Όπως τα πάντα σε αυτό το σύμπαν θεωρούνται ζωντανά, έτσι υπάρχει και η αντίληψη -που διαμορφώθηκε μέσα από πανανθρώπινες παραδόσεις- ότι τα δέντρα είναι νοήμονα όντα και ότι έχουν ψυχή. Το φυτικό βασίλειο μάλιστα, αναφέρουν οι ίδιες εσωτερικές πηγές, έχει ως σκοπό ύπαρξης να διαχέει την αγάπη και την ομορφιά στην ανθρωπότητα.

Με τον διαμεσολαβητικό ρόλο του φυτικού βασιλείου διαπνέεται η Κοσμική ενέργεια στον πλανήτη μας και διαπερνά όλα τα πλάσματα προσφέροντας τη λειτουργία της φυσικής ζωής.

Τα φυτά έχουν την ικανότητα να αντιλαμβάνονται τον κόσμο γύρω τους. Παρά το γεγονός ότι δεν μπορούν να ξεφύγουν από τις περιβαλλοντικές πιέσεις, όπως τα ζώα, έχουν αναπτύξει μια μορφή νοημοσύνης εξαιτίας της οποίας υπάρχουν, αλλιώς η εξαφάνιση τους θα ήταν αναπόφευκτη.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, «τα φυτά λειτουργούν ως μια συσκευή βιολογικής κβαντικής πληροφορικής ικανή να επεξεργάζεται κβαντικές πληροφορίες κρυπτογραφημένες με την ένταση του φωτός και την ενέργεια τους». Έτσι η σύγχρονη επιστήμη πλησιάζει πειραματικά πάνω στα χνάρια της παλιάς γνώσης αναγνωρίζοντας ότι τα φυτά έχουν ευαισθησία και νοημοσύνη.

Ισραηλινοί επιστήμονες πολύ πρόσφατα διαπίστωσαν ότι, ανόμοια είδη φυτών βγάζουν διαφορετικούς ήχους και πως το ίδιο το φυτό «κραδαίνεται-φωνάζει» με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με την αιτία που του έχει προκαλέσει το στρες, όπως δηλαδή τη λειψυδρία, το κόψιμο φύλλου, την έκθεση σε φωτιά κ.λπ. Για παράδειγμα, τα φυτά καπνού που διψούν «κραυγάζουν» σε υψηλότερο τόνο από τα φυτά που τους κόβουν τα φύλλα.

Οι επιστήμονες διατείνονται μάλιστα, ότι οι γεωργοί μπορούν μελλοντικά να χρησιμοποιήσουν μια ανάλογη τεχνολογία, που γίνεται πολύτιμη εξ αιτίας της κλιματικής αλλαγής, μέσω της οποίας θα μπορούν να «ακούνε» αν χρειάζονται περισσότερο νερό οι καλλιέργειες στα χωράφια τους!

Αν και τα πρώτα δέντρα εμφανίστηκαν πριν από 390 εκατομμύρια χρόνια, τα περισσότερα είδη έχουν εκλείψει κυρίως εξ αιτίας των συνθηκών που επικράτησαν την εποχή των Παγετώνων. Ένας αρχαίος επιζών είναι το δέντρο Γκίνγκο Μπιλόμπα (GingoBiloba), το αρχαιότερο δέντρο του πλανήτη μας και ένα σπάνιο θεραπευτικό δέντρο. Η απίστευτη ανθεκτικότητα του, συμβολίζεται από την ανάμιξή του σε ένα από τα δραματικότερα γεγονότα του εικοστού αιώνα. Όταν το 1945 έπεσε η πρώτη βόμβα στην Χιροσίμα, το κύμα της ολοκληρωτικής καταστροφής εξαπλώθηκε μίλια μακριά. Μέσα σε αυτό το τεράστιο κύμα αφανισμού, ένα δέντρο που βρισκόταν κοντά στο επίκεντρο της έκρηξης, κατάφερε να επιζήσει και ήταν ένα δέντρο Γκίνγκο Μπιλόμπα!

Χρειάστηκαν εκατομμύρια χρόνια για να δημιουργηθούν τα απέραντα τροπικά δάση τα οποία αποτελούν τους πνεύμονες του πλανήτη μας, και παραμένει βιώσιμος μόνο και μόνο επειδή υπάρχουν. Συνεπώς τα δέντρα είναι και η ελπίδα να σωθεί ο πλανήτης μας από οποιαδήποτε καταστροφική παρέμβαση της ανθρωπότητας.

Το Δέντρο στη Παγκόσμια Μυθολογία

Από εκείνη την μακρινή εποχή που ο άνθρωπος δεν είχε κόψει ακόμη τον ομφάλιο λώρο του με την φύση, το δέντρο ενέπνευσε την ιδέα της ιερότητας της ύπαρξης. Βρέθηκε στο επίκεντρο της θρησκευτικής λατρείας, η οποία απέκτησε παγκόσμιες διαστάσεις σε όλες τις ηπείρους και σε ποικίλους πολιτισμούς.

Γύρω από τα ιερά δέντρα δημιουργήθηκαν τόποι λατρείας των θεών πριν ακόμη κατασκευαστούν οι πρώτοι ναοί, και σε όλες τις μυθολογίες έχουν πάντοτε ξεχωριστή θέση, καθώς τις περισσότερες φορές αποτελούσαν τον σταθερό σύνδεσμο ανάμεσα στη γήινη και την ουράνια ζωή, με τα κλαδιά τους να φτάνουν μέχρι τα όρια του σύμπαντος.

