Ο Τζoν Ντι (John Dee) (1527-1608 ή 1609) ήταν ένας σημαντικός Άγγλος αναγεννησιακός αλχημιστής, μαθηματικός, αστρονόμος, αστρολόγος, γεωγράφος, φιλόσοφος, αποκρυφιστής και μάγος, ουαλικής και κέλτικης καταγωγής. Λόγω της πολυμάθειάς του διατέλεσε σύμβουλος και διδάσκαλος της βασίλισσας Ελισάβετ Α', ως αστρολόγος και διακεκριμένος επιστήμονας. Αφιέρωσε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του στη μελέτη της μαντείας και της ερμητικής φιλοσοφίας.

Τζον Ντι

Η ετυμολογία του επιθέτου του προέρχεται από την λέξη «du» που στα Ουαλικά–Κελτικά σημαίνει «μαύρος–σκοτεινός». Ο Ντι γεννήθηκε σε μια συνοικία κοντά στον Πύργο του Λονδίνου, στις 13 Ιουλίου του 1527.

Ο Τζον Ντι

Ο πατέρας του ήταν έμπορος κρασιών, και κατώτερος αυλικός του βασιλιά Ερρίκου του VIII, έχοντας την οικονομική δυνατότητα για να μορφώσει τον Ντι, αλλά και την ευκαιρία μια που από μικρό παιδί περιφερόταν στα ανάκτορα έχοντας πρόσβαση στη βιβλιοθήκη του παλατιού. Έτσι ο Ντι εισήχθη στο κολέγιο του Αγ. Ιωάννη στο Κέιμπριτζ σε ηλικία μόλις 15 ετών, όπου μελέτησε μαθηματικά, αστρονομία, ελληνικά, λατινικά, λογική, κρυπτογραφία και ιστορία, ενώ παράλληλα μελετούσε την ιερογλυφική και τη μυστικιστική Ιουδαϊκή Καμπάλα. Ασχολήθηκε πολύ με τα νεκρομαντεία, την αιγυπτιολογία και την Παλαιά Διαθήκη. Κατέγραψε στο ημερολόγιό του πως αφιέρωνε περίπου 18 ώρες την ημέρα για μελέτη. Ήταν πράγματι ένας από τους πιο μορφωμένους ανθρώπους της εποχής του.

Αποφοίτησε το 1546 λαμβάνοντας το πτυχίο του «Bachelor of Arts». Το ίδιο έτος έλαβε το αξίωμα του καθηγητή διδασκαλίας της Ελληνικής Γλώσσας από το Κολέγιο Τρίνιτι (Trinity College) το οποίο μόλις είχε ιδρυθεί. Αλλά δυστυχώς για αυτόν αναγκάστηκε να φύγει από την Αγγλία εξαιτίας ενός μηχανικού ιπτάμενου σκαθαριού που κατασκεύασε ως σκηνικό για θεατρική παράσταση της Ειρήνης του Αριστοφάνη. Ήταν τέτοια η ομοιότητά του με ζωντανό που το κοινό πίστεψε ότι ήταν ένας δαίμονας και εκτόξευσαν την πρώτη κατηγορία για μάγια ως αποτέλεσμα του υπερρεαλιστικού ιπτάμενου σκαθαριού. Σε όλη του τη ζωή ο Ντι, είχε ένα πάθος για τα μηχανικά παιχνίδια.

Πήγε στο Πανεπιστήμιο του Λουβέν (Louvain) στο Βέλγιο το 1547, όπου γνώρισε τον Φλαμανδό χαρτογράφο Γεράρδους Μέρκατορ (Gerardus Mercator) και τις σφαίρες του με την κυλινδρική προβολή του χάρτη. Επιστρέφοντας στο Κέμπριτζ έφερε δύο από τις σφαίρες του Mέρκατορ καθώς και νεοεπινοημένα αστρονομικά όργανα.

Ήταν αυθεντία στα μαθηματικά, τη ναυτιλία, την αστρονομία και την οπτική. Προσκλήθηκε να διδάξει άλγεβρα στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού σε ηλικία λίγο μεγαλύτερη των 20 ετών. Εκπαίδευσε πολλούς πλοίαρχους, που προορίζονταν να κάνουν εξερευνητικά ταξίδια αφού ήταν διαπρεπής εμπειρογνώμονας στη ναυσιπλοΐα.

