Οι Ναΐτες ιππότες ήταν τα μέλη του Τάγματος των Ιπποτών του Ναού (Pauperes commilitones Christi Templique Salomonici). Τούτο το Τάγμα ιστορικά ήταν το πρώτο που συνδύαζε μοναστική και στρατιωτική δράση και φέρεται ως ένα από τα ισχυρότερα δυτικά χριστιανικά στρατιωτικά και θρησκευτικά τάγματα[1].

Σε ό,τι αφορά στην εσωτερική παράδοση, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει η Έλενα Πέτροβνα Μπλαβάτσκι στο έργο της Αποκαλυμμένη Ίσιδα, οι Ναΐτες ήταν κάτοχοι ορισμένων μυστικών των Μυστηρίων της Ανατολής. Σύμφωνα με την ίδια πηγή καθοδηγούνταν εσωτερικά από την πνευματική Ιεραρχία και μεταξύ άλλων μελετούσαν την Αλχημεία, τα Τάλισμαν, την Αστρολογία και την Καββάλα[2]. Τόσο η Ε.Π. Μπαβάτσκι όσο και ο Ρούντολφ Στάινερ έκαναν λόγο για μια απόκρυφη παράδοση που προέρχεται από τη γραμμή των Ροδοσταύρων, των Καθαρών και των Ναϊτών.

Ίδρυση

Το Τάγμα ιδρύθηκε όταν οι ιππότες Υγκ ντε Πεν και Γκοντεφρουά ντε Σεντ Ομέρ μαζί με ακόμη επτά Γάλλους ιππότες πρότειναν το 1118 τη σύστασή του στο βασιλιά Βαλδουίνο Β' της Ιερουσαλήμ. Οι εννέα αυτοί ιππότες αποτέλεσαν τον αρχικό πυρήνα του Τάγματος. 

Τα αρχικά μέλη του Τάγματος ήταν τα εξής:  ανήμερα των Χριστουγέννων του 1119 στον Ναό του Πανάγιου Τάφου στην Ιερουσαλήμ έδωσαν όρκο για πενία, υποταγή, αγνότητα και για προστασία των προσκυνητών. Ο Βαλδουίνος και ο πατριάρχης Βάρμουντ συμφώνησαν, πιθανώς στη σύνοδο της Ναμπλούς, τον Ιανουάριο του 1220 και τους χορηγήθηκε για τη διαμόρφωση του αρχηγείου τους πτέρυγα του βασιλικού ανάκτορου του Ναού του Όρους στο τζαμί Αλ-Ακσά (Al-Aqsa Mosque)[3]. Έτσι συστάθηκε το Τάγμα των Φτωχών Ιπποτών του Ναού, όνομα που τους δόθηκε εξαιτίας του ότι τον πρώτο καιρό ζούσαν από ελεημοσύνες.

Τα αρχικά μέλη του Τάγματος ήταν τα εξής:

Υγκ ντε Πεν (Hugh of Payns)
Γκοντεφρουά ντε Σεντ-Ομέρ (Godfrey of Saint-Omer)
Αρσαμπό ντε Σεντ-Ενιάν (Archambaud of Saint-Aignan)
Πεν ντε Μοντιντιέ (Payen of Montidier)
Γκοντεφρουά Μπισό (Geoffrey Bissot)
Ροσάλ ή Ρολάν [Rossal (ή Roland)]
Aντρέ ντε Μονμπάρ (Andre de Montbard)
Γκοντμάρ (Gondemare)
Γκοντεφρουά (Godfroi)

Σκοπός και Kανόνες

Η σφραγίδα του Τάγματος Αρχείο: Wikimedia Commons

Σκοπός της ύπαρξής του Τάγματος ήταν η προστασία των προσκυνητών που ταξίδευαν προς και από το χριστιανικό βασίλειο της Ιερουσαλήμ, το οποίο δημιουργήθηκε μετά την κατάκτηση των Αγίων Τόπων από την Α' Σταυροφορία. Αναφέρεται ότι το αρχηγείο τους βρισκόταν στο σημείο όπου άλλοτε ήταν κτισμένος ο Ναός του Σολομώντα και πως για αυτό ονομάστηκαν Ιππότες του Ναού[4].

