Ήφαιστε ισχυρόκαρδε, μεγαλοδύναμε, που είσαι τo άσβεστον πυρ,
και φωτίζεσαι από φλογερές λάμψεις,
 ω θεέ που παρέχεις το φως εις τους ανθρώπους,
εσύ που φέρεις το φως, με τα ισχυρά χέρια, αιώνιε,
που ζεις με την τέχνην, συ ο εργάτης,
μέρος του κόσμου και στοιχείον άμεμπτον,
που τρώγεις τα πάντα, που δαμάζεις τα πάντα (ως εκπρόσωπος της φωτιάς),
ο υπεράνω όλων υπέρτατος, που ευρίσκεσαι παντού.

 ω θεέ που παρέχεις το φως εις τους ανθρώπους,
εσύ που φέρεις το φως, με τα ισχυρά χέρια, αιώνιε,
που ζεις με την τέχνην, συ ο εργάτης,
μέρος του κόσμου και στοιχείον άμεμπτον,
που τρώγεις τα πάντα, που δαμάζεις τα πάντα (ως εκπρόσωπος της φωτιάς),
ο υπεράνω όλων υπέρτατος, που ευρίσκεσαι παντού.

 Είσαι ο αιθέρας, ο ήλιος, τα άστρα, η σελήνη, το φως το αμόλυντο, 
διότι αυτά τα μέλη του Ηφαίστου φέρουν το φως είς τους ανθρώπους.
Και κατοικείς εσύ εις πάντα οίκον, όλες τις πόλεις, όλα τα έθνη·
και κατοικείς (ως πυρ, ως φωτιά) μέσα εις τα σώματα των ανθρώπων,
εσύ με την μεγάλη ευτυχία, ο ισχυρός.

Άκουσέ με μακάριε, εσέ προσκαλώ εις τας Ιεράς σπονδάς, 
δια να προσέλθης πάντοτε ήμερος και με έργα που φέρουν χαράν.
Κατάπαυσε την λυσσασμένην μανίαν του ακατάβλητου πυρός, 
παρέχων εις τα ιδικά μας σώματα την φυσικήν καύσιν (όχι διεγέρσεις αφύσικες).
                                                                                                                                              Ορφικός Ύμνος 66

Στην κοινή συνείδηση των αρχαίων ο Ήφαιστος εκπροσωπούσε γενικότερα τη φωτιά, κάτι το οποίο εκφράζεται στον ορφικό ύμνο με τον πιο έκδηλο τρόπο. Στον ίδιο ύμνο ο αιθέρας, ο ήλιος, τα άστρα, η σελήνη και το φως το αμίαντον χαρακτηρίζονται ως «Ηφαίστου μέλη». Αυτός ο θεός βρίσκεται σε όλους τους οίκους, σε όλες τις πόλεις, σε όλα τα έθνη και ως πυρ μέσα στα σώματα των ανθρώπων.

Ο θεός Ήφαιστος διακρινόταν για τη δύναμη και την ευγένειά του, όχι όμως για την ομορφιά του. Θεός της φωτιάς, της σιδηρουργίας, της χαλκουργίας και γενικά της μεταλλουργίας, αλλά και των πέτρινων κατασκευών και της γλυπτικής. Ο Ήφαιστος είχε τη μορφή ενός άσχημου μαυριδερού άνδρα, εμφανιζόταν με παχιά μακριά γενειάδα και χοντρά χαρακτηριστικά.

Το όνομα του Ήφαιστου ετυμολογείται από την αρχαία ελληνική λέξη «ἧφθαι», που σημαίνει «αναμμένο» και αναφέρεται στη θεότητα της φυσικής δύναμης του πυρός σε όλες τις μορφές της, από τον κεραυνό και την αστραπή στον ουρανό, ως το ηφαίστειο, βαθιά κρυμμένο στη γη. Συνδέεται, όμως, και με την εσωτερική ανθρώπινη φλόγα, η οποία προσδίδει έμπνευση για δημιουργία. Στο πρόσωπό του, αναγνωρίζεται και ο βουδικός θεός του πυρός Άγκνι ή Άγνι, και ο αντίστοιχος ρωμαϊκός θεός Βούλκαν (Vulcan) ή Βουλκάνους. Αποκαλείται επίσης Μούλκιμπερ στη ρωμαϊκή μυθολογία και Σέθλανς ή Βέλκανς στην ετρουσκική.