Στην αμερικανική ήπειρο κάθε καλοκαίρι πολλές φυλές αυτοχθόνων συγκεντρώνονταν για να γιορτάσουν, να προσευχηθούν και να χορέψουν ένα χορό ηλιακό γύρω από ένα ιερό δέντρο.

Στην Ευρώπη οι άνθρωποι, για αιώνες ολόκληρους, χόρευαν στο μοτίβο κύκλος-δέντρο σε θρησκευτικές συγκεντρώσεις που σχετίζονταν με την εναλλαγή της εποχής.

Στο ισλανδικό έπος Έντα, το «Δέντρο του Κόσμου» είναι μια γιγάντια φλαμουριά στο μέσο του βουνού πάνω στο οποίο συνεδριάζουν οι θεοί. Η μάντισσα που αφύπνισε ο Όντιν (Odin), ο υπέρτατος θεός της σκανδιναβικής μυθολογίας, για να πληροφορηθεί την αρχή και το τέλος του Κόσμου, αναφέρει:

«Γνωρίζω εννέα Κόσμους, εννέα βασίλεια που τα σκεπάζει το Δέντρο του Κόσμου,
Tο Δέντρο που σοφά δομημένο βυθίζεται στο κέντρο της Γης...
Γνωρίζω ότι υπάρχει ένα Δέντρο που ονομάζεται Υγκντραζίλ,
Η κορφή του Δέντρου λούζεται στους λευκούς ατμούς του ύδατος,
Από εκεί κυλούν σταγόνες δροσιάς που πέφτουν στην κοιλάδα.
Πάντοτε πράσινο υψώνεται πάνω από την πηγή της Ουρντ».

Στην αρχαία Σουμερία και τη Βαβυλωνία το δέντρο συμβόλιζε την κοσμική ανανέωση με επτά κλαδιά, όπως υπάρχουν οι επτά πλανήτες και οι επτά ουρανοί.

Οι Κινέζοι μιλούν για το «θεμέλιο δέντρο», JianMu, τη «γιγαντιαία ροδακινιά», DaTaoMu και τη «γερτή Μουριά», FuSang. Επίσης, κατά την ταοϊστική φιλοσοφία, τα δέντρα με πλεγμένους κλώνους φανερώνουν τα ζεύγη αντιθέτων, Γιν και Γιανγκ. Στην κινεζική παράδοση είναι διαδεδομένο και το έθιμο να φυτεύουν ένα δέντρο δίπλα από έναν τάφο, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται δύναμη για την ψυχή που αναχώρησε.

Στην Ιαπωνία το καμφορόδενδρο θεωρείται προσωρινή κατοικία των θεών επί της γης, όπως και μια ολόκληρη κατηγορία δέντρων που αποκαλούνται Goshinboku (Τιμημένα ιερά δέντρα). Σε αυτά είναι εγκατεστημένα τα Kodama (ψυχές των δέντρων), καθώς και τα KinoKo ή KinoKami (παιδιά ή θεοί των δέντρων). Μια ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί το BashonoSei (το πνεύμα της μπανανιάς). Η κερασιά, επίσης, παίζει συχνά το ρόλο του «σκεύους ψυχής» στα ιαπωνικά παραμύθια.

Στην Ινδία τα ιερά δέντρα επισκέπτονται γυναίκες ζητώντας την ευλογία τους για υγεία και γονιμότητα, προσφέροντας σπονδή στη θεότητα που εδώ αντιπροσωπεύεται ως θεά Γη. Τους καρπούς και τα άνθη που πέφτουν από το δέντρο τα μαζεύουν, γράφουν σε αυτά την επιθυμία τους και τα κρεμούν επάνω στο δέντρο, σε σακουλάκια με κορδέλες από ύφασμα.

Στην Αφρική το ιερό δέντρο Μαρούλα είναι γνωστό ως δέντρο του γάμου. Σε πολλά μέρη της Αφρικής, ακόμα και σήμερα, οι γυναίκες εξακολουθούν να πίνουν ζωμό από τα ιερά δέντρα ώστε να καταστούν γόνιμες.

Στην Σκωτία, στην Ουαλία, την Βρετάνη, την Ιρλανδία και την Κορνουάλη τα δέντρα, μέχρι και τις μέρες μας, στολίζονται με κορδέλες, μπιχλιμπίδια με παρακλήσεις για θεραπεία, ευχές και προσευχές.

Τα δέντρα έπαιζαν πρωτεύοντα ρόλο στην κελτική θρησκευτική ζωή. Οι Δρυίδες λάτρευαν τους θεούς τους κυρίως μέσα σε δάση και λιγότερο μέσα σε ναούς. Αυτοί οι τόποι λατρείας σήμερα έχουν εντοπιστεί και η μελέτη τους έχει αποκαλύψει ότι συμπίπτουν με ενεργειακά κέντρα της γης. Τιμούσαν την δρυ ως ιερό δέντρο, και επέλεγαν τα δάση της για τις ιερές τελετές τους. Το ήμερο έλατο, η σημύδα και η δρυς αντιστοιχούσαν στις τρεις στήλες της σοφίας των Δρυίδων. Το πλέον ιερό ήταν το φυτό γκι, ιδιαίτερα όταν αναπτυσσόταν επάνω στον κορμό των δρυών. Το μάζευαν με τρόπο τελετουργικό, με ένα μαχαίρι ή δρεπάνι από χρυσό, την έκτη ημέρα μετά τη νέα σελήνη, και ακολουθούσε τελετουργικό συμπόσιο. Δύο λευκοί ταύροι με δεμένα κέρατα οδηγούνταν στο δέντρο που φύτρωνε το γκι και θυσιάζονταν. Κάτω από τέτοιες τελετουργικές συνθήκες γινόταν η συγκομιδή του γκι, το οποίο θεωρούνταν φάρμακο για όλες τις ασθένειες.