Αρχικά το Τάγμα είχε υιοθετήσει τον μοναστικό Κανόνα του αγίου Αυγουστίνου, αλλά στη συνέχεια υιοθέτησε τον μοναστικό Κανόνα των 72 άρθρων, που δημιούργησε ειδικά για αυτό ο Κιστερκιανός μοναχός 'Aγιος Βερνάρδος του Κλερβό. Ο ρόλος του τελευταίου στάθηκε καταλυτικός για την άνοδο της ισχύος του Τάγματος, καθώς έχρισε τα μέλη του Στρατιώτες του Χριστού[5]. Μάλιστα, το 1128 με εισήγησή του συγκλήθηκε η σύνοδος του Τρουά, όπου αναγνωρίστηκαν επίσημα και τους παραδόθηκε ο συγκεκριμένος μοναστικός Κανόνας, που αποτελούσε το καταστατικό με βάση το οποίο προσδιοριζόταν ο ρόλος του Τάγματος και στο οποίο περιγράφονταν και όλες οι λεπτομέρειες των καθημερινών θρησκευτικών και στρατιωτικών καθηκόντων των μοναχών-πολεμιστών.

Το Τάγμα των Ιπποτών του Ναού είχε την παπική εύνοια και του δόθηκε πλήρης αυτονομία, γεγονός που οδήγησε σε μια γοργή άνοδο. Τα μέλη του δεν λογοδοτούσαν ούτε σε βασιλείς ούτε σε επισκόπους, παρά μόνο απευθείας στον ίδιο τον Πάπα. Επίσης, είχαν την έγκριση να κρατούν όλα τα πολεμικά λάφυρα, δεν κατέβαλαν φόρους και τους είχε δοθεί το δικαίωμα να επιβάλλουν φόρους στις περιοχές που έλεγχαν[6].

Σταδιακά ο αριθμός των μελών του Τάγματος αυξανόταν και περί τα μέσα του 12ου αιώνα υπήρχαν 300 ιππότες στην Ιερουσαλήμ. Μέχρι τα μέσα του 13ου αιώνα ο αριθμός τους φέρεται πως είχε φτάσει τον αριθμό των 20.000[7]. Παράλληλα δέχονταν μεγάλες δωρεές από βασιλείς και ευγενείς, οι οποίοι τους παραχωρούσαν κάστρα, τεράστιες εκτάσεις γης και χρήματα. Σύντομα οι Ναΐτες εξελίχθησαν σε ισχυρότατο διεθνή στρατιωτικό και οικονομικό παράγοντα. Οι εξαιρετικές τους επιδόσεις στα πεδία των μαχών, η άψογη οργάνωσή τους, το θρησκευτικό τους κύρος και η φερεγγυότητά τους έγιναν η αιτία για να τους εμπιστευθούν πλήθος ευγενείς τη διαχείριση των περιουσιών τους.

Οι Ναΐτες δημιούργησαν έτσι το πρώτο γνωστό είδος τράπεζας στον μεσαίωνα και εισήγαγαν και ένα είδος επιταγής, που επέτρεπε στους ταξιδιώτες να ταξιδεύουν δίχως πολύτιμα αντικείμενα. Τα γραφεία των Ναϊτών σε μία χώρα σφράγιζαν ένα έγγραφο και ο κάτοχός του μπορούσε να εισπράττει το ποσό που αναλογούσε από τους Ναΐτες σε μία άλλη χώρα[8]. Τόση μάλιστα ήταν η οικονομική ισχύς του Τάγματος, που πολύ συχνά βασιλείς και κράτη δανείζονταν μεγάλα ποσά από αυτό, ενώ ο μεγάλος στόλος των Ναϊτών περιέπλεε στους ωκεανούς της Γης, μεταφέροντας επιβάτες και εμπορεύματα. Στην Αγγλία ο Μάγιστρος των Ναϊτών της χώρας ήταν επικεφαλής όλων των θρησκευτικών ταγμάτων και καλείτο στο βασιλικό κοινοβούλιο πολύ συχνά.

