Πριν από εκατό εκατομμύρια χρόνια, όταν οι φυτικοί οργανισμοί άρχισαν να αναπτύσσουν πολύχρωμα πέταλα και γλυκά αρωματισμένα αναπαραγωγικά όργανα, δημιουργώντας πανέμορφα ανθοφόρα φυτά, έκαναν την εμφάνισή τους και οι μέλισσες.

Οι μέλισσες εξελίσσονται και παρουσιάζουν μία εκπληκτική σειρά φυσικών προσαρμογών σε απόλυτο συγχρονισμό με τα ανθοφόρα φυτά της γης. Παρατηρώντας τη σχέση ανάμεσα στις μέλισσες και τα φυτά διαπιστώνουμε ότι είναι μια από τις πιο αρμονικές και αλληλεξαρτώμενες συνεργασίες στον πλανήτη μας.

Το αρχαιότερο απολίθωμα μέλισσας βρέθηκε παγιδευμένο σε ένα κομμάτι κεχριμπαριού πριν από 100 εκατομμύρια χρόνια, κι έχει τα ίδια μορφολογικά χαρακτηριστικά με τη σημερινή μέλισσα σε μικρότερο μέγεθος. Η προϊστορική μας μέλισσα είναι 35-40 εκατ. χρόνων παλαιότερη από το νεότερο γνωστό απολίθωμά της.

Είναι ένα από τα σπάνια είδη εντόμων που ο άνθρωπος αποκομίζει άμεσα τόσα οφέλη. Στην Μπικόρπ της Ισπανίας βρέθηκε μια σπηλαιογραφία τουλάχιστον 8.000 χρόνων, στην οποία εικονίζεται ένας άνθρωπος που προσπαθεί να πάρει μέλι από μελίσσι.

Ο Μυθολογικός της Συμβολισμός

Η μέλισσα υπήρξε μυστηριακό σύμβολο από τις αρχέγονες εποχές. Σύμφωνα με μια απόκρυφη παράδοση, δυο βασικές τροφές που υπάρχουν στον πλανήτη μας, το σιτάρι και το μέλι, ήρθαν από την Αφροδίτη. Το σιτάρι αντιπροσωπεύει την αγάπη και τη φιλανθρωπία και το μέλι συμβολίζει την σοφία. Το μέλι είναι τροφή εκλεκτή, «θεϊκή» και «ουράνια» και αγαπήθηκε για τη γεύση, τη γλύκα, τις θρεπτικές και θεραπευτικές του ιδιότητες. Θεοί και άνθρωποι τρέφονται με μέλι για να καθαρίσουν την ψυχή και το σώμα από κάθε σφάλμα, κερδίζοντας τη μακροζωία και προσδοκώντας την αιωνιότητα.

Οι 12 θεοί της Ελληνικής Μυθολογίας τρέφονταν με αμβροσία και έπιναν νέκταρ φτιαγμένο από μέλι. Θεοί και ημίθεοι, νύμφες, άνθρωποι και θεϊκές τροφές, συμπλέκονται μέσα σε μύθους δίνοντας στη μέλισσα μια σημαντική θέση στην Ελληνική Μυθολογία.

Όταν η Ρέα γέννησε τον Δία στο Δικταίο Άντρο της Κρήτης προκειμένου να τον σώσει από τον Κρόνο, ανέθεσε την προστασία και την ανατροφή του στους Κούρητες και τις Δικταίες Νύμφες. Οι νύμφες Αμάλθεια και Μέλισσα, κόρες του Μελισσέα, βασιλιά της Κρήτης, έτρεφαν τον Δία με γάλα και μέλι.

Όταν ο Κρόνος ανακάλυψε τι είχε συμβεί, μεταμόρφωσε την Μέλισσα σε σκουλήκι, αλλά ο Δίας αργότερα γεμάτος ευγνωμοσύνη, τη μετέτρεψε στη βασίλισσα-μέλισσα.

Ένα από τα λατρευτικά επίθετα του Δία είναι «Μελισσαίος», η δε Νύμφη Μέλισσα εμφανίζεται ως διδάσκαλος του Απόλλωνα, του Διόνυσου και του Αρισταίου. Και ως ιερή Μέλισσα αποτυπώθηκε στα νομίσματα πολλών Ελληνικών πόλεων Κρήτη, Αττική, Θεσσαλία, Κέα και Νεμέα.

Σε έκθεμα του Βρετανικού Μουσείου, η Θεά Μέλισσα απεικονίζεται ανάγλυφα επάνω σε τετράγωνο χρυσό έλασμα, το οποίο βρέθηκε στην Κάμειρο της Ρόδου του 8ο αιώνα π.Χ. Η Θεά, της οποίας το σώμα από την μέση και κάτω είναι σώμα μέλισσας, ίπταται πάνω από δύο άνθη, με τα χέρια σε έκταση και με παλάμες κλειστές. Αποκτά στενή σχέση με τις  θεότητες της βλάστησης ως μισή μέλισσα, μισή φτερωτή γυναίκα, μορφή της Μεγάλης Θεάς Μητέρας, της Προ-Άρτεμης.

Στην κρητική λατρεία, ο Μελισσεύς (που άλλοτε εμφανίζεται ως Τιτάνας και άλλοτε ως ένας εκ των Κουρητών) είναι δαίμων, προστάτης οποιασδήποτε δραστηριότητας σχετικής με την μελισσουργία, συμπεριλαμβανομένης και της παραγωγής μελοίνου (οινοπνευματώδες ποτό από την ζύμωση του μελιού με άλλους χυμούς).