Ως έξοχος μαθηματικός μελέτησε σε στοιχειώδες επίπεδο τον «αριθμό» σαν εφαρμοσμένη και μη τεχνολογία. Στη συνέχεια συνέδεσε τη μελέτη του για τον «αριθμό» με τους τρεις καβαλιστικούς κόσμους του Δέντρου της Ζωής. Όπου στον αστρικό κόσμο, η μελέτη του αριθμού συνδέθηκε με την αστρολογία και την αλχημεία. Ενώ στο υπεραστρικό επίπεδο ο Ντι πίστευε ότι είχε ανακαλύψει το μυστικό της εμφάνισης αγγέλων μέσω αριθμητικών υπολογισμών σύμφωνα με την καβαλιστική παράδοση.

Αφιέρωσε περίπου τριάντα χρόνια από τη ζωή του στην αναζήτηση επαφής με αγγέλους προκειμένου να μάθει την οικουμενική γλώσσα του Δημιουργού. Ο Ντι δεν έκανε διάκριση ανάμεσα στις φυσικές και τις παραφυσικές επιστήμες, θεωρούσε και τις δύο απλά διαφορετικές όψεις της ίδιας αναζήτησης. Ασχολήθηκε εντατικά με θέματα μαγείας και ερμητικής φιλοσοφίας.

Το 1571 επέστρεψε στην Αγγλία και αγόρασε στο Μόρτλεικ (Mortlake) ένα μεγαλοπρεπές κτίριο πάνω στον ποταμό Τάμεση και δημιούργησε εκεί μια από τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες εσωτερισμού στον κόσμο. Είχε τεράστια συλλογή από χειρόγραφα και αντικείμενα που περιελάμβανε πάνω από 4.000 σπάνια βιβλία και 700 χειρόγραφα επιλογής, πολλά από τα οποία βρίσκονται τώρα στο βρετανικό μουσείο. Ανάμεσά τους το σπάνιο χειρόγραφο του Necronomicon ή Αλ-Αζιφ του Αμπντούλ Αλχαζρέντ ή «Τρελού Άραβα». Ο Χ. Φ. Λάβκραφτ (Howard Phillips Lovecraft) αποδίδει στον Ντι τη μόνη μετάφραση αυτού του θρυλικού βιβλίου στα Αγγλικά.

Στα μάτια πολλών από τους σύγχρονούς του ο Ντι ήταν τσαρλατάνος, απατεώνας και ερασιτέχνης στη μαύρη μαγεία. Αυτό το πορτρέτο του στολίστηκε από πολλούς συγγραφείς, ιδιαίτερα από τον Σάμουελ Μπάτλερ (Samuel Butler), του οποίου το Hudibras περιέχει μία κακή καρικατούρα του Ντι. Ακόμη και η Biographica Britannica τον περιγράφει ως «εξαιρετικά εύπιστο, εξωφρενικά ματαιόδοξο και έναν πλέον εξαπατημένο ενθουσιώδη». Αν και η ιστορία της ζωής του Ντι είναι καλά τεκμηριωμένη, λίγα έχουν γίνει για να τον εξηγήσουν ή να τον ερμηνεύσουν. Η άφθονη παρουσίαση όλων των πολυμαθών έργων του, οι εργασίες και οι πραγματείες του, τον αποκαλύπτουν ως έναν από τους πλέον αξιοσημείωτους ελισαβετιανούς μελετητές.

Κατάστρωση Ωροσκοπίων

Το ανήσυχο πνεύμα του Ντι προσανατολίστηκε προς τη φυσική μαγεία, ένα θέμα που απασχόλησε το νου πολλών μελετητών της Αναγέννησης. Υπήρξε μία διάκριση και από τους μελετητές και από την Εκκλησία μεταξύ φυσικής ή «λευκής» μαγείας, και μαύρης μαγείας. Κατέληξαν στο ότι η πρώτη ήταν μία φυσική και συνεπώς καλή δύναμη, που φαινόταν μαγική επειδή τα έργα της είναι πνευματικά και αόρατα γι’ αυτό και δεν κατανοούνται από τους θνητούς. Η μαύρη μαγεία από την άλλη, ήταν μία δύναμη για κακό που επικαλείτο για κακούς σκοπούς μέσω άγνοιας και δεισιδαιμονίας. Ο Ντι βρήκε πολύ γοητευτική τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ επιστήμης και απόκρυφου. Έμαθε πολλά από τον ειδικό της Ανατολής Αντόνιους Τζογκάβα (Antonius Gogava), και από τον Κορνήλιο Αγρίππα, ο οποίος είχε διατυπώσει το δόγμα ότι, «η εξάσκηση της μαγείας ήταν ένας από τους νόμιμους τρόπους με τον οποίο ο άνθρωπος θα μπορούσε να αποκτήσει μία γνώση του Θεού και της Φύσης». Ενώ δίδασκε λοιπόν, λογική και μαθηματικά στην Ευρώπη, πρωτοπορούσε ταυτόχρονα στα επικίνδυνα πεδία της φυσικής μαγείας και ιδιαίτερα στην τηλεπάθεια.