Ο Ήφαιστος αποκαλείται Πολύφρων, Χαλκεύς, Πολυτέχνης, Κλυτόμητις και Αγάκλυτος. Από αυτόν πήραν το όνομά τους τα «ηφαίστεια όρη», τα γνωστά σήμερα στη γεωλογία ως ηφαίστεια, και από αυτά ο σχετικός κλάδος της ηφαιστειολογίας. Οι άνθρωποι φαντάζονταν ότι κάτω από ένα βουνό που έβγαζε καπνό, φωτιά και βροντώδεις ήχους είχε το εργαστήριό του ένας θεός. Έτσι, εκτός από το Μόσυχλο, άλλες εκδοχές θέλουν το σιδηρουργείο του Ηφαίστου να κρύβεται σε άλλα ηφαιστειογενή μέρη, συνήθως στην Αίτνα, στον Βεζούβιο ή στις Αιολίδες Νήσους.

Ο Ήφαιστος στη Μυθολογία

Μέσα από την μελέτη των μύθων έχουμε τον Ήφαιστο να θεωρείται γιος του Δία και της Ήρας, ο οποίος γεννήθηκε πριν τον γάμο τους. Μια άλλη εκδοχή, αναφέρει ότι ο Ήφαιστος δεν είχε πατέρα παρά μόνο μητέρα, την Ήρα, και προήλθε από παρθενογένεση. Όμως, αντί να χαρεί η Ήρα μόλις τον αντίκρισε, τον απαρνήθηκε και τον έριξε στη θάλασσα, γιατί δεν άντεχε να τον βλέπει λόγω της ασχήμιας και της αναπηρίας που είχε στα πόδια του. Για καλή του τύχη τον βρήκαν οι κόρες του Νηρέα, Θέτιδα και Ευρυνόμη και τον ανέθρεψαν στη θαλάσσια σπηλιά, όπου βρισκόταν το παλάτι του Νηρέα. Ο Ήφαιστος πέρασε μαζί τους τα εννιά πρώτα χρόνια της ζωής του κατασκευάζοντας θαυμαστά κοσμήματα με τα κοράλλια και τα μαργαριτάρια που υπήρχαν στον βυθό της θάλασσας και με αυτό τον τρόπο τους έδειχνε την αγάπη και την ευγνωμοσύνη του.  

Ο Ήφαιστος δεν είχε καλές σχέσεις με όλες τις θεότητες του Ολύμπου. Αναφέρεται στη μυθολογία ότι ήθελε να εκδικηθεί την Ήρα για τον τρόπο που του συμπεριφέρθηκε, κάνοντάς της δώρο ένα θαυμάσιο έργο κατασκευασμένο από τα χέρια του. Αυτό το δώρο ήταν ένας περίτεχνος χρυσός θρόνος, όπου η Ήρα κάθισε αλλά δεν μπορούσε να σηκωθεί, ως να την κρατούσαν αόρατα δεσμά. Η Ήρα προσπαθούσε με διάφορους τρόπους να τον πείσει να την απελευθερώσει από τα δεσμά, όμως μάταια. Ο Ήφαιστος απαίτησε να του πει την αλήθεια για τη γέννησή του και τότε θα την απελευθέρωνε. Άλλοι μύθοι, όμως, αναφέρουν ότι πάντα ήταν στο πλευρό της μητέρας του και του πατέρα του και πάντα βοηθούσε όταν είχαν ανάγκη, όπως στη μάχη με τους γίγαντες, που έτρεξε να βοηθήσει τον Δία χρησιμοποιώντας τη δύναμή του. Σε αυτή τη μάχη έδειξε σθένος παρ’ όλη την αναπηρία του.

Στη γέννηση της Αθηνάς, ο Ήφαιστος ήταν εκείνος που χτύπησε με πελέκι το κεφάλι του Δία, από όπου ξεπήδησε πάνοπλη η κόρη του βασιλιά των θεών. Κι όταν ο Δίας νίκησε τους Τιτάνες, ο Ήφαιστος με βαριά καρδιά εκτέλεσε την εντολή του πατέρα του να καρφώσει πάνω στον Καύκασο τον Προμηθέα και δεν απέφυγε να φανερώσει τη συμπόνια του για τον καταδικασμένο.  