Οι ιθαγενείς της Αυστραλίας χρησιμοποιούσαν για τις θεραπείες τους δέντρα, όπως το τσαγιόδενδρο και ο ευκάλυπτος, αιώνες πριν την ανακάλυψη των ιαματικών ιδιοτήτων τους από την σημερινή συμβατική ιατρική.

Στις Φιλιππίνες οι άνθρωποι πιστεύουν ότι συγκεκριμένα δέντρα φέρουν τις ψυχές των προγόνων τους. Όταν ο άνεμος κάνει τα φύλλα να θροΐζουν, είναι για τους αυτόχθονες η φωνή της ψυχής που κατοικεί εκεί. Ποτέ δεν περνά κάποιος από δίπλα δίχως να υποκλιθεί με σεβασμό.

Οι θρύλοι της Μογγολίας κάνουν λόγο για το Κοσμικό Βουνό σαν μια πυραμίδα με τέσσερις όψεις, η οποία έχει στο κέντρο ένα δέντρο.

Το Δέντρο στην Ελληνική Μυθολογία

Η στενή επαφή με την φύση και η ιδιαίτερη σύνδεση με τα δέντρα είναι ένα από τα χαρακτηριστικά στοιχεία της ελληνικής μυθοπλασίας. Τα πάντα στη φύση είχαν ζωή και μάλιστα τα δάση κατοικούνταν από διάφορες παρουσίες. Εκεί ζούσαν οι Νύμφες, όντας πνεύματα που συνδέονταν με τη ζωογόνο δύναμη του νερού και επομένως με τα δάση και τη βλάστηση γενικότερα. Θεωρούνταν θηλυκές μορφές που συνήθως ήταν συνοδοί στο χορό κάποιου θεού, όπως ο Πάνας, ο Ερμής, ο Απόλλωνας, η Άρτεμη κ.λπ. Ορισμένοι πίστευαν ότι ήταν κόρες του Δία, ενώ άλλοι ότι ήταν κόρες ποταμών. Μόνο οι λεγόμενες Μελίες νύμφες προέρχονταν από την επαφή κάποιων σταγόνων αίματος του Ουρανού με τη Γη. Τελικά ξεχώρισαν τρία είδη νυμφών. Είναι οι Ορεστιάδες, οι οποίες κατοικούν σε ορεινούς τόπους που υπάρχουν πηγές. Έπειτα έχουμε τις Ναϊάδες, που είναι κι οι πιο γνωστές, οι οποίες ζουν σε ποτάμια, πηγές και βρύσες. Και τέλος είναι οι Δρυάδες ή Αμαδρυάδες, των οποίων το όνομα συνδέεται με το δέντρο δρυς και είναι αυτές που ζουν σε μοναχικά δέντρα και λιβάδια. Τα πεύκα, τα έλατα κι οι δρύες αναπτύσσονταν από τη στιγμή που εμψυχώνονταν από τη ζωή μιας νύμφης. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν κι οι Μελίες, που έχουν ουράνια καταγωγή και συνδέονται με το δέντρο Μελία ή Φλαμουριά. Ήταν γνωστό σε όλους πως η ζωή της νύμφης ήταν συνυφασμένη με το δέντρο ή την πηγή που ήταν συνδεμένη. Εάν η πηγή στέρευε ή το δέντρο μαραινόταν ή κοβόταν, τότε η νύμφη έφευγε από τη ζωή.

Σε διάφορους τόπους απαγορευόταν ρητά η υλοτομία και τα δέντρα ψήλωναν και ζούσαν για πολλά χρόνια, θεωρούμενα ιερά, κι έτσι άρχισαν να σχηματίζονται τα ιερά άλση, χώροι αφιερωμένοι στους θεούς.

Στη μινωική Κρήτη η λατρεία της Μεγάλης Θεάς συνδυάστηκε με τη δενδρολατρεία. Οι λατρευτές, κρατώντας ή κουνώντας κλαδιά δέντρων και χορεύοντας εκστατικούς χορούς, προσκαλούσαν την θεότητα. Στη μινωική λατρεία η αιωνόβια και αειθαλής ελιά είναι το ιερό δέντρο.

Σε κρητικά και μυκηναϊκά δακτυλίδια η αναπαράσταση του ιερού δέντρου συνδέεται με την θεότητα, η οποία και στέκει πλάι του ύστερα από τελετουργίες και χορούς εκστατικούς.