Ο Ντι παραγωγικά κατέστρωνε ωροσκόπια και αυτό το ταλέντο έλκυσε την προσοχή της αυλής της Βασίλισσας Μαίρης, γνωστής και ως Bloody Mary. Του ζητήθηκε να καταστρώσει ωροσκόπια και για τη Βασίλισσα και για τον επίδοξο σύζυγό της, Φίλιππο της Ισπανίας. Σύντομα, ανέπτυξε στενούς δεσμούς με την Πριγκίπισσα Ελισάβετ στην ημιαιχμαλωσία της στο Γούντστοκ, κοντά στην Οξφόρδη. Ο Ντι ήταν ξάδερφος της Μπλάνσε Πέρυ (Blanche Parry), η οποία ήταν έμπιστη κυρία επί των τιμών στην Πριγκίπισσα, και μέσω της Μπλάνσε αλληλογραφούσε με την Ελισάβετ και σχεδίασε για αυτήν ωροσκόπιο το οποίο βρίσκεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο. Κατηγορήθηκε ότι επιχείρησε να αφαιρέσει τη ζωή της Βασίλισσας Μαίρης με δηλητήριο ή μαύρη μαγεία. Κατηγορήθηκε για προδοσία, αν και οι μόνες ουσιαστικές μαρτυρίες που υπήρχαν ήταν ότι είχε δείξει στην Πριγκίπισσα Ελισάβετ το ωροσκόπιο που είχε καταστρώσει για την Βασίλισσα Μαίρη. Απαλλάχθηκε από την κατηγορία, αλλά έμεινε στη φυλακή μέχρι το τέλος του 1555.

Μετά το θάνατο της Βασίλισσας Μαίρης το 1558 τη θέση της πήρε η Ελισάβετ και από τότε έγινε Βασιλικός Αστρολόγος και σύμβουλός της προβλέποντας μία ευνοϊκή ημερομηνία για τη στέψη της. Αυτή τους η σχέση, αλλά και η φιλία που αναπτύχθηκε δεν έγινε αποδεκτή από τον κύκλο της. Παρόλα αυτά έγινε, όπως λέγεται, μυστικός πράκτορας στην υπηρεσία της αντικατασκοπείας του βρετανικού θρόνου. Δεν είναι μέχρι και σήμερα γνωστό μέχρι ποιο βαθμό ήταν μυστικός πράκτορας, ούτε πόσο το να ανακατεύεται στη μαγεία ήταν ένα προκάλυμμα για κατασκοπεία.

Ωθώντας τη χρήση των τηλεσκοπίων στο Στρατό, εστάλη από τη Βασίλισσα σε μία μυστική αποστολή, αυτή τη φορά στο Δουκάτο της Λωραίνης. Πιθανώς αφορούσε τις προτάσεις γάμου μεταξύ Ελισάβετ και του Δούκα του Anjou, για τον οποίο ο Ντι κατέστρωσε το ωροσκόπιο.

Μυστικές Κρυπτογραφήσεις

Το 1563, καθώς ο Ντι περιδιάβαινε στα βιβλιοπωλεία του Antwerp, βρήκε το αντίγραφο ενός σπάνιου και σχεδόν άγνωστου βιβλίου το Stenographia. Γραμμένο από τον πολυμαθή Γιόχαν Τριθέμιους (Johannes Trithemius) Ηγούμενου των Βενεδικτίνων του Σπάνχειμ (Spanheim) του Ρήνου (1462-1516) γνωστού και ως λεξικογράφου, χρονικογράφου, και αποκρυφιστή. Επηρεάστηκε τόσο βαθιά από το Stenographia ώστε ολοκλήρωσε μέσα σε 12 ημέρες το δικό του έργο, που για επτά ολόκληρα χρόνια προετοίμαζε. Ήταν ένα από τα πλέον δυσνόητα και επίμαχα βιβλία του Ντι το Monas Hieroglyphica και είχε να κάνει με τη σχέση των αριθμών με τη φυσική μαγεία. Χρησιμοποίησε κώδικα και σύμβολα τα οποία μπορούσαν να γίνουν κατανοητά μόνον από τον ίδιον και με εκείνα που είχε εισάγει μέσα στα μυστικά της μετάφρασης. Λίγοι προσποιήθηκαν ότι τον κατανόησαν, ανάμεσά τους και ο υπουργός Ουΐλιαμ Σέσιλ (William Cecil), ο οποίος δήλωσε πως ήταν «υψίστης αξίας για την ασφάλεια του Βασιλείου».

