the Qabalah, The Aquarian Press 1978.
    • A.S. Raleigh, Η Ερμητική Επιστήμη της Κίνησης και των Αριθμών, Εκδόσεις Ιάμβλιχος, Αθήνα, 1992.
    • Joseph Cambell, Ο Ήρωας με τα Χίλια Πρόσωπα, Εκδόσεις Ιάμβλιχος, Αθήνα, 1990.

Σύνδεσμοι

     Σύνδεση με το Α΄ μέρος

Α.Μ.