Ο Ήφαιστος έπλασε με τα χέρια του, από χώμα και νερό, την Πανδώρα, την πρώτη γυναίκα, και την έκανε καταπώς του ζήτησε ο Δίας, με ομορφιά, με αντοχή και με φωνή ανθρώπου. Με το πλάσιμο της Πανδώρας, όπως και με τη γέννηση του Εριχθόνιου από το χώμα που δέχτηκε το σπέρμα του θεού, ο Ήφαιστος, έδωσε το έναυσμα για την ανάπτυξη της κεραμικής, που βέβαια ανήκει στη δικαιοδοσία του. Με αυτόν τον τρόπο παρουσιάζεται σε ρόλο ανθρωπογονικό. Αυτή η ιδέα έχει πρότυπο τη φωτιά που δένει το χώμα με το νερό.

Σύμφωνα με τις αρχαίες διηγήσεις, στην αρχέγονη εποχή κατοικούσαν σε νησιά της Ανατολικής Μεσογείου κάποια όντα, που τα ονόμαζαν νάνους και μεγάλους θεούς συγχρόνως. Σε αυτούς ανήκουν οι Κάβειροι της Σαμοθράκης και οι πολυτεχνίτες Τελχίνες της Ρόδου. Σε αυτούς ανήκε και ο Ήφαιστος στη Λήμνο. Στη Λήμνο οι Κάβειροι ονομάζονταν Ηφαίστειοι. Η μητέρα των Καβείρων, η Καβειρώ (που στη γλώσσα μας αποδόθηκε με τα ονόματα Ρέα και Δήμητρα, Εκάτη και Αφροδίτη) γέννησε το παιδί του Ήφαιστου τον Κάδμηλο, από τον οποίο γεννήθηκαν τρεις Κάβειροι και τρεις Καβείριες Νύμφες. Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως οι Κάβειροι ήταν γιοι του Ήφαιστου και πως του αντικαθιστούσαν τους χαλκουργούς Κύκλωπες. Για τους Κάβειρους της Λήμνου ο Ακουσίλαος αναφέρει ότι ο Ήφαιστος και η θεά Καβειρώ γέννησαν τον Καδμίλο (ή Κασμίλιο ή Κάμμιλο), ο οποίος γέννησε τους τρεις Κάβειρους, που με τη σειρά τους γέννησαν τρεις Καβειρίδες νύμφες. Το σύμβολο των τριών Λήμνιων Καβείρων ήταν η λαβίδα και το σφυρί του μεταλλουργού.

Μαζί με την Αθηνά, έμαθαν τις τέχνες από τους Κύκλωπες και δίδαξαν στους ανθρώπους όλα τα όμορφα έργα, τους λύτρωσαν από την πρότερη άθλια ζωή τους μέσα στα σπήλαια. Ειδικότερα ο Ήφαιστος έλεγαν πως έδειξε στους ανθρώπους τις τέχνες τις σχετικές με τα μέταλλα και όλες τις εργασίες που γίνονται με τη βοήθεια της φωτιάς.

Όταν η Λήμνος, εξαιτίας της οργής της Αφροδίτης για τις ντόπιες γυναίκες που δεν την τιμούσαν, είχε μείνει έρημη από άντρες, ο Ήφαιστος, που όριζε αυτό το νησί, έπεισε την Αφροδίτη, τη συντρόφισσά του, να κάνει τις γυναίκες να ποθήσουν τους περαστικούς από εκεί Αργοναύτες, να ενωθούν μαζί τους κι έτσι να φέρουν στον κόσμο μια νέα γενιά.

Και όταν η Αργώ περνούσε από τις Πλαγκτές Πέτρες κι από τη Σκύλλα και τη Χάρυβδη, ο Ήφαιστος, κάνοντας χάρη στη μητέρα του την Ήρα, σταμάτησε να δουλεύει τα φυσερά του στο καμίνι της Αίτνας, ώσπου οι Αργοναύτες να φτάσουν δίχως κίνδυνο στο νησί των Φαιάκων.

Στον Τρωικό Πόλεμο ο Ήφαιστος ήταν με το μέρος των θεών που βοήθησαν τους Έλληνες. Τότε, γεμάτος ευγνωμοσύνη απέναντι στη Θέτιδα, που τον είχε σώσει κατά την πτώση του από τον ουρανό, έφτιαξε για το γιο της τον Αχιλλέα μια πανοπλία, που προκάλεσε δέος ακόμα και στα παλικάρια του ήρωα.