Πώς θα μπορούσε ένα τόσο δυσνόητο φιλοσοφικό έργο να έχει αξία για την ασφάλεια του βασιλείου εάν με κάποιο τρόπο δε βοηθούσε την κατασκοπεία; Αν και ο Γιόχαν Τριθέμιους ήταν υπέρμαχος της φυσικής μαγείας, οι φοιτητές του, αιώνες αργότερα τόνιζαν ότι η Stenographia είχε να κάνει πρωταρχικά με κρυπτογραφήσεις. Ο Δ. Π. Γουέλκερ (D. P. Walker), μία από τις ηγετικές σύγχρονες αυθεντίες πάνω στη φυσική μαγεία, δήλωσε στο βιβλίο του Πνευματική και Δαιμονική Μαγεία ότι, «η Stenographia του Tριθέμιους είναι εν μέρει μία πραγματεία πάνω στην κρυπτογραφία στην οποία οι μέθοδοι ενκρυπτογράφησης είναι μεταμφιεσμένες ως δαιμονική μαγεία, και εν μέρει μία πραγματεία πάνω στη δαιμονική μαγεία… Θα έπρεπε να σημειωθεί ότι η αστρολογική μαγεία του Tριθέμιους δεν είναι μόνο ένα είδος τηλεπάθειας αλλά και το μέσο του να αποκτήσουμε συμπαντική γνώση».

Ο Ντι συνέχισε από εκεί που ο Γιόχαν Τριθέμιους είχε σταματήσει και στο βιβλίο του Monas Hieroglyphica ανάπτυξε μία δική του κρυπτογραφία. O Ελιφάς Λεβί (Elifas Levi) τo θεωρούσε ως το πιο σημαντικό μυστικιστικό σύγγραμμα όλων των εποχών και υπό το κράτος μιας πνευματικής έκστασης. Το δοκίμιο εξηγεί την ανακάλυψη της μοναδικής ουσίας (ενότητα) που κρύβεται στον εκδηλωμένο κόσμο της πλάνης (Maya) και εκφράζεται ιερογλυφικά ή με ένα σύμβολο. Ο Ντι αποκάλεσε αυτό το ιερογλυφικό σύμβολο ως «Ιερογλυφική Μονάδα». Πίστευε ότι με αυτή την μονάδα είχε ανακαλύψει τη συνταγή για έναν συνδυασμό των καβαλιστικών, αλχημιστικών και μαθηματικών επιστημών, ο κάτοχος της οποίας θα είχε την δυνατότητα να κινείται στην κλίμακα της ύπαρξης, από τα κατώτατα μέχρι τα ανώτατα επίπεδα.

Η Κρυσταλλομαντεία

Ο πρώτος γάμος του Ντι το 1565-1574 με την Κάθριν Κόνσταμπλ (Katherine Constable) διήρκησε δέκα χρόνια και σε εκείνο το διάστημα ασχολήθηκε με τη συγγραφή. Ακολούθησε ο δεύτερος γάμος του που ήταν γεμάτος μυστήριο, δεν ήταν γνωστό το όνομα της νύφης, δεν υπήρχε καταγραφή του γάμου αλλά και καμία καταγραφή στα ημερολόγιά του μέχρι που γίνετε αναφορά στο θάνατό της ένα χρόνο μετά. Στη συνέχεια το 1578-1604 απέκτησε την τρίτη του γυναίκα Τζέιν Φρόμοντ (Jane Fromond), που ανήκε στην αυλή της Ελισάβετ, με την οποία απέκτησε οκτώ παιδιά. Το πρώτο του παιδί ο Άρθουρ Ντι, έγινε και αυτός αλχημιστής και μελετητής του Ερμητισμού.

Εκείνη την εποχή ο Ντι δέχθηκε στο σπίτι του τη Βασίλισσα που του ζήτησε να της δείξει το «μαγικό γυαλί για το οποίο είχε ακούσει τόσα πολλά». Μερικοί συγγραφείς είπαν πως το «μαγικό γυαλί» ήταν το ίδιο με εκείνο που χρησιμοποιήθηκε από τον Ντι στα γνωστά πειράματα κρυσταλλομαντείας που έκανε. Πιθανότατα ήταν ένας κοίλος καθρέφτης, γιατί η Βασίλισσα και οι κυρίες της αυλής της γέλασαν με την καρδιά τους βλέποντας τις παραμορφωμένες εικόνες τους. Πιο σύγχρονες αυθεντίες συμφωνούν ότι ο Ντι δεν ενδιαφερόταν ενεργά για την κρυσταλλομαντεία μέχρι το 1581 όπου στις 25 Μαϊου γράφει στο ημερολόγιό του: «Μου προσφέρθηκε όραση στον κρύσταλλο και είδα».