Ήταν κάτοχοι της πλέον σύγχρονης τεχνολογίας της εποχής τους σε επίπεδο εξοπλισμού, ενδυμάτων και μηχανικών κατασκευών. Επίσης, ήταν πρωτοπόροι στην ανάπτυξη της οδοποιίας, της χαρτογράφησης και της τοπογραφίας. Διέθεταν δικά τους νοσοκομεία με γιατρούς και χειρούργους, ενώ φαίνεται πως κατείχαν αρκετές γνώσεις φαρμακευτικής.

Η Δομή του Τάγματος

Τέμενος Αλ Ακσά Το αρχηγείο των Ναϊτών Wikimedia Commons

Η δομή του Τάγματος ήταν αυστηρά ιεραρχική με κορυφή της ιεραρχίας τον Μεγάλο Μάγιστρο, του οποίου το αξίωμα ήταν ισόβιο και ο οποίος ήταν πάντα γαλλικής καταγωγής και ασκούσε την κεντρική διοίκηση όλων των χωρών. Κάτω από αυτόν βρισκόταν ο υπεύθυνος των δικαστικών καθηκόντων και ο αρχιστράτηγος. Εκτός ποικίλων άλλων αξιωματούχων υπήρχαν οι ιππότες και οι εταίροι με τους τελευταίους να αποτελούν το 90% της συνολικής δύναμης του Τάγματος.

Ο κάθε υποψήφιος για εισδοχή στο Τάγμα, ήταν απαραίτητα ενήλικας, προερχόταν από οικογένεια ευγενών και παρέδιδε σε αυτό όλη του την περιουσία, ενώ κάθε νέο μέλος έδινε όρκους υπακοής, αγνότητας και αφιέρωσης της ίδιας του της ύπαρξης[9]. Ο βαθμός του ιππότη κατακτιόταν μετά από εννέα έτη αυστηρής υπηρεσίας και εκπαίδευσης, ενώ οι τελετές μυήσεως ποτέ δεν διέρρευσαν προς τα έξω. Το ένδυμα των ιπποτών ήταν ο λευκός μανδύας με τον κόκκινο σταυρό και των εταίρων ήταν γκρίζου, καφέ ή μαύρου χρώματος. Τα καθημερινά καθήκοντα, θρησκευτικά και στρατιωτικά, ακολουθούσαν αυστηρότατο πρόγραμμα και όποιος δεν μπορούσε να τα ακολουθήσει ή τα παράβαινε αποβαλλόταν από τις τάξεις του Τάγματος.

Η αυστηρότατη εκπαίδευση των Ναϊτών, η αφοβία τους για τον θάνατο και η οργάνωσή τους οδήγησε σε πλήθος στρατιωτικές νίκες. Δεν οπισθοχωρούσαν όσο το λάβαρό τους παρέμενε υψωμένο και μάχονταν ως το τέλος. Απαγορευόταν να οπισθοχωρούν, με μόνη εξαίρεση την περίπτωση που κάποιος ιππότης αντιμετώπιζε πάνω από τρεις αντιπάλους. Σε περίπτωση που αιχμαλωτίζονταν δεν επιτρεπόταν να ζητήσουν έλεος ή να πληρώσουν λύτρα για την απελευθέρωσή τους. Ο αριθμός τους στις μάχες ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλος, αλλά η ισχύς τους και η αποφασιστικότητά τους ήταν τόσο μεγάλη που αντιμετώπιζαν αποτελεσματικά ιδιαίτερα πολυάριθμα στρατεύματα. Μια από τις πλέον φημισμένες νίκες τους θεωρείται εκείνη του 1177 κατά τη διάρκεια της μάχης του Μοντγκιζάρ, όπου περίπου 500 Ναΐτες ιππότες βοήθησαν αρκετές χιλιάδες ιππικού εναντίον των 26.000 ανδρών του Σαλαντίν[10].