Λατρεία του Ηφαίστου

Η απόδοση τιμής προς τον θεό Ήφαιστο γινόταν συχνά με ιδιωτικές τελετές που περιλάμβαναν λαμπαδηδοφορίες και προσφορές σε ιερά που ήταν διάσπαρτα στην Ελλάδα. Τόποι λατρείας του ήταν η Λήμνος, η Σαμοθράκη και αργότερα η Αθήνα. Στα Ηφαίστεια τιμούσαν τον θεό μαζί με τη σύζυγό του την Αφροδίτη όλοι οι τεχνίτες της Λήμνου, μεταλλουργοί, κεραμοποιοί, ξυλουργοί, ετοιμάζοντας πληθώρα αγαθών για τη γιορτή του θεού. Τα Χαλκεία διεξάγονταν στην Αθήνα προς τιμήν του Ηφαίστου και της Αθηνάς Εργάνης την τελευταία μέρα του μήνα Πυανεψίωνα (τελευταίο δεκαήμερο του Οκτωβρίου). Ήταν γιορτή των εργατών, ειδικότερα των μεταλλοτεχνιτών.

Ο πιο γνωστός ναός αφιερωμένος στον Ήφαιστο, καθώς και στην Αθηνά Εργάνη βρίσκεται στην αρχαία αγορά των Αθηνών και αποκαλείται Θησείο. Δωρικός, εξάστυλος ναός από πεντελικό μάρμαρο, πιθανότατα έργο του διάσημου αρχιτέκτονα Ικτίνου, που ολοκληρώθηκε το 415 π.Χ. Στο εσωτερικό του υπήρχαν κατά την αρχαιότητα χάλκινα αγάλματα των δύο θεοτήτων που είχε φιλοτεχνήσει ο Αλκαμένης. Παλαιότερα πίστευαν πως ο ναός ήταν αφιερωμένος στον ήρωα Θησέα και από αυτή την παρανόηση ο ναός και όλη η περιοχή ονομάστηκε και ονομάζεται μέχρι σήμερα Θησείο.

Σε ένα μέρος της Λήμνου όπου από τη γη έβγαινε φωτιά, πάνω στο μικρό βουνό Μόσχυλο, οι σύντροφοι του Ηφαίστου ήταν οι Κάβειροι, που ονομάζονταν και Καρκίνοι γιατί οι δαγκάνες τους παραπέμπουν στα εργαλεία των σιδηρουργών. Ο Ήφαιστος θεωρούταν εκεί σαν θεός της υπόγειας φωτιάς. Στη Λήμνο πίστευαν ότι ο πρώτος άνθρωπος που υπήρξε στη γη ήταν ο Κάβειρος, τον οποίο γέννησε η Λήμνος με απόρρητες ιερές τελετές. Γενικά αποφευγόταν η αποκάλυψη των ονομάτων των Καβείρων και ονομάζονταν αόριστα Μεγάλοι Θεοί. Στις επιγραφές που έχουν βρεθεί στις ανασκαφές πάντοτε ονομάζονται Μεγάλοι Θεοί ή Άνακτες και ποτέ με το όνομά τους. Όσον αφορά στον αριθμό τους και το ποιοι ήταν, δεν υπάρχει ξεκάθαρη απάντηση. Οι αρχαίοι συγγραφείς αναφέρουν ότι οι Κάβειροι ήταν ένας ή τρεις ή τέσσερις ή επτά ή και περισσότεροι. Τα Καβείρια Μυστήρια τελούνταν στη Λήμνο αλλά και τη Σαμοθράκη, με σημαντικότερο κέντρο λατρείας τον Μόσχυλο, την κυριότερη κορυφή της Λήμνου. Ως ηφαιστειογενές νησί, η Λήμνος υπήρξε κατάλληλος τόπος λατρείας για έναν θεό που είχε σχέση με τη φωτιά και τη σιδηρουργία. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, πως στη Λήμνο τελούνταν τα σεπτά και πανάρχαια Καβείρια Μυστήρια. Σύμφωνα με τον Λήμνιο συγγραφέα Φιλόστρατο, κατά τη διάρκεια των Καβειρίων Μυστηρίων έσβηναν όλες τις φωτιές επί εννιά ημέρες σε όλο το νησί. Την ένατη μέρα έφτανε στο λιμάνι ένα πλοίο, που το είχαν στείλει στη Δήλο για να φέρει τη φωτιά, το νέο πυρ. Το περίμενε ανυπόμονα ένα μεγάλο πλήθος που όλο το διάστημα προσευχόταν. «Σαν έφτανε το πλοίο, μοίραζαν στον λαό τη φωτιά, όχι για την καθημερινή χρήση, μα για χρήση των τεχνιτών στα εργαστήρια, και άρχιζε πάλι στον τόπο μια νέα ζωή». Το σύμβολο των Καβείρων ήταν η λαμπάδα, διότι κουβαλούσε το νέο πυρ που ερχόταν από τη Δήλο.