Ο Έντουαρντ Κέλεϊ

Τα πειράματα με την κρυσταλλομαντεία προηγήθηκαν της ενασχόλησης με τα όνειρά του. Έκανε συχνή αναφορά παράξενων ονείρων στα ημερολόγιά του, ενώ σημείωνε και τα όνειρα της τρίτης συζύγου του.

Το ενδιαφέρον του στην κρυσταλλομαντεία αδιαμφισβήτητα κεντρίστηκε από τις συναντήσεις του με καββαλιστές της Αναγέννησης και από την αυθεντική και επιστημονική του επιθυμία να ερευνήσει τις δυνατότητες του πνευματισμού και της τηλεπάθειας. Ο Ντι, «Ξέροντας πως δεν μπορούσε να δει, ούτε να μαντέψει», δεν εξαπατούσε τον εαυτό του πως κατείχε ταλέντα μεντιουμισμού, γι’ αυτό και εξαρτιόταν αποκλειστικά από κρυσταλλομάντεις. Χρησιμοποιούσε μία ποικιλία «γυαλιών», κρυστάλλων και ειδικών λίθων για τα πειράματά του, μάλιστα δύο από αυτούς θεωρούνται δικοί του και υπάρχουν στο Βρετανικό Μουσείο.

Στην επιλογή του με τους μάντεις που συνεργάστηκε ο Ντι ήταν άτυχος. Ο πρώτος, ο Βαρνάβας Σαούλ (Barnabas Saul), ήταν ένας κακοποιός που ίσως είχε «φυτευθεί» στον Ντι από τους εχθρούς του παγιδεύοντάς τον σε απερισκεψίες. Ο δεύτερος, ο Έντουαρντ Τάλμποτ (Edward Talbott), συνεργαζόμενος με τον Ντι άλλαξε το όνομά του σε Κέλεϊ (Kelley), ήταν ακόμη μεγαλύτερος κακοποιός αν και πιθανώς ικανότερος μάντης, που ήθελε να βρει μία φόρμουλα για να παράγει χρυσό. Όταν συνεργάστηκε με τον Ντι αυστηρά νουθετήθηκε να συγκεντρωθεί σε «συνομιλίες» με τους αγγέλους και όχι με τους δαίμονες.

Ο Τζον Ντι πίστευε ότι στον ουρανό ή στο σύμπαν υπήρχαν αναμφίβολα άλλες διαστάσεις με παράλληλους κόσμους. Πίστευε επίσης ότι οι άγγελοι του Ενώχ ήταν σίγουρα οι πρώτοι επισκέπτες της Γης, οι οποίοι μετέδωσαν στον Αδάμ τη γλώσσα και τις τέχνες τους. Είχε την άποψη πως οι άγγελοι που εμφανίζονταν στα οράματα ήταν ευφυείς υπάρξεις, τηλεπαθητικά συντονισμένες σε μία γνώση του παρελθόντος και του μέλλοντος. Ήταν ασαφής για τους δαίμονες, αλλά δεχόταν ότι σκοπός τους ήταν να φέρουν σύγχυση και να συσκοτίσουν την αλήθεια εισάγοντας χαοτικά οράματα. Κατέγραφε προσεκτικά αυτές τις «αγγελικές συνομιλίες» του και πολλές από αυτές διατηρούνται σε χειρόγραφη μορφή στο Βρετανικό Μουσείο. Ένα δείγμα τους εκδόθηκε το 1659 από τον Μέρικ Κασαουμπόν (Meric Casaubon) υπό τον τίτλο Μία Αληθινή και Πιστή Σχέση Αυτού που Πέρασε μεταξύ του Δρ Τζον Ντι και Μερικών Πνευμάτων. Αλλά ο Κασαουμπόν αποζητούσε μόνο να απεικονίσει τον Ντι ως ένα εξαπατημένο άτομο. Αγνοούσε παντελώς την επιστημονική και φιλοσοφική προσέγγιση του Ντι και απέτυχε να αναλύσει την αληθινή σημασία των «αγγελικών μηνυμάτων».