Η ιερή μέλισσα ταυτίστηκε με την Αφροδίτη Ανθεία αλλά και με τη Δήμητρα, και την Περσεφόνη. Ο Νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πορφύριος μας πληροφορεί ότι οι ιέρειες της χθόνιας Δήμητρας αποκαλούνταν Μέλισσες, όπως και οι ιέρειες της Ρέας και της Κυβέλης. «Μέλισσα» αποκαλούσαν επίσης τη Σελήνη, προστάτιδα της γέννησης.

Ο μύθος αναφέρει ότι η Δήμητρα αποφάσισε να μυήσει στα μυστικά των τελετουργιών της μια από τις πλέον ευλαβείς ιέρειές της, την γηραιά Μέλισσα. Κάποιες γυναίκες προσπάθησαν να μάθουν τα μυστικά της μύησής της αλλά εκείνη, παραμένοντας πιστή στην Δήμητρα, δεν τα αποκάλυψε. Έξαλλες οι γυναίκες διαμέλισαν την Μέλισσα και από το σώμα της γεννήθηκαν σμήνη μελισσών. Παρατηρούμε εδώ πως, για ακόμη μια φορά, επαναλαμβάνεται το μυστηριακό δράμα του διαμελισμού, όπως έγινε και με τον Διόνυσο, τον Άδωνη και τον Όσιρι.

Μαθαίνουμε ότι ο Έρωτας θέλησε να κλέψει μια κηρήθρα με μέλι, οπότε οι μέλισσες τον τιμώρησαν κεντρίζοντάς τον, δίνοντάς μας έτσι ένα αιώνιο σύμβολο για τις χαρές και τις πίκρες του έρωτα.

Ο Ηρακλής προσέφερε μελόπιττα στον Κέρβερο για να του επιτρέψει το πέρασμα στον Άδη. Από τότε όλοι οι νεκροί στην Ελλάδα, έπρεπε να έχουν για το ταξίδι τους στον κάτω κόσμο μια μελόπιττα για να εξευμενίζουν τον τρομερό φύλακα. Σε παράσταση σκαραβαίου εικονίζεται ο Ερμής να ανακαλεί ψυχές από τον Κάτω Κόσμο, ενώ από πάνω τους πετάει μια μέλισσα.

Το μέλι στη συνέχεια καθιερώθηκε ως σύμβολο του θανάτου, για αυτό και προσφέρεται σε σπονδές προς τους χθόνιους θεούς. Η χολή, παραδόξως, θεωρείται σύμβολο της ζωής γιατί η ψυχή επανέρχεται με πικρία προς τη νέα της ενσάρκωση, ενώ αποχωρίζεται με ευχαρίστηση το σώμα όταν οδεύει προς τον θάνατο.

Η Πυθία είχε το προσωνύμιο «Δελφία Μέλισσα» και οι Νύμφες Θριές αγαπούσαν πολύ το μέλι, γι αυτό όταν πήγαιναν σε αυτές να ζητήσουν προφητείες τους πρόσφεραν μέλι. Αξίζει να αναφέρουμε ότι στους Δελφούς υπάρχει μια παράξενη καταγραφή του Παυσανία που αναφέρει πως τον δεύτερο κατά σειρά ναό του μαντείου, τον οποίο είχαν κατασκευάσει «μέλισσες», μετέφερε ένας θεϊκός άνεμος, στην χώρα των Υπερβόρειων.

Σε άλλη μυθολογική αφήγηση η Νύμφη Μέλισσα αποκάλυψε την χρήση του μελιού στο φαγητό και στο ποτό και συνετέλεσε έτσι σε ένα ακόμη βήμα προς την εξημέρωση της ανθρωπότητας και την υιοθέτηση των πρώτων αρετών, της σεμνότητας, της ευσέβειας και της οσιότητας.

Πίστευαν ότι, αν μια μέλισσα ακουμπούσε τα χείλη ενός παιδιού, εκείνο θα αποκτούσε πολύ μεγάλες ικανότητες στις τέχνες και τα γράμματα. Ο μύθος αναφέρει ότι μέλισσες «φίλησαν» φιλοσόφους όπως ο Σοφοκλής και ο Πλάτων.

Μέλισσες αποκαλούνταν ακόμη εκείνες οι ψυχές που κατέρχονταν για να γεννηθούν και να ζήσουν με τρόπο δίκαιο, ακολουθώντας τις Θεϊκές επιταγές.

Οι άνθρωποι που συμμετείχαν στα μυστήρια έπλεναν τα χέρια τους με μέλι αντί για νερό. Αλλά και οι σπονδές στους θεούς περιλάμβαναν μέλι με κρασί και γάλα.

Πατέρας της μελισσοκομίας κατά την Ελληνική μυθολογία είναι ο Αρισταίος που γεννήθηκε στην Αφρική, γιος του Απόλλωνα και της νύμφης Κυρήνης. Ο Ερμής παρέδωσε τον Αρισταίο στην Γαία και τις Ώρες, που τον ανέθρεψαν στάζοντας στα χείλη του νέκταρ και αμβροσία, χαρίζοντας του έτσι την αθανασία. Οι Μούσες στη συνέχεια ανέλαβαν την εκπαίδευσή του, του έμαθαν την τέχνη της μαντικής και της ιατρικής, την καλλιέργεια του αμπελιού, της ελιάς και την τέχνη της μελισσοκομίας.

Ο Αρισταίος πήγε στην Κέα και δίδαξε στους κατοίκους την τέχνη της μελισσοκομίας. Σε αυτόν οφείλεται η δημιουργία της κυψέλης και η τεχνική του καπνίσματος των μελισσών. Ο Αρισταίος και η μέλισσα γίνονται σύμβολα της Κέας και απεικονίζονται στα νομίσματά της. 