Ο εσωτερικός πυρήνας του Τάγματος που αποτελείτο από τον Μέγα Μάγιστρο και άλλους υψηλόβαθμους αξιωματούχους και ήταν φορέας και θεματοφύλακας της φλόγας των Μυστηρίων από όπου και προερχόταν η πραγματική του ισχύς. Τα μυστικά αυτά όπως και οι τελετές μύησης περιφρουρήθηκαν και ποτέ δεν έγιναν γνωστά, ακόμη και στους εξωτερικούς κύκλους του ίδιου του Τάγματος[11].

Μεγάλοι μάγιστροι του Τάγματος σε χρονική ακολουθία διετέλεσαν οι: Hughes de Payens (1118-1136), Robert de Craon (1136-1146), Everard des Barres (1146-1149), Bernard de Tremelay (1149-1153), Andre de Montbard (1153-1156), Bertrand de Blanchefort (1156-1169), Philippe de Milly (1169-1171), Odo de St Amand (1171-1179), Arnaud de Toroge (1179-1184), Gerard de Ridefort (1185-1189), Robert de Sable (1191-1193), Gilbert Horal (1193-1200), Phillipe de Plessis (1201-1208), Guillaume de Chartres (1209-1219), Pedro de Montaigu (1219-1230), Armand de Perigord (1232-1244), Richard de Bures (1245-1247), Guillaume de Sonnac (1247-1250), Renaud de Vichiers (1250-1256), Thomas Berard (1256-1273), Guillaume de Beaujeu (1273-1291), Thibaud Gaudin (1291-1292), Jacques de Molay (1292-1314)

Υπάρχουν, επίσης, ενδείξεις ότι οι Ναΐτες έβλεπαν με συμπάθεια τους Καθαρούς, συναναστρέφονταν με τους Δρούζους, ενώ αναφέρονται μυστικές επαφές τους με τους Ασσασίνους, με τους οποίους άλλωστε λέγεται ότι είχαν σε ένα βαθύτερο επίπεδο ιδεολογική συγγένεια.

Η Πτώση

Ναΐτες στην πυρά Wikimedia Commons

Μετά από μία σειρά αποτυχημένων εκστρατειών οι Ναΐτες ηττήθηκαν το 1187 στο Χατίν από τα στρατεύματα του Σαλαντίν[12]. Μετά την κατάληψη της Ιερουσαλήμ από τον Σαλαντίν έχασαν το αρχηγείο τους στους Αγίους Τόπους και μετακόμισαν στην 'Aκρα. Οι διαδοχικές επιτυχίες του Σαλαντίν όμως στην Τορτόζα και άλλα σημαντικά φρούρια τούς οδήγησαν σε μια νέα φυγή και μεταφορά του αρχηγείου στη Λευκωσία της Κύπρου[13] και τότε μετέφεραν όλη τους τη δράση στην Ευρώπη και ειδικά στη Γαλλία, διατηρώντας παράλληλα σημαντική παρουσία στην περιοχή της Μεσογείου. Ωστόσο, η απώλεια του αρχηγείου τους στους Αγίους Τόπους υπήρξε ισχυρό πλήγμα για το Τάγμα καθώς ουσιαστικά και συμβολικά αποκόπηκε από τον τόπο της δύναμής του. Ουσιαστικά το Τάγμα δεν λογοδοτούσε σε καμία τοπική κυβέρνηση στην ευρωπαϊκή ήπειρο, γεγονός που προκάλεσε εντάσεις στις τάξεις των ευγενών, ιδιαίτερα όταν οι Ναΐτες έδειξαν ενδιαφέρον για να ιδρύσουν μοναστικό κράτος, όπως είχαν κάνει οι Τεύτονες ιππότες στην Πρωσία[19] και οι Οσπιτάλιοι στη Ρόδο[14].