Πιο πρόσφατοι σχολιαστές υπήρξαν ευγενέστεροι. Ο σύγχρονος μελετητής Θέοντορ Μπέρστερμαν (Theodor Bersterman) περιέγραψε τον Ντι ως «έναν πρωτοπόρο στον πνευματισμό» αν και είχε μία μικρή αμφιβολία ότι τα οράματα που καταγράφηκαν στα ημερολόγια και στα χειρόγραφα δεν ήταν αυθεντικά. «Γιατί υπάρχουν πολλά σε αυτά», έγραφε στην Κρυσταλλομαντεία το 1929, «που είναι σύμφωνα με τη σύγχρονη εμπειρία. Σε καμία περίπτωση, ωστόσο, δε θα μπορούσε να αμφισβητηθεί η απόλυτη τιμιότητα του Ντι και οι γελοίες μομφές… για την τιμιότητά του αλλά και για την πνευματική του υγεία, είναι ανάξιες λόγου».

Καλώντας τους Αγγέλους

Η προσέγγιση του Ντι στον «πνευματισμό» ήταν μέσω της ενασχόλησής του με τη μαντεία, αν και κάποια από τα χειρόγραφά του δείχνουν ότι υπήρχαν αποκαλύψεις μέσω απόκρυφων εκστάσεων και ένα είδος «φώτισης», παραισθητικής αίσθησης ή όραμα φωτός. Αυτό ταυτιζόταν με τη θεωρία των φυσικών μάγων ότι, μία απόκρυφη έκσταση έδινε μία αίσθηση ένωσης με τον Θεό και μπορούσε να φανερώσει σημαντικές αποκαλύψεις.

Ο Κέλεϊ κοιτώντας τον κρύσταλλο είχε την ικανότητα να περιγράψει οποιαδήποτε πνεύματα έβλεπε και τι του έλεγαν. Ο Ντι τα κατέγραφε και περιστασιακά του ζητούσε να θέσει ερωτήσεις. Μία φιγούρα εμφανιζόταν πιο συχνά, ένα πνεύμα παιδιού μισός άγγελος και μισό ξωτικό, πρωτοπεριγράφηκε από τον Ντι ως «ένα Πνευματικό Πλάσμα, ένα όμορφο κορίτσι επτά ή εννέα ετών». Το όνομά της ήταν Μαντίμι (Madimi) και εμφανιζόταν για επτά χρόνια στον Ντι και στον Κέλεϊ -ο Ντι ονόμασε μία από τις κόρες του έτσι.

Χειρόγραφο με την υπογραφή του Ντι

Συνέχισαν την ενασχόληση με τη μαντεία με ένα σύστημα «φωνών ή επικλήσεων», κάτι που δείχνει επιρροή από τους μάγους της Αναγέννησης Αγρίππα, Καμπανέλα, Μπρούνο και Τριθέμιους. Ο πάντα καυχησιάρης Κέλεϊ, ισχυριζόταν ότι οι φωνές υπαγορεύονταν σε αυτόν στην ίδια τη γλώσσα των αγγέλων, τα Ενωχικά. Αλλά η βάση της ιδέας πρόκειται να βρεθεί στη Μονάδα του Ντι. Αν και ο Κασαουμπόν απέρριπτε τα Ενωχικά ως μια «ανόητη, μυθώδη γραφή» μία ανάλυση της αγγελικής γλώσσας και των φωνών δείχνει ότι αυτές μπορούν να ερμηνευτούν ποικιλοτρόπως. Είναι εν μέρει φυσική μαγεία, εν μέρει μαθηματικά και αστρολογία, εν μέρει καθαρή κρυπτογραφία. Τα Ενωχικά είναι μία πλήρης γλώσσα, με το δικό της αλφάβητο και γραμματική που την δημιούργησαν οι δυο τους. Περιέχει 101 πινακίδες διαλόγων μεταξύ του Τζον Ντι και των αγγέλων και μαγικές επικλήσεις. Είναι γραμμένο στα Ενωχικά και έχει ως βάση το Απόκρυφο Βιβλίο του Ενώχ της Παλαιάς Διαθήκης.

Αυτό το μαγικό σύστημα είναι μεγάλης σπουδαιότητας, επηρέασε έντονα τα δυτικά εσωτερικά συστήματα στις μαγικές τους εργασίες, όπως το τάγμα της Χρυσαυγής (Golden Dawn).