Το μέλι θεωρήθηκε σύμβολο της ευημερίας, της αφθονίας και της έμπνευσης για την γλυκιά γεύση και τη μεθυστική δύναμη, ενώ η μέλισσα χρησιμοποιήθηκε σαν σύμβολο του αποικισμού. Ο Φιλόστρατος έγραψε πως όταν οι Αθηναίοι έστειλαν την πρώτη τους αποικία στην Ιωνία, τους καθοδήγησαν οι Μούσες που είχαν μεταμορφωθεί σε μέλισσες.

Aπό την μινωϊκή εποχή έως και την εποχή των μυθογράφων, η μέλισσα συμβόλιζε την θεότητα της Δημιουργίας, της Γονιμότητας και της Προσήλωσης, μια θεότητα που συνθέτει, υποστηρίζει και συντηρεί. Έτσι, σε ένα κοσμικό επίπεδο, η απεικόνιση της μέλισσας χρησιμοποιείται ως σύμβολο της Αθανασίας και της επικοινωνίας με τους κόσμους των Αθανάτων.

Η Κατοικία των Μελισσών, Κυψέλη

Θαύμα αρχιτεκτονικής δομής αποτελεί ο σκελετός της κηρήθρας. Αποτελείται από εξάγωνα κελιά τα οποία δίνουν αντοχή και σταθερότητα στην κηρύθρα και συνιστούν την βασική δομή της φωλιάς. Σε αυτά αποθηκεύουν νέκταρ και γύρη, εκεί γεννάει η βασίλισσα, εκεί ζουν και οι μέλισσες το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους.

Το εξάγωνο είναι ένα μυστηριώδες γεωμετρικό σχήμα που το συναντάμε από τον μικρόκοσμο έως τον μακρόκοσμο. Από ένα υπερ-σύγχρονο διαστημικό τηλεσκόπιο με 18 κάτοπτρα σε σχήμα εξάγωνων, στον Πόλο του πλανήτη Κρόνου ως καλοσχηματισμένο εξάγωνο, αλλά και στον Ναό της Θεάς Αφροδίτης στον Έρυκα.

Ο αριθμός 6, είναι ο μικρότερος τέλειος αριθμός, η «εξάς» του Πυθαγόρα, ο ιερός αριθμός της Αφροδίτης. Ένας αριθμός που συμβολίζει την ομορφιά και την Αρμονία. Ο Πυθαγόρας, που κατά τον Πλούταρχο, αποκαλούσε «Αφροδίτη» την «εξάδα», έβλεπε στο εξάγωνο ένα σχήμα που αντανακλά την συμμετρία του Κόσμου.

Η μινωϊκή και μυκηναϊκή ιερή αρχιτεκτονική χρησιμοποίησε το σχήμα της θολωτής κυψέλης σαν βάση για την ανέγερση τάφων και σιταποθηκών.

Η κυψέλη ήταν ένα από τα σύμβολα των Ελευσινίων μυστηρίων και παραμένει σύμβολο στον τεκτονισμό.

Κοινωνική Οργάνωση στην Κυψέλη

Οι μέλισσες συνιστούν μια τέλεια οργανωμένη κοινωνία! Τα 20.000 διαφορετικά είδη μελισσών διαθέτουν «κοινωνική ζωή». Λίγες ζουν μοναχικά, ενώ οι περισσότερες ζουν σε μεγάλες οργανωμένες κοινωνίες με πολύπλοκες κοινωνικές συμπεριφορές που δεν παρατηρούνται αλλού στο ζωικό βασίλειο.

Το οργανωμένο αυτό σύνολο είναι σε θέση να προσαρμοστεί απόλυτα σε κάθε καινούργιο περιβάλλον και να αντιμετωπίσει τις πιο δύσκολες καταστάσεις.

Κάτοικοι της κοινότητας είναι η βασίλισσα, οι κηφήνες και οι εργάτριες που ξεχωρίζουν με την πρώτη ματιά. Κάθε μελίσσι έχει μία βασίλισσα, εντυπωσιακά μεγαλύτερη, ανάμεσα σε 60.000 κατοίκους. Η βασίλισσα ζει περίπου 5 χρόνια ενώ οι υπόλοιποι περίπου 3 μήνες και γεννά περίπου 2.500 αυγά καθημερινά.

Οι παρθενικές - γαμήλιες πτήσεις της βασίλισσας, είναι μια με δυο το πολύ στην αρχή της ζωής της. Αυτό το καθορίζει μονάχα η βασίλισσα. Στη γονιμοποίησή της είναι πιθανό να συμμετάσχουν κηφήνες και από τα γειτονικά μελίσσια. Στη γαμήλια πτήση της δεν συνοδεύεται από τις εργάτριες και είναι ουσιαστικά απροστάτευτη. Αυτό έχει μεγάλη αξία στην φυσική επιλογή των μελισσών. Αν η βασίλισσα δεν είναι ικανή να αποφύγει τους εχθρούς της, τότε πρέπει να πεθάνει, χωρίς να αφήσει απογόνους. Τη θέση της θα πάρει κάποια άλλη, που θα αποδειχτεί πιο γερή και πιο ικανή.

Οι εργάτριες ταξιδεύουν καθημερινά αρκετές φορές έξω από την κυψέλη προκειμένου να συλλέξουν νέκταρ και γύρη. Αν κάποια μέλισσα βρει νέκταρ θα ειδοποιήσει μόνο όσες χρειάζονται για να το μαζέψουν. Ο προσανατολισμός τους γίνεται με την πόλωσή τους στο φωτός. Η επικοινωνία μεταξύ τους βασίζεται σε ηχητικές εκπομπές και οσμές αλλά και σε ένα σύστημα κινήσεων, ένα είδος χορού, που εκτελεί η πρώτη μέλισσα που βρήκε την πηγή της τροφής. Οι υπόλοιπες εργάτριες παρακολουθούν το χορό, τον ερμηνεύουν και πετούν κατευθείαν προς την τροφή, βρίσκοντας το δρόμο τους.