Επιπλέον η μεγάλη στρατιωτική ισχύς και ο τεράστιος πλούτος τους έγιναν η αιτία να θεωρηθούν ως απειλή από τον Γάλλο βασιλιά Φίλιππο τον Ωραίο, που εποφθαλμιούσε και την περιουσία των Ναϊτών, στους οποίους μάλιστα φέρεται ότι όφειλε τεράστια ποσά μετά τον πόλεμο με την Αγγλία[15]. Πείθοντας τον Πάπα Κλήμη Ε' να τον υποστηρίξει, ξεκίνησαν την προσπάθεια να τους εξοντώσουν και έτσι αιφνιδιαστικά την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου του 1307 οι Ναΐτες στη Γαλλία και ο τότε Μεγάλος Μάγιστρος Ζακ ντε Μολέ συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν. Υποβλήθηκαν σε σκληρότατα βασανιστήρια επί πολλά έτη για να ομολογήσουν όσα ήθελαν οι κατήγοροί τους. Πολλοί κάτω από την πίεση των βασανιστηρίων ομολόγησαν, αλλά αργότερα ανακάλεσαν και κάηκαν στην πυρά. Ο τελευταίος Μεγάλος Μάγιστρος ο Ζακ ντε Μολέ κάηκε στην πυρά στο Παρίσι τον Μάρτιο του 1314, αφού είχε υποβληθεί όλα αυτά τα έτη σε σκληρά βασανιστήρια[16]. Η περιουσία του Τάγματος δημεύτηκε και δόθηκε στους Οσπιτάλιους ιππότες του Αγίου Ιωάννη. Ωστόσο, ο περίφημος θησαυρός του Τάγματος ποτέ δεν βρέθηκε. Υπάρχουν στοιχεία ότι πριν εκδηλωθεί ο διωγμός, μια συγκεκριμένη ομάδα Ναϊτών απέδρασε από τη Γαλλία. Είναι αξιοσημείωτο πώς όλα τα μέλη αυτής της ομάδας σχετίζονταν με τον Θησαυροφύλακα του Τάγματος.

Οι Ναΐτες κατηγορήθηκαν για ομοφυλοφιλία, ειδωλολατρία, για βλασφημία έναντι των ιερών συμβόλων, για δαιμονική λατρεία και αίρεση[17]. Η νεότερη ιστορική έρευνα σε έγγραφα του Βατικανού υποδεικνύει ότι οι κατηγορίες ήταν κατασκευασμένες και καμία σχέση δεν είχαν με τους ίδιους. Παρά το ότι ο Φίλιππος ο Ωραίος απαγόρευσε την ύπαρξη του Τάγματος το 1312, η εκκλησία ποτέ δεν το καταδίκασε επισήμως. Η «περγαμηνή του Σινόν», ως ιστορικό έγγραφο των αρχείων του Βατικανού, υποδεικνύει ότι ο Πάπας Κλήμης Ε' απάλλαξε το 1308 το Τάγμα των Ναϊτών και τον Ζακ ντε Μολέ από την κατηγορία, της αίρεσης, αποκαθιστώντας το Τάγμα στα Μυστήρια και στην Εκκλησία[18]. Όμως, ουδέποτε αυτή η απόφαση κοινοποιήθηκε, καθώς ο Φίλιππος ο Ωραίος είχε ως σκοπό τον αφανισμό του Τάγματος των Ναϊτών.

Πολλοί Ναΐτες βρήκαν καταφύγιο στη Σκοτία όπου η εξουσία του Πάπα δεν αναγνωριζόταν και άλλες χώρες ενσωματώθηκαν με άλλα τάγματα ή άλλαξαν το όνομά τους. Στη Αγγλία, παρά την αρχική προσπάθεια διωγμού τους, προσφέρθηκε επίσημη προστασία στο Τάγμα. Θρυλείται πως μία κληρονομιά τους ήταν ότι συνέβαλαν στη δημιουργία του Ελευθεροτεκτονισμού, αν και κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν να αποδειχθεί ιστοριογραφικά. Παραμένει παράδοξο το γεγονός ότι οι ιππότες του Τάγματος δεν προέβαλαν καμία αντίσταση στη Γαλλία, γεγονός που ερμηνεύεται ότι είχαν λάβει κάποια εντολή. Στη Γερμανία οι ιππότες πήραν τα όπλα και έντρομοι οι κατήγοροί τους έσπευσαν να τους αθωώσουν. Στην Ισπανία προέβαλαν αντίσταση και τελικά ενσωματώθηκαν σε άλλα μοναστικά τάγματα. Στην Πορτογαλία μετονομάστηκαν σε Ιππότες του Χριστού[19].