Το 1583 ο Τζον Ντι δέχτηκε κατά τη διάρκεια των πειραμάτων του τον Κόμη ΄Ανταλμπερτ Λάσκι (Adalbert Laski), ο οποίος αντιπροσώπευε τον Βασιλιά της Πολωνίας τον οποίο δέχτηκε θερμά και η Βασίλισσα Ελισάβετ. Σύντομα ο Ντι, ο Κέλεϊ και οι οικογένειές τους πήγαν στην Πολωνία μαζί με τον Λάσκι.

Οι δυο τους επισκέφθηκαν το Βασιλιά της Πολωνίας και τον Αυτοκράτορα Ροδόλφο Β΄, επιχειρώντας να τους κάνουν να ενδιαφερθούν για τις «αγγελικές συνομιλίες» αλλά και για τα σχέδια του Κέλεϊ για παραγωγή χρυσού. Μετέφεραν σε αυτούς τους κυβερνήτες διάφορες «προειδοποιήσεις» από τον πνευματικό κόσμο. Τότε στις 6 Μαϊου 1586 ο Πάπας Νούνσιο (Nuncio) υπέβαλε στον Αυτοκράτορα Ροδόλφο ένα έγγραφο στο οποίο κατηγορούσε τον Ντι για νεκρομαντεία. Μερικές μέρες αργότερα αυτός και ο Κέλεϊ απελάθηκαν από την Πράγα.

Τότε ήταν που βρήκαν έναν καινούργιο υποστηρικτή, τον Κόμη Βίλχελμ Ρόσενμπερκ (Wilhelm Rosenberg), ο οποίος τους προσκάλεσε στο παλάτι του στο Trebon. Περίπου την ίδια εποχή ο Ντι έλαβε μία πρόσκληση από το Τσάρο της Ρωσίας να πάει στη Μόσχα με μισθό 2000 λίρες το χρόνο και «να τον θεωρούν επίτιμα ως έναν από τους ηγετικούς άνδρες στη χώρα». Ωστόσο για κάποιο λόγο ο Ντι απέρριψε αυτήν την προσφορά, παραμένοντας με τον Ρόσενμπερκ.

Το 1589 ο Ντι και ο Κέλεϊ έπαψαν να συνεργάζονται. Κλονίστηκε η σχέση τους όταν τα πνεύματα, κατά τον Κέλεϊ, τους ζήτησαν να ανταλλάξουν τις συντρόφους τους με αποτέλεσμα να αρχίσει η ρήξη ανάμεσά τους. Ο Ντι συνέχισε με υποδεέστερους και λιγότερο αποτελεσματικούς βοηθούς, όπως ο Βαρθολομαίος Χίκμαν (Bartholomew Hickman), του οποίου τη δουλειά αναγκάστηκε να κάψει αργότερα αναγνωρίζοντάς την ως απάτη.

Επιστρέφοντας στην Αγγλία ο Ντι βρήκε το σπίτι του καμένο, με τα βιβλία και τα όργανά του κατεστραμμένα από τον όχλο που φανατίστηκε από τις κατηγορίες που διέδωσαν οι αντίπαλοί του για επικοινωνία με το διάβολο.

Ο Κέλεϊ την ίδια εποχή βρισκόταν στην υπηρεσία του αποκρυφιστή αυτοκράτορα της Βοημίας Ροδόλφου Β΄ και συλλέκτη μαγικών και παράξενων αντικειμένων. Ο Ροδόλφος πίστευε ότι ο Κέλεϊ κατείχε το «Μυστικό των Φιλοσόφων» και τον φυλακίζει στην Πράγα, ελπίζοντας ότι θα συμμετάσχει στα κέρδη της Μεταστοιχείωσης. Τελικά ο Κέλεϊ σκοτώθηκε το 1597 στην προσπάθειά του να αποδράσει, από το Hněvín Castle στο Most, όταν έπεσε από μεγάλο ύψος.