Κλαριά και φύλλα χρησιμοποιούνταν σε μυητικές τελετές και συμβόλιζαν τη μυητική αναγέννηση του μύστη, ή αποτελούσαν το συμβολικό νεκροκρέβατό του. Οι Ιδαίοι Δάκτυλοι (Δαίμονες που κατάγονταν από το βουνό Ίδη της Κρήτης, και θεωρούνται ιδρυτές των Μυστηρίων και των Ολυμπιακών αγώνων) στην Ολυμπία κοιμούνταν επάνω σε χλωρά φύλλα ελιάς, οι Σπαρτιάτες έφηβοι επάνω σε κομμένα καλάμια. Η Πυθία επάνω σε δάφνες. Στα Θεσμοφόρια οι γυναίκες κάθονταν πάνω σε στιβάδες λυγαριάς, οι εορταστές των Μεγάλων Διονυσίων σε στιβάδες κισσού. Οι Σπαρτιάτες απέθεταν τον νεκρό επάνω σε φοινικόφυλλα και φύλλα ελιάς. Οι Πυθαγόρειοι τον τύλιγαν με φύλλα μυρτιάς, ελιάς και λεύκας. Στην Αθήνα έθαβαν τον νεκρό επάνω σε κληματόφυλλα και φύλλα ελιάς.

Δενδρίτης και Mέγας Bότρυς Διόνυσος
Tα επίθετα «δενδρίτης», «δενδρεύς», «ένδενδρος» μαρτυρούν την σχέση του Διονύσου με την άγρια βλάστηση - φύση, πολύ παλαιότερη από τη σχέση του με τα ήμερα δέντρα και ειδικά το αμπέλι. Τα άγρια δέντρα, ιδιαίτερα το πεύκο και το έλατο παρέμειναν στενά συνδεδεμένα με τη λατρεία του Διονύσου στο πέρασμα των χρόνων. Οι μαιναδικοί θίασοι, οι όμιλοι των παράφορων συντρόφων του θεού, κρατούν θύρσους από πεύκο, με ένα κουκουνάρι στην κορυφή και στεφανωμένους με κισσό ή κληματόκλαδο, όλα εμβλήματα του θεού. Στην Κόρινθο υπήρχε το δέντρο του Διονύσου-Πενθέα, ένα πεύκο που οι Κορίνθιοι, υπακούοντας σε έναν δελφικό χρησμό, το λάτρευαν ως ισόθεο.

Tα ονόματα Mελιαστές και Πλατανιστές των διονυσιακών θιάσων στην Αρκαδία και τη Mαγνησία αντίστοιχα, παραπέμπουν σε εικονίσεις του Διονύσου ως μελία και ως πλάτανος. H λατρεία του Διονύσου Συκίτη στη Λακωνία και του Διονύσου Mειλιχίου στη Nάξο, με προσωπείο από ξύλο συκιάς, καθώς και οι φαλλοί από ξύλο συκιάς στη Pόδο, συνδέουν επίσης τη συκιά με τη διονυσιακή λατρεία. Τα μήλα και τα ρόδια εξάλλου είναι ιεροί καρποί του Διονύσου.

H αρχαιότερη παράσταση του βλαστικού Διονύσου είναι η ξύλινη κολόνα. Από τις πιο γνωστές φυτικές ενσαρκώσεις του είναι ο κισσός, φυτό που, ως αναρριχητικό, «συνάπτεται», κυριολεκτικά και μεταφορικά, με το δέντρο.

Τέλος, ο Διόνυσος συνδέεται άρρηκτα με το κλήμα, φυτό που στην άγρια μορφή του εξαρτάται από την αναρρίχησή του σε παρακείμενο δέντρο. Kαι βέβαια, ως θεός του οίνου, ο Διόνυσος σχετίζεται άμεσα με τον καρπό του αμπελιού, το σταφύλι.

Ο Κήπος των Εσπερίδων και τα «Χρυσά Μήλα»
Η πρώτη χρυσή μηλιά ήταν το γαμήλιο δώρο της Γαίας στην Ήρα, όταν αυτή παντρεύτηκε τον Δία. Η Ήρα τη φύτεψε στον ιερό της κήπο στο όρος Άτλας. Τον κήπο αυτό φρόντιζαν οι νύμφες Εσπερίδες, αλλά επειδή άρπαζαν πότε - πότε κανένα χρυσό μήλο για τον εαυτό τους, η Ήρα έβαλε τον άγρυπνο δράκο Λάδωνα να τυλιχτεί γύρω από τον κορμό του δέντρου, ώστε να μην το πλησιάζει κανείς. Κάποιοι πίστευαν πως προϊόν των χρυσών δέντρων του κήπου των Εσπερίδων ήταν η αμβροσία. Ένας πανέμορφος αετός συνοδευόμενος από λευκά περιστέρια τα μετέφερε στον Όλυμπο για να τραφούν οι θεοί.

Η Ελιά

Eίναι γνωστή η ιστορία της Ελιάς, το ιερό δέντρο της θεάς Αθηνάς που χάρισε στους Αθηναίους κερδίζοντας την προτίμησή τους έναντι του Ποσειδώνα που χτύπησε έναν βράχο με την τρίαινά του και ανάβλυσε ένα πηγάδι αλλά με νερό αλμυρό. Αυτή η πρώτη ελιά που χάρισε η θεά Αθηνά στους Έλληνες φυτεύτηκε στην Ακρόπολη.

Στους Ολυμπιακούς Αγώνες πρόσφεραν ως βραβείο καρπούς μηλιάς και στη συνέχεια αντικαταστάθηκε από τον περίφημο κότινο, το στεφάνι από αγριελιά που στεφάνωναν τους ολυμπιονίκες. Με κλαδιά ελιάς ήταν στεφανωμένο και το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία στην Ολυμπία, το θαυμαστό έργο του Φειδία.