Στην Λήμνο τιμούσαν όμως τον Ήφαιστο και ως θεό θεραπευτή. Δώρο του προς τους Λημνιούς, για τη φιλοξενία που τού είχαν προσφέρει, ήταν η περίφημη θεραπευτική Λημνία Γη (υπήρξε το πρώτο τυποποιημένο φάρμακο το οποίο εξορυσσόταν από τη Γη της Λήμνου και έπειτα από επεξεργασία τυποποιείτο σε δισκία). Υπάρχει ένας μύθος για τη θεραπευτική δράση της Λημνίας Γης, που έχει σχέση με τον Φιλοκτήτη, τον διάσημο τοξοβόλο των Ελλήνων κατά την εκστρατεία της Τροίας, ο οποίος αφέθηκε στη Λήμνο για να θεραπευτεί η πληγή του, καθώς τον είχε δαγκώσει δηλητηριώδες φίδι.

Ήφαιστος και Αλχημεία

Ο Παράκελσος ισχυρίστηκε ότι ο Βούλκαν (ο Ήφαιστος των Ρωμαίων) ήταν ο «καλλιτέχνης πίσω από όλη την αλχημεία». Κυρίως λόγω της σχέσης του με τη φωτιά, η οποία αποτελούσε προφανώς το κύριο στοιχείο στις διαδικασίες της μεταλλουργίας και της απόσταξης, που ήταν απαραίτητες στην αλχημεία. Στην πραγματικότητα, η απομάκρυνση των ακαθαρσιών από το μέταλλο μέσω του κλιβάνου χρησιμοποιήθηκε ως απεικόνιση των αλχημιστών.

Ο σίδηρος πρέπει να καθαριστεί από την σκουριά πριν σφυρηλατηθεί. Πρόκειται για μια διαδικασία καθαρά αλχημική, ενώ αυτό που τελικά επιτυγχάνεται μέσω της εστίας της φωτιάς είναι η ίδια η αλχημεία. Σύμφωνα με τον Παράκελσο, ο θεός Βούλκαν ήταν από πολλές απόψεις η προστάτιδα θεότητα των αλχημιστών. Η φωτιά ήταν πράγματι ένα ζωτικό μέρος κάθε προσπάθειας αλχημείας. Για παράδειγμα οι τέσσερεις βαθμοί φωτιάς υπήρξαν ιδιαίτερα σημαντικοί, ενώ η διαδικασία θέρμανσης ονομάστηκε βουλκανισμός από τους αλχημιστές. Ακόμη και η πρακτική της σιδηρουργίας από μόνη της περιστρέφεται γύρω από την αλλαγή της κατάστασης ενός υλικού, όπως στον καθαρισμό των χρησιμοποιούμενων μετάλλων και στη μετατροπή του τετηγμένου μετάλλου σε χρήσιμη μορφή.

Ο Ήφαιστος στην Εσωτερική Αστρολογία

Ο Ήφαιστος σφυρηλατεί τα μέταλλα, είναι αυτός που από ανθρώπινης πλευράς εργάζεται με την πυκνότερη έκφραση του φυσικού κόσμου. Είναι αυτός που κατεβαίνει στα βάθη της γης για να βρει το υλικό πάνω στο οποίο θα εξασκήσει την τέχνη του και θα το διαμορφώσει. Ο Ήφαιστος είναι εκείνος που εκπροσωπεί την ψυχή, τον ατομικό, εσώτερο, πνευματικό άνθρωπο. Στη δραστηριότητά του βρίσκουμε το κλειδί του έργου της ψυχής πάνω στην αιώνια περιστροφή του τροχού της ζωής.