Επιστροφή και το Τέλος

Όταν επέστρεψε στην Αγγλία ο Ντι σχεδόν αμέσως είχε μία ακρόαση με τη Βασίλισσα, χωρίς να επιτύχει την ανάκαμψη της φήμης και της καριέρας του. Μετά από προσπάθειες έγινε καθηγητής στο Κολέγιο του Μάντσεστερ το 1596. Οι κακές φήμες συνέχιζαν να αυξάνονται γύρω από το όνομά του, ώσπου ο Βασιλιάς Τζέημς ο Α’, γνωστός για τους διωγμούς των μαγισσών της εποχής, ανέβηκε στο θρόνο το 1603, και το 1605 το Χριστιανικό Κολέγιο ανάγκασε τον Ντι να παραιτηθεί από τη θέση του. Ο Ντι έπεσε σε μεγάλη δυσμένεια. Eκείνο τον καιρό χάνει τη γυναίκα του, την πνευματώδη και αφοσιωμένη Τζέιν. Έζησε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του μέσα στη φτώχια και αναγκάστηκε να πουλήσει κάποια από τα σημαντικότερα βιβλία της βιβλιοθήκης του για να επιβιώσει. Το τελικό πλήγμα, ωστόσο, ήρθε όταν ένα από τα παιδιά του, η κόρη του Κάθριν, πούλησε και τα τελευταία βιβλία γεγονός που τον πλήγωσε υπερβολικά, έπεσε σε μελαγχολία και πέθανε το 1608 στο «σπίτι των θαυμάτων» όπως αποκαλούσαν την οικία του. Είχε γίνει ξαφνικά ο πιο φτωχός άνθρωπος του Λονδίνου και πέθανε λίγο πριν πουλήσει μία κρυστάλλινη σφαίρα, η οποία λέγεται ότι βρέθηκε πολλά χρόνια αργότερα και κοσμεί σήμερα το Βρετανικό Μουσείο.

Επίλογος

Ίσως ποτέ δε θα αδράξουμε την πλήρη σημασία των «αγγελικών συνομιλιών». Είναι αρκετά βέβαιο ότι αυτές περιέλαβαν μία αυθεντική προσπάθεια για να πειραματιστούν με τον πνευματισμό και την τηλεπάθεια. Είναι εξίσου βέβαιο ότι αυτό που ο Ντι κυρίως αναζητούσε ήταν γνώση των κρυμμένων μυστηρίων του σύμπαντος. Αλλά αυτό που περιπλέκει οποιαδήποτε προσπάθεια να ερμηνεύσουμε τα κίνητρά του είναι ότι υπήρχαν και άλλοι σκοποί πίσω από την ενασχόληση με τη μαντεία. Μερικοί συγγραφείς έχουν απεικονίσει τον Ντι ως το ανόητο κορόιδο του Κέλεϊ, άλλοι πρότειναν ότι ο Ντι και ο Κέλεϊ δολίως χρησιμοποιούσαν την κρυσταλλομαντεία για να αποκτήσουν χρήματα από τον Λάσκι, τον Αυτοκράτορα Ροδόλφο και άλλους. Αλλά εάν ήταν μέσω απληστίας τότε γιατί ο Ντι απέρριψε την υπέροχη προσφορά του Τσάρου; Αυτό που φαίνεται πιθανότερο είναι ότι με ποικίλους τρόπους οι «αγγελικές συνομιλίες» χρησιμοποιήθηκαν ως ένα προκάλυμμα για κατασκοπεία. Ποιά καλύτερη μέθοδος για να ανακαλύψουν τι ήθελαν να γνωρίζουν ο Λάσκι και ο Ροδόλφος και πόσες από τις ερωτήσεις που έθεταν στους αγγέλους αποκάλυπταν πλήρως τους σκοπούς τους;

Σίγουρα κάποια από τα οράματα μπορούν να ερμηνευθούν τοιουτοτρόπως και για να υποστηρίξουμε αυτήν τη θεωρία υπάρχουν πολλές αναφορές ότι έχει δώσει πληροφορίες στον υπουργό της Ελισάβετ Α΄ τον Φράνσις Ουόλσινγκαμ (Francis Walsingham). Και στην Ευρώπη ευρέως πίστευαν ότι ο Ντι ενεργούσε ως επίσημος κατάσκοπος της Ελισάβετ. Αλλά πόσες από αυτές τις πληροφορίες ήταν τεκμηριωμένες και αποκτημένες από φυσιολογικές διαδικασίες, ή πόσες μπορεί να είχαν σταχυολογηθεί με περίεργες μεθόδους. Αλλά μολονότι ο Ντι σπατάλησε πολύ πολύτιμο χρόνο πάνω στα πνευματικά του πειράματα, ήταν και ένας ειλικρινής αναζητητής της γνώσης, ένας μυστικιστής στην καρδιά αλλά και επιστήμονας στο νου, και από πολλές απόψεις πρωτοπόρος σε ποικίλα επιστημονικά πεδία.

Βιβλιογραφία

   • Ricard Deacon, John Dee, Muller, 1968.
   • C.A. Burland, Οι Τέχνες των Αλχημιστών, Weidenfeld, 1967.
   • D.P. Walker, Πνευματική και Δαιμονική Μαγεία, Warburg Institute, 1958.

Σύνδεσμοι

    http://www.esoterica.gr
    http://city-mag.weebly.com/

Τ.Α.+Ι.Φ.