Ιερό δέντρο και Μαντεία
Τα μεγάλα μαντεία της αρχαιότητας συνδέονται άρρηκτα με την παρουσία ενός ιερού δέντρου. Στο ιερό του Δία στην Δωδώνη υπήρχε το αρχαιότερο ελληνικό μαντείο, το οποίο αναπτύχθηκε γύρω από την ιερή βελανιδιά, που ονομαζόταν και ομιλούσα δρυς. Την προϊστορική περίοδο το ιερό ήταν αφιερωμένο στη θεά Γη, ενώ αργότερα, όταν καθιερώθηκε η λατρεία του Δία, τη θέση της Γης πήρε η θηλυκή θεότητα Διώνη. Πίστευαν πως το θεϊκό ζεύγος κατοικούσε στις ρίζες του ιερού δέντρου και ότι διάφοροι φυσικοί ήχοι που ακούγονταν γύρω από τη βελανιδιά φανέρωναν τη θεϊκή βούληση. Οι Σελλοί, οι ιερείς του Δία, κυκλοφορούσαν στο χώρο ξυπόλητοι και έρχονταν σε επαφή με τα θεϊκά μηνύματα, τα οποία και διατύπωναν ως χρησμούς. Το θρόισμα των φύλλων του δέντρου, το πέταγμα και το κελάηδημα των ιερών περιστεριών που φώλιαζαν στα φύλλα του και το κελάρυσμα του νερού της ιερής πηγής που πότιζε τις ρίζες του έδιναν τα ιερά σημάδια.

Αλλά και στους Δελφούς, στο πιο φημισμένο μαντείο της αρχαιότητας, η δάφνη, το ιερό δέντρο του θεού Απόλλωνα έπαιζε καταλυτικό ρόλο. Τα φύλλα του μασούσε η Πυθία επάνω στον τρίποδα, προκειμένου να εκστομίσει τον ιερό χρησμό και να τον ερμηνεύσουν οι απολλώνιοι ιερείς.

Ιερό δέντρο και Κάτω Κόσμος
Εξέχουσα θέση έχει το ιερό δέντρο και στις περιοχές του Κάτω Κόσμου. Το κυπαρίσσι είναι αφιερωμένο στον Άδη και μάλιστα ένα Λευκό Κυπαρίσσι κοσμούσε την Πηγή της Λήθης στον Κάτω Κόσμο, ενώ η Πηγή της Μνημοσύνης βρισκόταν στον ίσκιο μιας Άσπρης Λεύκας. Ο Ηρακλής φόρεσε στεφάνι από κλαδιά λεύκας κατά την επιστροφή του από τις περιοχές του Άδη.

Παλαιά Διαθήκη – Ραβινική Παράδοση

Στην Παλαιά Διαθήκη γίνονται πολλές αναφορές σε δέντρα που μιλούν. Ο Μωυσής άκουσε την φωνή του Θεού από τον φλεγόμενο θάμνο, η Δεββώρα προφήτευε κάτω από έναν φοίνικα κοντά στην πόλη Βέθελ και ο Δαβίδ πήρε σημάδι από μια αχλαδιά για την επίθεση κατά των Φιλισταίων.

Στη ραβινική παράδοση, το Δέντρο της Γνώσης του οποίου τον καρπό έδωσε ο Όφις στον Αδάμ και την Εύα, κατείχε την γνώση του καλού και του κακού. Ήταν το απαγορευμένο δέντρο.

Οι παραδόσεις μιλούν για το «Δέντρο του Κόσμου» ή το «Δέντρο της Ζωής» το οποίο στηρίζει τον κόσμο, σαν ένας άξονας. Οι Καλικάντζαροι προσπαθούν συνεχώς να κόψουν αυτό το δέντρο σιγά-σιγά, αλλά όταν έχουν φτάσει πια στο τέλος και λίγο πριν να το γκρεμίσουν, αφήνουν τις στοές τους και βγαίνουν για λίγο στην επιφάνεια για να γλεντήσουν και να παρενοχλήσουν τους ανθρώπους. Αυτή η «εισβολή» τους διαρκεί 13 ημέρες.

Τις ίδιες ημέρες οι Άγγελοι κατεβαίνουν στον υποχθόνιο κόσμο, αναζωογονούν και επιδιορθώνουν το Δέντρο. Λίγες μέρες αργότερα, των Φώτων, ενώ γίνεται ένας γενικός εξορκισμός στην επιφάνεια, οι καλικάντζαροι φοβισμένοι και καταδιωγμένοι επιστρέφουν στο υπέδαφος, όπου και βρίσκουν το Δέντρο του Κόσμου ανέπαφο. Κι έτσι αρχίζουν πάλι τις προσπάθειες από την αρχή, ώσπου να ξανασυμβούν τα ίδια την επόμενη χρονιά.

Οι γερμανικοί μύθοι (αλλά και αυτοί των άλλων βόρειων λαών) μιλούν για τους «Dwarf», τους Νάνους, που οι περισσότεροι γνωρίζουν από το παραμύθι του Γκριμ για την Χιονάτη ή από τα βιβλία του Τζ. Ρ. Τόλκιν (J. R. Tolkien). Ίσως αυτοί να είναι που δημιουργούν τις κουφάλες στα δέντρα, και ίσως αυτοί να τις κατοικούν. Οι Θεοί τους διέταξαν να κατοικούν στα έγκατα της Γης και τους επέτρεψαν να ανεβαίνουν στην επιφάνεια μόνο όταν πέφτει η νύχτα.

Στην Βίβλο, οι λάτρεις του Ιερού Δέντρου, οι επονομαζόμενοι «Δενδρίτες», αντιμετωπίζονται ως σατανικοί μάγοι και είναι καταραμένοι από τον Θεό. Οτιδήποτε σχετικά με το «Δέντρο» είναι απαγορευμένο και αποτελεί γνώση που προορίζεται μόνο για τους αναζητητές.