Σε κάθε έξοδο επισκέπτονται περίπου 300 λουλούδια και φέρνουν στην κυψέλη γύρω στα 0,03 γραμμάρια νέκταρ το οποίο παραδίδουν σε άλλες εργάτριες μέλισσες, οι οποίες πρώτα το αφυγραίνουν και μετά το αποθηκεύουν στα κελιά της κηρήθρας.

Για να παραχθεί ένα κιλό μέλι χρειάζονται ένα εκατομμύριο λουλούδια και 50.000 πτήσεις μελισσών, κάνοντάς τες ένα από τα πιο σκληρά εργαζόμενα πλάσματα στον πλανήτη.

Διατηρούν την κυψέλη καθαρή, αποστειρωμένη χάρη στην πρόπολη, την οποία συνθέτουν οι ίδιες, ρυθμίζουν τη θερμοκρασία και την υγρασία δημιουργώντας ιδανικές συνθήκες για να μεγαλώσουν τα μωρά τους και να αποθηκεύσουν τα τρόφιμά τους. Η πρόπολη είναι μια έκκριση που παράγεται από τα μπουμπούκια των ανθοφόρων δέντρων την άνοιξη και οι μέλισσες το συλλέγουν ως αντιμυκητιασικό και αντιβακτηριδιακό. Είναι μέρος του φαρμακείου του δάσους. Η κυψέλη, εξ αιτίας της πρόπολης, είναι τρεις φορές πιο καθαρή από ένα πολύ καλά αποστειρωμένο χειρουργείο!

Υπάρχουν και οι μέλισσες φρουροί, για να ελέγχουν ποιος μπαίνει στη κυψέλη. Οι εργάτριες, αφού πρώτα αναγνωριστούν από τους φρουρούς στην είσοδο, προχωρούν στο εσωτερικό για να εναποθέσουν το φορτίο τους. Αν πρόκειται για ανεπιθύμητο επισκέπτη, με το σύνθημα του συναγερμού, πέφτουν αμέσως πάνω του και τον εξουδετερώνουν με τα κεντριά τους.

Η περίοδος της εργασίας τελειώνει με την έναρξη του χειμώνα κατά την διάρκεια του οποίου οι μέλισσες τρέφονται με αποθηκευμένες τροφές. Είναι πολύ ευαίσθητες στις χαμηλές θερμοκρασίες και για να αντέξουν το κρύο, στεγανοποιούν εσωτερικά την κυψέλη και μαζεύονται σε σωρούς όπου διατηρούνται θερμότερες. Η άνοιξη είναι η εποχή που αρχίζει ο νέος κύκλος της ζωής τους.

Mελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Science, δείχνει πως οι μέλισσες μπορούν να διδαχτούν να εκτελέσουν μια εργασία άγνωστη για αυτές, παρατηρώντας άλλες μέλισσες, ενώ ταυτόχρονα μπορούν να βελτιώσουν και τον τρόπο εκτέλεσης. Μπορούν ακόμη να επιλύσουν μια σειρά από πολύπλοκα καθήκοντα, όπως η κατηγοριοποίηση αντικειμένων, αλλά και να συλλάβουν έννοιες όπως η μέτρηση και ο χώρος. Αυτό το επίπεδο της εγκεφαλικής δύναμης δεν έχει βρεθεί σε άλλο έντομο όπως λένε οι ερευνητές. Η μελέτη, λοιπόν, αποδεικνύει ότι οι μέλισσες έχουν γνωστικές δυνάμεις πέρα από αυτές που θα φανταζόμασταν πως θα είχε ένα έντομο. 

Oι μέλισσες είναι η σημαντικότερη ομάδα επικονιαστών στο παγκόσμιο οικοσύστημα καθώς ευθύνονται για το 60-70% της γονιμοποίησης των φυτών!

Το ένα τρίτο όλης της παγκόσμιας αγροτικής παραγωγής εξαρτάται από τις υπηρεσίες των επικονιαστών. Πουλιά, νυχτερίδες, πεταλούδες, σκώροι, μύγες, σκαθάρια, σφήκες, μικρά θηλαστικά αλλά κυρίως τα 20.000 είδη μελισσών παγκοσμίως είναι οι επικονιαστές. Μια κυψέλη μελισσών μπορεί να επικονιάσει 120.000.000 άνθη την ημέρα!

Τα Δώρα της Μέλισσας

Το Μέλι: Το παλαιότερο γνωστό υγιεινό γλυκαντικό, πολύ περιζήτητο από την αρχαιότητα. Θρεπτική τροφή που τονώνει και ενισχύει τον οργανισμό, δίνει ενέργεια, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Είναι φυσικό αντι-βακτηριακό και χρησιμοποιείται στην επούλωση πληγών και εγκαυμάτων. Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν το μέλι κάνοντας καθαρμό της γλώσσας από κάθε λάθος, καθώς πίστευαν ότι είχε καθαρτήρια δύναμη από κάθε τι βλαπτικό και ρυπαρό.

Το Κερί: Ένα φυσικό επουλωτικό με αντιφλεγμονώδη, αντιβιοτική και αντισηπτική δράση. Βοηθά στην ελαστικότητα του δέρματος. Έχει την ιδιότητα να περνά μέσα στο δέρμα με τα δραστικά συστατικά των κεραλοιφών.