Ο Ήφαιστος κυβερνά τον εσώτερο άνθρωπο και καθοδηγεί τα έργα του, επίσης κυβερνά τα έθνη, τις δραστηριότητές τους, κατασκευάζοντας εργαλεία πολέμου, όταν ο πόλεμος και η διαμάχη είναι τα μόνα μέσα με τα οποία μπορεί να έλθει η απελευθέρωση, παρότι απλώνεται η συμφορά σε εκείνους που έχουν πόλεμο. Ο Ήφαιστος ήταν ένας από τους πρώτους δημιουργικούς εργάτες μεταξύ των ανθρώπων. Είναι εκείνος που ελέγχει τις διαδικασίες του χρόνου που μοιάζουν με αμόνι και δίνει το χτύπημα που διαμορφώνει το μέταλλο σε αυτό που είναι επιθυμητό.

Ο Αρχετυπικός και Κοσμικός Ήφαιστος

Ο Ήφαιστος είναι η προσωποποίηση της υπόγειας και της γήινης φωτιάς, η οποία ωστόσο έχει μια αρχετυπικά κοσμική όψη, όντας το συνδετικό στοιχείο σε όλη την εκδηλωμένη ύπαρξη και ταυτόχρονα δημιουργική δύναμη για τη γένεση των νέων κόσμων, μια διαδικασία αέναη στο εκδηλωμένο σύμπαν. Η φωτιά που χειρίζεται μεταστοιχειώνει το σύμπαν σε νέες μορφές. Η τελείωση αυτών των μορφών λειτουργεί αντισταθμιστικά στη χωλότητα του θεού, στην πραγματικότητα στην χωλότητα της ίδιας της μορφής του εκδηλωμένου σύμπαντος, που αναζητά τη δική της συλλογική τελείωση μέσω της δύναμης του θεϊκού πυρός να παράγει τελειότερους φορείς για την πνευματική ύπαρξη.

Ο Ήφαιστος είναι μια άλλη μορφή του χωλού βασιλιά ψαρά στον μύθο του γκράαλ, που συντηρείται και μόνο από τη δημιουργική δύναμη του δισκοπότηρου. Στην περίπτωση του Ήφαιστου αυτή η δημιουργική δύναμη είναι η φωτιά, μέσω της οποίας αντισταθμίζεται η αδυναμία της χωλότητας και ταυτόχρονα εκφράζεται η δύναμη της αποστολής και της διαδικασίας της αναζήτησης. Και αν ο βασιλιάς ψαράς είναι ο φύλακας του γκράαλ, ο Ήφαιστος είναι η φωτιά που το σφυρηλάτησε, για να γίνει φορέας της θεϊκής δύναμης. Από αυτή την άποψη η θέση του στο καββαλιστικό Δέντρο της Ζωής βρίσκεται πολύ ψηλά, ανάμεσα στα σεφίροθ Τίφαρετ και Γκεβούρα, και εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο την πύρινη δύναμη, και την επίδραση της καρδιάς στο σμίλεμα ισορροπημένων μορφών ύπαρξης.

Η χωλότητα του Ηφαίστου είναι αρχετυπική και κρύβεται σε κάθε αρχέτυπο αναζήτησης. Είναι μορφή θυσίας, της απαιτούμενης θυσίας για ολοκλήρωση και δημιουργική χρήση της δύναμης.

Επίλογος

Η συνεισφορά και ο συμβολισμός του Ηφαίστου τόσο στην θεϊκή, όσο και στην ανθρώπινη ιστορία είχαν ιδιαίτερη σημασία. Μπορεί ο Προμηθέας να έκλεψε τη φωτιά για να τη χαρίσει στους ανθρώπους, δημιουργός της όμως ήταν ο Ήφαιστος, ο οποίος την έδωσε στην ανθρωπότητα για να καλυτερεύσει τις συνθήκες διαβίωσής της. Το πυρ και η μεταλλουργία είναι ενδεικτικά της σπουδαιότητας των δυνάμεων που εκφράζει ο θεός. Μπορεί ένας θεός να είναι κουτσός, αλλά ταυτόχρονα τόσο δυνατός, θεωρείται γενεσιουργός του πολιτισμού, και προστάτης της φωτιάς δίνοντας στον άνθρωπο το πυρ της σοφίας.