Η Εσώτερη Σημασία των Δέντρων

Το δέντρο αποτελεί μια τέλεια έκφραση του ρεύματος της ζωής και είναι φυσικό να προκαλεί τον σεβασμό μας. Συνιστά σύμβολο της ανθρώπινης πορείας, καθώς κατευθύνεται από κάτω προς τα επάνω. Από το υλικό στο πνευματικό.

Οι ρίζες του που σκάβουν βαθιά την γη είναι οι εμπειρίες του παρελθόντος, τα ακλόνητα θεμέλια που το κρατούν ζωντανό στη μάχη της επιβίωσης. Όσο βαθύτερα φθάνουν οι ρίζες, τόσο ψηλότερα ορθώνεται προς τα ουράνια αντικρίζοντας τον ήλιο. Απορροφά την ενέργεια της γης αλλά και την κοσμική ενέργεια του ουρανού.

Το δέντρο ακολουθεί έναν αέναο κύκλο δημιουργίας, που ξεκινά από τα σπλάχνα της γης και κορυφώνεται την στιγμή που ενσαρκώνεται ο καρπός της ζωής πάνω στα κλαριά του. Κατά αυτόν τον τρόπο συμμετέχει στο μυστήριο της ζωής και του θανάτου, σε αυτή την διαρκή ροή μεταξύ αναγέννησης και φθοράς.

Ο ανθρωπομορφικός χαρακτήρας των φυτών και των δέντρων ειδικότερα, εμφανίζεται στους μύθους και τα παραμύθια των λαών σε όλο τον κόσμο, με πολλούς τρόπους που αντανακλούν τις διδαχές, τις δοξασίες, τις δεισιδαιμονίες και κυρίως το δέος του κάθε λαού για τον φυσικό κόσμο που τον περιβάλλει.

Ο συμβολισμός του Δέντρου, γράφει ο Μίρτσεα Ελιάντε (Mircea Eliade), είναι σχεδόν ανεξάντλητος και ιδιαίτερα πολύπλοκος, καθώς συσχετίζονται πολλοί μύθοι αρχαίων και νεότερων λαών. Σε αυτόν τον συμβολισμό συντίθενται πολλές θρησκευτικές ιδέες: το δέντρο αντιπροσωπεύει το διαρκώς αναγεννώμενο Σύμπαν, την αστείρευτη πηγή της ζωής, εκφράζει την ιερότητα του Κόσμου, τη γονιμότητά του, είναι το Δέντρο της Ζωής, της Αθανασίας, του Πεπρωμένου και της Γνώσης.

Το δέντρο ως σύμβολο έχει απασχολήσει και την ψυχολογία. Για τον Καρλ Γκ. Γιουνγκ (Carl G. Jung) το δέντρο αποτελεί ένα σύμβολο του εαυτού σε διαδικασία ανάπτυξης, ενώ για τη Μαρί-Λουίζ φον Φραντς (Marie-Louise von Franz) συμβολίζει την ίδια την διαδικασία της εξατομίκευσης και το χρησιμοποιεί για να αποδώσει την αξία της ονειρικής μας ζωής. «…Όλα τα όνειρα δείχνουν στο άτομο το νόημα της μοναδικής του ζωής. Είναι σαν να υπάρχουν δύο χιλιάδες δέντρα σε ένα δάσος και δεν είναι παρά απλά δέντρα. Ωστόσο, αν τα παρατηρήσουμε από κοντά και με ακρίβεια, το καθένα έχει τη δική του προσωπικότητα. Δεν υπάρχουν δύο δέντρα που να είναι τα ίδια».

Κοσμικό Δέντρο – Axis Mundi

Το σύμπαν παρομοιάζεται με ένα πελώριο δέντρο απ’ όπου εκπορεύονται όλες οι μορφές της ζωής. Το Κοσμικό δέντρο εκφράζει την ιερότητα του κόσμου, την γονιμότητα και το διηνεκές του, και επομένως βρίσκεται σε σχέση με ιδέες δημιουργίας, γονιμότητας και μύησης.

Από κοσμολογική άποψη, το δέντρο του κόσμου υψώνεται στο κέντρο της Γης, στο τόπο του «ομφαλού της». Ο συμβολισμός του δέντρου του Κόσμου συνδέεται με την έννοια του Κεντρικού βουνού. Και οι δυο συμβολισμοί είναι επεξεργασμένες μυθικές μορφές του Άξονα του Κόσμου, του Axis Mundi.

Στο κοσμικό δέντρο σκαρφαλώνει ο σαμάνος στα εκστατικά του ταξίδια και στα ονειρέματά του κατά την διάρκεια της μυητικής του «ασθένειας». Η άνοδός του σημαίνει πάντα ένα ταξίδι στο «κέντρο του κόσμου». Ο σαμάνος, αναρριχώμενος στο τελετουργικό του δέντρο, ανεβαίνει πνευματικά στο Δέντρο του Κόσμου και φτάνει ως την κορυφή του Σύμπαντος, τον Ανώτατο Ουρανό. Εκεί ρωτάει για το μέλλον της κοινότητας και για το πεπρωμένο της ψυχής. Από το ξύλο του αυτού το δέντρου κατασκευάζει το τύμπανό του. Και το δέντρο φυτρώνει στο κέντρο της Γης, στον τόπο του «Ομφαλού» της, ενώ τα επάνω κλαδιά του αγγίζουν το παλάτι του Μπάι Ουλγκάν, του Μεγάλου Θεού. Κι έτσι ενώνει τις περιοχές επάνω, στην επιφάνεια και κάτω από την γη. Ένα αντίγραφο του Ουράνιου Δέντρου βρίσκεται στον Κάτω Κόσμο. Ο βασιλιάς των νεκρών και οι γιοι του δένουν τα άλογά τους στον κορμό του.