Η Πρόπολη: Είναι πολύ ισχυρό φυσικό αντιμικροβιακό και αντιφλεγμονώδες. Όλοι οι τύποι πρόπολης έχουν την ιδιότητα να ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα. Χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση φλεγμονών όπως της φαρυγγίτιδας, των μυκητιάσεων, κ.α. Κυκλοφορεί σαν λάδι αλλά και ως βάμμα. Επουλώνει τις πληγές και βοηθάει στην ανάπλαση των ιστών.

Η Γύρη: Είναι μια από τις πιο πλήρεις τροφές στη φύση. Περιέχει πρωτεΐνη και απαραίτητα αμινοξέα της ανθρώπινης διατροφής. Επιπλέον καλύπτει ένα πλήρες φάσμα βιταμινών και ανόργανων ιχνοστοιχείων, υδατανθράκων και λιπαρών οξέων. Μπορεί να βοηθήσει τα αλλεργικά άτομα και έχει προστατευτική δράση στον προστάτη.

Το Εκχύλισμα από προνύμφες κηφήνα: Είναι πολύ πλούσιο σε αμινοξέα, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Βοηθά στην σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος. Ενισχύει την ζωτικότητα, την δύναμη, την σεξουαλικότητα, είναι φυσικό αφροδισιακό και τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα.

Ο Βασιλικός Πολτός: Είναι μια συμπυκνωμένη πηγή που περιέχει πολλά θρεπτικά συστατικά, συμπεριλαμβανομένων όλων των βιταμινών Β, καθώς επίσης βιταμίνες Α, C, D και Ε αλλά και πολύτιμα για τον οργανισμό λιπαρά οξέα. Είναι ιδανικό συμπλήρωμα για παιδιά, ηλικιωμένους και αθλητές. Προσφέρει τόνωση, ενέργεια, αυξάνει την όρεξη και βοηθά στην αντιμετώπιση της κόπωσης και στην ανάρρωση.

Το Δηλητήριο: Περιέχει 18 βιολογικά ενεργές ενώσεις. Κύρια συστατικά του δηλητήριου της μέλισσας είναι η μελιτίνη, η υαλουρονιδάση, η φωσφολιπάση και η ντοπαμίνη, τα οποία εμπεριέχουν ένζυμα, πρωτεΐνες, πεπτίδια, μεταλλικές ουσίες, οργανικά οξέα κλπ.

Mελισσοθεραπεία

Παρότι η θεραπευτική αξία των προϊόντων της μέλισσας έγινε αντιληπτή από τους αρχαίους χρόνους, υπάρχει σήμερα ένας διχασμός για την χρήση της στη μελισσοθεραπεία, λόγω της αποκοπής του κεντριού που οδηγεί στο θάνατο της μέλισσας.

Όσα γνωρίζουμε μέχρι σήμερα μας αναφέρουν πως η μελισσοθεραπεία λειτουργεί ως αυτόνομο θεραπευτικό σύστημα που είναι ικανό να θεραπεύσει το 95% των ασθενειών χάρη στα δώρα που παράγονται από αυτό το θαυματουργό έντομο.

Θέλοντας να κάνουμε μια ιστορική αναδρομή ας ξεκινήσουμε από το 2100 π.Χ., που βρέθηκε πήλινη πινακίδα των Σουμερίων στην κοιλάδα του Ευφράτη, όπου συναντάμε την πρώτη συνταγή σε σφηνοειδή γραφή που αφορά την εξωτερική χρήση του μελιού για αντιμετώπιση μόλυνσης.

Ανάμεσα στο 1.900 και 1.350 π.Χ. υπάρχουν επτά συνολικά αιγυπτιακοί πάπυροι που περιέχουν πλήθος ιατρικών συνταγών για πολλές ασθένειες με τη χρήση μελιού και κεριού. Σημαντικότερος εξ αυτών ο «Ebers» (1550 π.Χ.), ένα ιατρικό εγχειρίδιο που περιείχε 147 συνταγές με μέλι για εξωτερική χρήση και 102 για εσωτερική και αρκετές με κερί.

Στην Κίνα από το 200 π.Χ. και μετά, υπάρχουν αρκετές γραπτές μαρτυρίες ιατρικών συνταγών που περιλαμβάνουν πολλά από τα προϊόντα της μέλισσας όπως μέλι, κερί, γύρη, κεντρί.

Ο Ιπποκράτης αναφέρει ότι τα αποτελέσματα του μελιού «προκαλούν θερμότητα, καθαρίζουν πληγές και έλκη, μαλακώνουν σκληρές πληγές σε χείλη, τρέφουν τις πληγές». Γνώριζε ακόμα ότι το τσίμπημα της μέλισσας ήταν ευεργετικό σε παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα.

Στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή εποχή το μέλι και το κερί χρησιμοποιούνταν στην πρακτική ιατρική.

Στην λαϊκή ιατρική γίνεται ευρεία χρήση των προϊόντων της μέλισσας. Το μέλι, το κερί, η πρόπολη χρησιμοποιούνται σε πληγές, εγκαύματα, αρθρίτιδες, δερματικές ασθένειες, στοματίτιδες, κρυώματα, βήχα, στοματικές άφθες κ.ά.

Στις μέρες μας αναπτύσσονται νέες χρήσεις του μελιού που βασίζονται στις αντιμικροβιακές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του. Χρησιμοποιείται για την πρόληψη της γαστρίτιδας, των γαστρικών ελκών που προκαλούνται κυρίως από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού, ειδικότερα το μέλι του θυμαριού εξοντώνει το σύνολο των αποικιών του. ‘Εχει σημαντική αντιπολλαπλασιαστική δράση έναντι των Β16 καρκινικών κυτταρικών σειρών. Δρα θεραπευτικά έναντι βακτηριδίων όπως ο σταφυλόκοκκος, το κολοβακτηρίδιο, η κλεμπσιέλλα, η ψευδομονάδα καθώς και έναντι του μύκητα candida albicans.