Η παρουσία των Ναϊτών σφράγισε ανεξίτηλα τη συγκεκριμένη χωροχρονική περίοδο στην οποία έδρασαν και η μνήμη τους συνοδεύτηκε διαχρονικά από πλήθος θρύλων, ενώ το Τάγμα τους από εσωτερικής άποψης θεωρείται κομμάτι της αλυσίδας της Δυτικής Εσωτερικής Παράδοσης.

Παραπομπές-Σημειώσεις

[1]. Βλ. το Barber, Malcolm 1994, The New Knighthood: A History of the Order of the Temple. Cambridge University Press.
[2]. Μπλαβάτσκι Έλενα Π. 2012, Ίσις Αποκαλυμμένη Τομ Β2, Ιάμβλιχος, Αθήνα.
[3]. Selwood, Dominic. "Birth of the Order". Ανάκτηση 20 Σεπτ 2013 από http://www.dominicselwood.com/birth-of-the-order/
[4]. Barber, Malcolm 1994, σ. 7.
[5]. Selwood, Dominic 1996, 'Quidam autem dubitaverunt: the Saint, the Sinner and a Possible Chronology', in Autour de la Première Croisade, Publications de la Sorbonne, Paris, σσ. 221–230.
[6]. Burman 1990, σ. 40.
[7]. Burman 1990, σ. 45.
[8]. Βλ. το Martin, Sean 2004, The Knights Templar : the history and myths of the legendary military order, Thunder's Mouth Press, Berkeley, California.
[9]. Newman, Sharan 2007, The Real History Behind the Templars, Berkeley Publishing. σσ. 304–312.
[10]. The History Channel, Lost Worlds: Knights Templar, July 10, 2006, video documentary written and directed by Stuart Elliott.
[11]. Martin, Sean 2004, σ. 52.
[12]. Martin, Sean 2004, σ. 99.
[13]. Martin, Sean 2004, σ. 113.
[14]. Nicholson, Helen 2001, σ. 237.
[15]. Barber, Trial of the Templars, 2nd ed. Στη δεύτερη έκδοση του βιβλίου του ο Barber συνοψίζει τις απόψεις πολλών ιστορικών, με μια επισκόπηση της παρούσα; συζήτησης των ιστορικών για τα ακριβή κίνητρα του Φιλίππου.
[16]. Martin, Sean 2004, σ. 125.
[17]. Barber, Malcolm 2006, 6. 178.
[18]. Long-lost text lifts cloud from Knights Templar". msn.com. October 12, 2007. Ανάστηση 24 Σεπτ, 2013. Βλ. http://www.msnbc.msn.com/id/21267691/?GT1=10450
[19]. Martin, Sean 2004, σ. 140–142.

Βιβλιογραφία

• Barber, Malcolm 1994,The New Knighthood: A History of the Order of the Temple. Cambridge University Press.
• Barber, Malcolm 2006, The Trial of the Templars (2 ed.), Cambridge University Press, Cambridge.
• Burman, Edward 1990, The Templars: Knights of God, Destiny Books, Rochester.
• Martin, Sean 2004, The Knights Templar : the history and myths of the legendary military order, Thunder's Mouth
  Press, Berkeley, California.
• Μπλαβάτσκι Έλενα Π., Ίσις Αποκαλυμμένη Τομ. Β2, Ιάμβλιχος, Αθήνα 2012.
• Newman, Sharan 2007, The Real History Behind the Templars. Berkeley Publishing.
• Nicholson, Helen 2001, The Knights Templar: A New History, Stroud, Sutton.
• Selwood, Dominic 1996, 'Quidam autem dubitaverunt: the Saint, the Sinner and a Possible Chronology', in
   Autour de la Première Croisade, Publications de la Sorbonne, Paris.

Ιστορικά Ντοκιμαντέρ

• The History Channel, Lost Worlds: Knights Templar, July 10, 2006, video documentary written and directed by Stuart
   Elliott.

Κ.Σ., Κ.Κ.