Κάποιοι αναφέρονται σε τρία Κοσμικά Δέντρα, ένα στον Ουρανό (οι ψυχές των θνητών κάθονται στα κλαδιά του σαν πουλιά περιμένοντας να κατέβουν στη γη για να γεννήσουν παιδιά), ένα στη Γη, και το τρίτο στον Κάτω Κόσμο.

Ο καββαλιστής αναφέρεται στο Δέντρο της Ζωής ως ένα σύνθετο σύμβολο φιλοσοφικού στοχασμού και ψυχολογικής ανακάλυψης. Ένα ιερόγλυφο της γήινης εξέλιξης που συμβολίζει την ψυχή του ανθρώπου και του Σύμπαντος. Για αυτόν αποτελεί ένα ζωτικό εργαλείο αυτογνωσίας και εξύψωσης της ύπαρξής του, επιχειρώντας να γνωρίσει και να εξισορροπήσει τα συμπληρωματικά στοιχεία της φύσης του, ώστε με αρμονία να βαδίσει προς την συνειδητή πνευματική του εξέλιξη.

Κατά μια μυστικιστική αντιστοιχία ο βουδιστής αναγνωρίζει την εσωτερική επίδραση του δέντρου Μπο στην ύπαρξή του, καθώς επιχειρεί να βαδίσει την οκταπλή ατραπό εξέλιξης που χάραξε ο Βούδας καθισμένος κάτω από τη σκιά του.

Το δέντρο Μπόντι ή Μπο ήταν μια μεγάλη και πολύ παλιά ιερή συκιά στην τοποθεσία Μποντγκάγια, κάτω από την οποία ο Σιντάρτα Γκαουτάμα, ο πνευματικός δάσκαλος που αργότερα έγινε γνωστός ως Βούδας, έφτασε στη φώτιση. Στη θρησκευτική εικονογραφία, το δέντρο μπόντι αναγνωρίζεται από τα φύλλα του που είναι ζωγραφισμένα σε σχήμα καρδιάς.

Η Θεραπευτική Δύναμη των Δέντρων

Το δώρο των θεραπευτικών ουσιών είναι ένα ακόμα πολύτιμο δώρο που μας προσφέρουν τα δέντρα. Δέντρα με θεραπευτικές ιδιότητες που θεωρούνται ιερά συναντάμε σε κάθε περίοδο και σε κάθε πολιτισμό.

Kάθε δέντρο, λένε οι παραδόσεις, είναι και μια ισχυρή πηγή πνευματικής θεραπείας που μπορεί να βοηθήσει το ανοσοποιητικό σας σύστημα και να καταπολεμήσει οποιαδήποτε ασθένεια ή θλίψη. Η κατανόηση των θεραπευτικών ιδιοτήτων πολλών φυτών έχει τις ρίζες της στην προϊστορική εποχή. Οι αρχαίοι πρόγονοί μας είχαν ένα είδος ενστικτώδους γνώσης γύρω από τα θεραπευτικά φυτά, όπως φαίνεται να έχουν στις μέρες μας τα ζώα που γνωρίζουν ποια φυτά πρέπει να φάνε για να θεραπευθούν.

Τα δέντρα χρησιμοποιούνται σε πολλά διαφορετικά θεραπευτικά συστήματα -πέραν της συμβατικής ιατρικής- όπως στην βοτανική ιατρική, στην αρωματοθεραπεία, στην ομοιοπαθητική και στην θεραπευτική με ανθοϊάματα.

Δυο από τα πλέον ευρύτατα χρησιμοποιούμενα φάρμακα της συμβατικής ιατρικής, η γνωστή μας ασπιρίνη και η χλωροκίνη που είναι φάρμακο για την αντιμετώπιση της ελονοσίας, προέρχονται από τον φλοιό της ιτιάς και από την κιγχόνη αντίστοιχα.

Στη μελέτη της θεραπευτικής δύναμης των δέντρων υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ότι οι ιδιότητές τους σχετίζονται με την εξωτερική τους εμφάνιση. Σύμφωνα με αυτήν την άποψη παρατηρούνται κάποιες ενδείξεις στα εξωτερικά γνωρίσματα ενός φυτού που μπορούν να αποκαλύψουν τις φαρμακευτικές ιδιότητες του στον δεκτικό και ευαίσθητο ερευνητή. Τέτοιου είδους ενδείξεις μπορεί να είναι το χρώμα, η μυρωδιά ή το σχήμα του δέντρου, ακόμη και ο τρόπος ανάπτυξής του. Για παράδειγμα, η ιτιά χρησιμοποιείται παραδοσιακά για δύσκαμπτες και επώδυνες αρθρώσεις, και η θεραπευτική της ιδιότητα συσχετίστηκε με την ικανότητα των κλαδιών της να λυγίζουν με ευλυγισία στον άνεμο, χωρίς να σπάνε.