Μελισσοβελονισμός, η Θεραπευτική Δυνατότητα ενός Δηλητήριου

Αυτή η θεραπεία είναι νέα ανακάλυψη για τον δυτικό πολιτισμό αλλά στην πραγματικότητα είναι χιλιάδων ετών. Είναι μορφή βελονισμού αποτελεσματικότερη από τον παραδοσιακό βελονισμό. Ο μελισσοβελονισμός είναι βελονισμός με κεντρί μέλισσας σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος και γίνεται μόνο από απολύτως εξειδικευμένο θεραπευτή-μελισσοβελονιστή.

Η ιατρική επιστημονική κοινότητα επισημαίνει ότι δεν υπάρχουν αρκετές αποδείξεις για την θεραπεία των ασθενειών. Η επίσημη ιατρική δεν γνωρίζει ακριβώς με ποιο τρόπο λειτουργεί η θεραπεία, η οποία χρησιμοποιείται πολλές φορές ως έσχατη θεραπεία όταν όλες οι άλλες έχουν αποτύχει.

Φυσικά προηγείται ένα αλλεργικό τεστ πριν πραγματοποιηθεί ο μελισσοβελονισμός γιατί μπορεί να επιφέρει ακόμη και θάνατο.

Πολλές ιατρικές κλινικές σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούν τα τσιμπήματα των ζωντανών μελισσών για τη θεραπεία διάφορων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένων των εγκεφαλικών επεισοδίων και του καρκίνου. Οι κλινικές αυτές ισχυρίζονται ότι υπάρχει μια δραστική ουσία στο δηλητήριο της μέλισσας που έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Ιδιαίτερα στην Αμερική η θεραπεία αυτή παρουσιάζει αυξανόμενη διάδοση, ενώ στην Ελλάδα ο αριθμός των ειδικών που εφαρμόζουν μελισσοβελονισμό είναι ακόμη μικρός.

Ο αριθμός των τσιμπημάτων και η συχνότητά τους εξαρτάται από την πάθηση και την σοβαρότητά της. Φυσικά δεν υπάρχει τρόπος για να αποφύγει κανείς τον φυσιολογικό πόνο, το πρήξιμο και το ξύσιμο που προκαλείται από τα τσιμπήματα. Ανησυχία θα υπάρξει όταν δεν παρουσιαστεί κανένα σύμπτωμα ή όταν παρουσιαστεί κάποιο οίδημα μακριά από την περιοχή του τσιμπήματος.

Ασθενείς με χρόνιες ασθένειες αποκαλούν τις μέλισσες θαυματουργά πλάσματα, αφού το κεντρί τους είναι και η μοναδική θεραπεία τους.

Πολλοί είναι και εκείνοι που κάνουν μελισσοθεραπεία για προληπτικούς λόγους καθώς βοηθάει την κυκλοφορία του αίματος, ενισχύει τα επίπεδα βιταμινών αλλά και για αισθητικούς λόγους.

Τελευταία υπάρχει η δυνατότητα συλλογής του δηλητήριου της μέλισσας χωρίς την θανάτωσή της, καθώς όπως γνωρίζουμε οι μέλισσες πεθαίνουν αμέσως μετά το τσίμπημα. Αυτό γίνεται με εξειδικευμένες συσκευές που τοποθετούνται στο μελίσσι. Tο δηλητήριο μπορεί να επεξεργαστεί σε εργαστήρια, ώστε να γίνει εντελώς αγνό οπότε και εισέρχεται στο σώμα ενέσιμα χωρίς τις παρενέργειες του τσιμπήματος.  

Οι θεραπείες με το κεντρί της μέλισσας πρέπει να πραγματοποιούνται από εξειδικευμένους θεραπευτές και ποτέ σε περιπτώσεις αλλεργίας στα μελισσοκομικά προιόντα.

Πριν προχωρήσει κανείς στη θεραπεία χρειάζεται να γίνει μια σχετική νηστεία και αποτοξίνωση, χρησιμοποιώντας βοτανικά αφεψήματα που αποβάλουν τις τοξίνες από το σώμα. Βελτιώνεται με αυτόν τον τρόπο η λειτουργία των εσωτερικών οργάνων και ιδιαίτερα των επινεφριδίων.

Το δηλητήριο που εκρέει από το κεντρί, όπως διατείνονται οι ειδικοί θεραπευτές, δρα στον οργανισμό με ποικίλους τρόπους. Ως ισχυρό αντιφλεγμονώδες, ενεργοποιεί και ρυθμίζει το ανοσοποιητικό σύστημα. Έχει αντιοξειδωτική, αντιγηραντική, αναλγητική και αντιβακτηριακή δράση. Βρίσκει νέους δρόμους και συντομεύει την κίνηση μεταξύ των νευροδιαβιβαστών.

Είναι αντισπασμωδικό και αυξάνει την οξυγόνωση των πνευμόνων. Το δηλητήριο είναι 60 φορές πιο δραστικό από την κορτιζόνη. Δίνει άριστα αποτελέσματα στο άσθμα, την χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια και το εμφύσημα.

Τα τσιμπήματα γύρω από μια δερματική ουλή είναι ικανά να την «σβήσουν» σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό και να αποκαταστήσουν το δέρμα, επειδή έχει την ικανότητα να δημιουργεί νέα αγγεία.