Με την πτώση του Ηφαίστου από τον ουρανό στη γη έχει μυθολογηθεί η γενικότερη αντίληψη των λαών ότι η φωτιά που υπάρχει πάνω στη γη, έχει πέσει από τον ουρανό. Αυτή η αντίληψη έχει απεικονιστεί και διαφορετικά στο μύθο του Προμηθέα με την κλοπή της φωτιάς από τους θεούς και την προσφορά της στους ανθρώπους.

Το στοιχείο ότι ο Ήφαιστος κατά την παραμονή του στην επικράτεια της Θέτιδας, μένοντας μέσα στη σπηλιά του Νηρέα, κατασκεύαζε έργα τέχνης, είναι σύμφωνο με το γεγονός ότι όλοι οι αντίστοιχοι ινδοευρωπαϊκοί θεοί παριστάνονται να δουλεύουν τα έργα τους μέσα σε κοιλότητες της γης.

Το ότι το εργαστήρι του Ηφαίστου αργότερα εντοπίστηκε από τον μύθο στο όρος Μόσυχλος της Λήμνου ή στην Αίτνα της Σικελίας εξηγείται από συγκεκριμένες εμπειρίες ηφαιστειακής δραστηριότητας. Άλλωστε τα ηφαίστεια όπως δηλώνεται και από την ίδια τη λέξη, ανήκουν στη δικαιοδοσία του θεού της φωτιάς. Ο Ήφαιστος εκπροσωπεί τη δύναμη του φυσικού στοιχείου, ενώ η βοήθεια που δέχεται από τον Ήλιο κατά τη Γιγαντομαχία τονίζει τη σχέση ηλιακής ενέργειας και φωτιάς.

Ο εξαγνισμός του Πέλοπα από τον Ήφαιστο είναι ολοφάνερο ότι πρόκειται για υπόμνηση στις καθαρτήριες ιδιότητες της φωτιάς και στην ευρύτατη χρήση της από τη λατρεία σε τελετουργίες καθαρμού.

Η τεχνολογία που στηρίζεται στη χρήση της φωτιάς προβάλει τον Ήφαιστο ως φορέα πολιτισμού, σε ρόλο ανάλογο με του Προμηθέα και της Αθηνάς, που έχουν επίσης συνδεθεί με τη φωτιά.

Ο Ήφαιστος μας δείχνει τον τρόπο για να ξεπεράσουμε κάθε πρόβλημα. Κοντά του μαθαίνουμε να υπερβαίνουμε κάθε δυσκολία και φυσική ατέλεια, καθώς ούτε ο ίδιος υπέκυψε στη θλίψη λόγω της ασχήμιας ή της αναπηρίας του. Ακόμα και όταν τον απέρριψε η ίδια του η μητέρα, ο ίδιος μετέτρεψε αυτή την απόρριψη σε δημιουργία και με αυτό τον τρόπο έγινε ο κυρίαρχος της φωτιάς, κερδίζοντας μια θέση ανάμεσα στους υπόλοιπους θεούς στον Όλυμπο. Μέσα από αυτή τη διαδικασία μπορούμε να αναγνωρίσουμε τη δύναμη, τη φλόγα την εσωτερική και να γίνουμε και εμείς άνθρωποι δημιουργικοί με έμπνευση σε δράση.

Βιβλιογραφία

• Ζαν Ρισπέν, Ελληνική Μύθολογία, Εκδόσεις Τριήρεις, 2003.
• Αλίκη Μπέιλη, Εσωτερική Αστρολογία, Εκδόσεις Κέδρος, 2009.
• Κερένυϊ, Κ., Η Μυθολογία των Ελλήνων, Εκδόσεις Βιβλ. της «Εστίας», Ιωάν. Δ. Κολλάρου & Σια Α.Ε, 1974.

Σύνδεσμοι

 Ήφαιστος – Ο θεός της φωτιάς,Πηγή:https://www.grethexis.com, Ανακτήθηκε: 20 Αυγούστου 2019
Welcome to Alchemy: An Ancient Beginning,Πηγή: http://www.alchemyathol.weebly.com, Ανακτήθηκε: 20 Αυγούστου 2019
Ορφικός ύμνος Ηφαίστου (θυμίαμα λιβανομάνναν), Πηγή:https://www.schizas.com/, Ανακτήθηκε: 20 Αυγούστου 2019

 Ε.Ρ.