Τα δέντρα μπορούν να ζήσουν περισσότερο από δύο χιλιάδες χρόνια και θεωρείται ότι εμπεριέχουν συσσωρευμένη δύναμη και σοφία. Αλλά και μόνο από την επίγνωση ότι τα δάση είναι οι πνεύμονες της ανθρωπότητας, γίνεται σαφές το γεγονός ότι κάθε δέντρο βρίθει από ζωτική ενέργεια και μπορεί να φανεί χρήσιμο στην εξισορρόπηση της ανθρώπινης ζωής. Η καθιέρωση μιας σχέσης με τα δέντρα είναι ικανή να βοηθήσει αποτελεσματικά στην αναπλήρωση της χαμένης ζωτικότητας και στην καλλιέργεια εσωτερικής γαλήνης. Σε δάσος ή σε κήπο ένα δέντρο μπορεί να αποβεί ο προσωπικός μας θεραπευτής. Μάλιστα, τα μεγαλύτερα διαθέτουν περισσότερη ζωτική ενέργεια, ενδυναμώνουν το νευρικό σύστημα, διευκολύνουν την κυκλοφορία του αίματος και συντελούν στη μακροζωία τρέφοντας την ψυχή και το πνεύμα.

Είναι σημαντική η καθιέρωση μιας ενεργειακής σχέσης με ένα δέντρο, η οποία μπορεί να δημιουργηθεί με την εγκαθίδρυση μιας εσωτερικής τελετής επικοινωνίας, η οποία να είναι κατανοητή από εμάς και το δέντρο. Το πρώτο βήμα είναι να αφουγκραστούμε την προσωπικότητα του δέντρου και την ζωή του. Τα δέντρα έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά. Κάποια είναι πιο θερμά ή πιο ζεστά και άλλα πιο δροσερά ή πιο ψυχρά. Υπάρχουν δέντρα πολύ γενναιόδωρα που δίνουν γρήγορα την ενέργεια που χρειαζόμαστε. Χρειάζεται να είμαστε κοντά στο δέντρο, για να μπορούμε να το αγγίξουμε, να είμαστε ανοιχτοί και δεχτικοί, να είμαστε ξεκάθαροι και κυρίως να το αγαπήσουμε. Μπορούμε να το αγκαλιάσουμε, να απορροφήσουμε την ενέργειά του και μετά να την επιστρέψουμε μαζί με ό,τι θέλουμε να προσφέρουμε.

Το χτίσιμο της σχέσης με το δέντρο χρειάζεται χρόνο. Χρειάζεται αγάπη και τρυφερότητα. Βοηθά σε αυτό η τακτική επίσκεψη και είναι βέβαιο ότι με την καθιέρωση της σχέσης αυτό θα περιμένει την παρουσία μας. Μπορεί έτσι να υπάρξει μια βαθιά επικοινωνία, η οποία οδηγεί ακόμη και στη θεραπεία.

«...Τα δέντρα είναι ιερά. Όποιος ξέρει πώς να μιλήσει μαζί τους,
όποιος ξέρει πώς να τα ακούσει, μαθαίνει την αλήθεια.
Δεν κηρύττουν μάθηση και παραινέσεις,
κηρύττουν τον αρχαίο νόμο της ζωής...».
                                             Hermann Hesse, Δέντρα: Σκέψεις και Ποιήματα

Βιβλιογραφία

• Mircea Eliade, Σαμανισμός, Εκδόσεις Ι. Χατζηνικολή, Αθήνα 1978
• Πήτερ Κόνγουεη, Τα Θεραπευτικά Μυστικά των Δέντρων, Εκδόσεις Κυβέλη, Αθήνα 2004
• Peter Wohlleben, Η Μυστική Ζωή των Δέντρων, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2017
• Peter Tompkins and Christopher Bird, Η Μυστική Ζωή των Φυτών, Εκδόσεις Ι. Χατζηνικολή, Αθήνα 1978
• Guido Mina Di Sospiro, Το Δέντρο και η Ιστορία μιας Τάξου, Εκδόσεις Κυβέλη, Αθήνα 2004

Σύνδεσμοι

• Η Μαγική Δύναμη των Δένδρων, στο LIFEHUB, ανάκτηση 17.3.2020.
• Θεραπευτείτε Χρησιμοποιώντας Την Ενέργεια Τσι Των Δέντρων, στο forWoman.gr ανάκτηση 17.3.2020.
• Ο Συμβολισμός του Δέντρου, στο Ανιχνεύσεις, ανάκτηση 17.3.2020.
• Τα Μαγικά Δέντρα, στο Terrapapers.com ανάκτηση 17.3.2020.
• Tο δέντρο στην ελληνική μυθολογία, Στο Πύλη Ιάσωνος και Ρέας, ανάκτηση 17.3.2020.
• Ιερά Δέντρα Ελλήνων Θεών και Ανθρώπων, στο thesecretrealtruth.blogspot.com, ανάκτηση 17.3.2020.
• Η αρχέγονη πηγή της αθανασίας, στο www.grethexis.com, ανάκτηση 17.3.2020.
• Κοσμικό δέντρο, στο fandom science wiki, ανάκτηση 17.3.2020.
• For First Time Ever, Scientists Identify How Many Trees to Plant and Where to Plant Them to Stop Climate Crisis,
  στο goodnewsnetwork.org, ανάκτηση 17.3.2020.
• Τα φυτά εκπέμπουν υπερηχητικές κραυγές όταν κινδυνεύουν, στο enallaktikidrasi.com, ανάκτηση 17.3.2020.

Μ.Μ.