Θεραπεύει τα εκζέματα και τα τοπικά έλκη. Εφαρμόζεται σε δερματικούς όγκους όπως ο καρκίνος του δέρματος και είναι πολύ ωφέλιμο στην ψωρίαση. Είναι γνωστά τα αποτελέσματα του δηλητήριου στον ερυθηματώδη λύκο και στην σκλήρυνση κατά πλάκας.

Βοηθάει το καρδιαγγειακό σύστημα, ρυθμίζει την πίεση του αίματος, θεραπεύει τις αρρυθμίες, βελτιώνει την διαπερατότητα των αγγείων, την αρτηριοσκλήρυνση και τις φλεγμονές των αρτηριών. Δίνει άριστα αποτελέσματα σε μολύνσεις από ιούς και βακτήρια.

Βοηθά πολύ σε χρόνιους νευρομυϊκούς πόνους και στο σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα καθώς συμβάλλει στην υποχώρηση του ιστού που πιέζει τα νεύρα και τα αγγεία. Βοηθάει στην ισχιαλγία, σε διάφορες νευρίτιδες και ινομυαλγίες. Θεραπεύει το Σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης ενισχύοντας την φυσική δύναμη, τις τενοντίτιδες, τις επικονδυλίτιδες και άλλες φλεγμονές.

Είναι πολύ αποτελεσματικό σε όλες τις ρευματοειδείς παθήσεις όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η οστεοαρθρίτιδα και η ουρική αρθρίτιδα (ποδάγρα).

Είναι πολλά υποσχόμενο για την θεραπεία και την πρόληψη του καρκίνου. Ενδέχεται αφού προχωρήσουν οι επιστημονικές έρευνες να στηριχτούν στο δηλητήριο της μέλισσας νέου τύπου χημειοθεραπείες χωρίς παρενέργειες.

Αξίζει να σημειώσουμε ακόμη ότι σε μια συνάντηση της Βασιλικής Γεωγραφικής Εταιρείας του Λονδίνου, το Ινστιτούτο Παρατηρητές της Γης (Earthwatch) κήρυξε τις μέλισσες το πιο ανεκτίμητο είδος σε αυτόν τον πλανήτη, όπως αναφέρεται από το (The Guardian) το 2008.

Oι Μέλισσες στην Εποχή μας Κινδυνεύουν

«Αν οι μέλισσες εξαφανίζονταν, η ανθρωπότητα δεν θα είχε περισσότερα από 4 χρόνια ζωής» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Άλμπερτ Αϊνστάιν (Albert Einstein).

Θα συμπληρώναμε πως, η έλλειψη σεβασμού προς τη φύση γενικότερα, η άρνηση της ανθρωπότητας στην κατανόηση της ομορφιάς της φύσης, δηλητηριάζουν τη ζωή και οδηγούν σε ανισορροπία την σχέση του μικρόκοσμου με τον μακρόκοσμο. Είναι πράγματι ανησυχητικό όταν το βλέμμα μας δεν ατενίζει ένα ευοίωνο μέλλον, αλλά ακούει τον ήχο του θρήνου της λεηλασίας του πλανήτη.

Οι επιστήμονες και οι ειδικοί της άγριας πανίδας έχουν προσθέσει τις μέλισσες στη λίστα των ειδών που είναι καταδικασμένα να εξαφανιστούν στο εγγύς μέλλον, εάν η ανθρωπότητα δεν κάνει κάτι για αυτά τα ευεργετικά έντομα.

Η απώλεια των βιοτόπων προκαλεί έλλειψη τροφής, καθώς οι ποικιλίες των φυτών μειώνονται από την εντατική γεωργία και την αστικοποίηση.

Αυτές οι μεταβολές των χρήσεων της γης είναι επιβλαβείς για τις μέλισσες όταν χάνονται ή υποβαθμίζονται οι βιότοποι που κάποτε ήταν κατάλληλοι για τη δημιουργία φωλιάς ή για την κατανάλωση τροφής. Οι πόλεις, οι γεωργικές καλλιέργειες, οι βιομηχανίες έγιναν εκεί που προηγουμένως ήταν άγριες φυσικές εκτάσεις, επηρεάζοντας σταδιακά τους βιότοπους των άγριων μελισσών και κατά συνέπεια τη σταθερότητα του οικοσυστήματος.

Τα χημικά εντομοκτόνα που δημιουργήθηκαν για να σκοτώνουν τα παράσιτα αποτελούν έναν τεράστιο κίνδυνο για την εξαφάνιση όχι μόνο των μελισσών αλλά και πολλών άλλων ζώων. Πέραν του ότι πολύ εύκολα μπαίνουν χημικοί κίνδυνοι στην τροφική αλυσίδα, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τον άνθρωπο.

Η ανάγκη διατήρησης του συνεχώς αυξανόμενου πληθυσμού της ανθρωπότητας, οδήγησε στην αύξηση της παραγωγής με οποιοδήποτε κόστος, ιδίως την μετατροπή των δασών σε γεωργικές εκτάσεις και τη χρήση νέων φυτοφαρμάκων. Η μεγαλύτερη απειλή για τις μέλισσες προέρχεται από τα χημικά φυτοφάρμακα υψηλής τοξικότητας που χρησιμοποιούνται στις βιομηχανικές καλλιέργειες. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, μιλούν για αλληλεπίδραση πολλαπλών φυτοφαρμάκων που επηρεάζουν την υγεία των μελισσών.

Αυτό το γεγονός οδήγησε σε απότομη μείωση, τόσο του άγριου όσο και του οικιακού πληθυσμού των μελισσών. Ήδη σήμερα, πολλές μέλισσες έχουν αποδεκατιστεί σε ορισμένα μέρη του πλανήτη.

Δυστυχώς όμως οι μέλισσες αντιμετωπίζουν και νέα προβλήματα τα τελευταία πενήντα χρόνια σε αυτήν την πολύ σημαντική εργασία τους την επικονίαση. Αποπροσανατολίζονται από τα κύματα των κεραιών κινητής τηλεφωνίας και χάνουν τις κυψέλες τους, ενώ υποφέρουν και από την ολοένα αυξανόμενη ξηρασία και θερμοκρασία του πλανήτη, την γνωστή σε όλους μας κλιματική αλλαγή η οποία συμβάλλει στη μείωσή τους σε παγκόσμιο επίπεδο.

Υπάρχουν και οι φυσικοί εχθροί των μελισσών, όπως οι σφήκες, που αρπάζουν τις μέλισσες που πετούν ή μπαίνουν στα μελίσσια τα οποία κυριολεκτικά λεηλατούν. Οι μέλισσες γίνονται εύκολα λεία τους αφού δεν διαθέτουν αμυντικούς μηχανισμούς για να τις αντιμετωπίσουν.

Υπάρχει και το μικρό σκαθάρι της κυψέλης που παρασιτεί τρεφόμενο με γύρη, μέλι, κερί και γόνο. Έχει εξαπλωθεί σε πολλές περιοχές στον κόσμο χωρίς να έχει αναφερθεί ακόμη η παρουσία του στην Ελλάδα.

Οι πολύτιμες μέλισσες, αυτές οι μικρές βασίλισσες της φύσης, έζησαν εκατομμύρια χρόνια συμβάλλοντας στην ισορροπία και αναπαραγωγή του συστήματος της γης, μέρος του οποίου αποτελούμε κι εμείς. ΄Ισως χρειάζεται να δείξουμε τον απαραίτητο σεβασμό σε όλη αυτή την άρτια δομημένη κοινωνία.

Η σωματική και νοητική μας θεραπεία, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο, είναι αποτέλεσμα μιας γενικότερης ισορροπίας που ενυπάρχει στο οικοσύστημα και που όταν διαταράσσεται οι συνέπειες βαραίνουν όλα τα μέρη του.

Τα ενδιαιτήματα της άγριας ζωής πρέπει να διατηρηθούν. Δεν μπορούμε να παραμένουμε τόσο εγωιστές ώστε να συνεχίζουμε να θυσιάζουμε τα πάντα στο βωμό της οικονομικής ανάπτυξης, αφήνοντας εκτεθειμένες τις μελλοντικές γενιές στις καταστροφικές συνέπειες των πράξεών μας.

Είναι χρέος μας λοιπόν να συνειδητοποιήσουμε αυτή την αλληλένδετη συνύπαρξη όλων των μορφών ζωής στον πλανήτη και να διαφοροποιήσουμε τη ζωή μας, τις ανάγκες μας, τις προτεραιότητές μας με τέτοιο τρόπο ώστε αυτή η συνύπαρξη να παραμείνει ώστε όλοι να μοιραζόμαστε τα ευεργετικά της αποτελέσματα στη ζωή μας, στις κοινωνίες μας.

Ίσως στο μέλλον η μελισσοθεραπεία αποτελέσει την καλύτερη εναλλακτική θεραπεία για πολλές ασθένειες που μαστίζουν τον πλανήτη, εάν και εφόσον η έρευνα στραφεί όχι στην απόκτηση κέρδους, αλλά στην ισορροπημένη συνύπαρξη των ειδών του πλανήτη, στην ανταλλαγή των ευεργετημάτων που προσφέρει η κάθε μορφή ζωής και στο σεβασμό εκ μέρους των ανθρώπων της ίδιας της ζωής.

Σύνδεσμοι

• Blog, ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΑΔΥΤΟΝ: Συμβολισμός της Μέλισσας και το Τάγμα των Μελισσών ως Τελετουργών της Δήμητρος και της Αρτέμιδος
• Blog, Β. Ρασσιά: Η Θεά Μέλισσα και το έντομο μέλισσα στην ελληνική παράδοση και Θρησκεία
• Ιστότοπος, Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρναίας: «Μέλισσας έργα, ανθρώπων αγαθά»
• Ιστότοπος αφιερωμένος στη μέλισσα: Ο συνδυασμός που σκοτώνει τις μέλισσες
• Ιστότοπος melissokomianet.gr: Το μυστηριώδες εξάγωνο. Από τον μικρόκοσμο έως τον μακρόκοσμο
• Ιστότοπος, www.votanistas.com: Πώς εξαρτάται η ζωή μας από τις μέλισσες;
• Ιστότοπος, doctv.gr: Μάθε από τις μέλισσες
• Διαδικτυακό περιοδικό Youmagazine: Ιερή μέλισσα: Η Χαμένη Παράδοση
• Διαδικτυακό περιοδικό FlowMag: Μελισσοθεραπεία η θεραπευτική δυνατότητα ενός δηλητηρίου
• Βικιπαίδεια: Μέλισσα
• Βίντεο, www.youtube.com: Bee therapy: prevent disease with the sting
• Βίντεο, www.youtube.com: Bee Sting Therapy Might Help People With Chronic Pain
• Βίντεο, www.youtube.com: Bee stings used as alternative health treatments
• Ιστότοπος: Bee Therapy Organization
• Ιστότοπος, Kelley Beekeeping: 8 Different Ways to Protect Honey Bees
• Ιστότοπος, The Mind Unleased: Honeybees can Understand a Complex Mathematical Concept

Μ.Μ.