Σύμφωνα με την παράδοση της αρχαίας σοφίας, ο Ερμής Τρισμέγιστος αναφέρεται ως μυθικό πρόσωπο το οποίο ταυτίζεται με τον Ελληνικό θεό Ερμή και με τον Αιγυπτιακό θεό Θωθ.

Οι αλχημιστές του Μεσαίωνα τον θεωρούσαν Μεγάλο Διδάσκαλο της αρχαίας Αιγύπτου. Θεωρείται η προσωποποίηση της Αιγυπτιακής μυστικής παράδοσης και απεικονίζεται ως ιβεοκέφαλος θεός, πάνω από την κεφαλή του οποίου λάμπει ο ηλιακός δίσκος και ο σεληνιακός μηνίσκος. Αποκαλείται επίσης καρδιά του Ρα ή Κύριος των Βιβλίων ή αναφέρεται απλώς ως Γραμματέας των θεών.

Σε κάθε έθνος παρουσιάζονται διαφορετικές οντότητες ως εκπρόσωποι μεγάλων ρευμάτων σκέψης, τα οποία διαμόρφωσαν φιλοσοφικά συστήματα ανάπτυξης, ή παγιώθηκαν ως μεγάλες θρησκείες.

Τέτοια μορφή ισχυρής επίδρασης για την Αίγυπτο είναι ο Ερμής ο Τρισμέγιστος και τα Ερμητικά του κείμενα, τα οποία έφτασαν ως εμάς μέσω του ιερέως της Ηλιούπολις Μανέθωνος, ο οποίος τα μετέφρασε στα ελληνικά κατόπιν παραγγελίας των Πτολεμαίων.

Τα Ερμητικά Κείμενα αποτελούν το απαύγασμα της σκέψης όλης εκείνης της πλειάδας των σοφών της Αλεξανδρινής περιόδου. Ωστόσο, μεγάλο μέρος τους είναι πολύ αρχαιότερο και ανάγεται σε μια εποχή πριν από τους Φαραώ, συνιστώντας έτσι τον πυρήνα της αιγυπτιακής μυστηριακής παράδοσης.

Τα κείμενα καλύπτουν πλείστα όσα θέματα, όπως την κοσμογονία, την ανθρωπογονία, τη φύση της πραγματικότητας και τη μέθοδο πνευματικής ανάπτυξης και μεταμόρφωσης του ανθρώπου. Σε μια απλή και κατανοητή γλώσσα τα Ερμητικά κείμενα αποτελούν ένα έργο μοναδικής αξίας και χρησιμότητας στη σύγχρονη αναζήτηση.

Ιστορική και Μυθολογική προσέγγιση

Τι κάνουν τ’ άστρα; Τι λένε οι αριθμοί; Που κυλούν οι σφαίρες;
Ω ψυχές, χαμένες ή σωσμένες, μιλάνε, τραγουδάνε, κυλάνε τα πεπρωμένα σας!
                                                                                                                               Ερμής Τρισμέγιστος

Σοφός, επιστήμονας και μάγος, ο Ερμής ο Τρισμέγιστος έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στη πολιτιστική εξέλιξη της Ελληνιστικής και Ρωμαϊκής Αιγύπτου. Λέγεται ότι έζησε περίπου την εποχή του Μωυσή και θεωρήθηκε ισάξιος των θεών.

Του αποδίδεται η πατρότητα ενός ογκώδους συγγραφικού έργου, μιας ολόκληρης βιβλιοθήκης με βιβλία που αναφέρονται στη μαγεία, στην αλχημεία, στην αστρολογία, τα υπερφυσικά φαινόμενα, στη θεολογία και στη φιλοσοφία.

Ιστορικοί και φιλόσοφοι της αρχαίας εποχής προβληματίστηκαν πολύ με την προέλευση της μυστικής διδασκαλίας του, η οποία οδηγεί τον μυημένο στη γνώση του κόσμου, στη γνώση του ατόμου και εν συνεχεία στη γνώση του Θεού.

Ο Γκαρθ Φάουντεν (Garth Fowden) ισχυρίζεται ότι οι πρώτες εμφανίσεις του επιθέτου «τρισμέγιστος» βρίσκονται στο βιβλίο Legatio Pro Christianis του Αθηναγόρα του Αθηναίου[1] και σε ένα απόσπασμα από το Philo of Byblos, γύρω στο 64-141 μ.Χ.

Ο Καρλ Γιουνκ (C. G. Jung) αναφέρει, ότι ο Ερμής «είναι μία από τις πιο αμφιλεγόμενες μορφές του Ελληνιστικού συγκρητισμού, από τον οποίο πηγάζουν οι αποφασιστικές εξελίξεις της δύσης.

Μια πρώτη μορφή λατρείας του Ερμή, εμφανίζεται στην Αρκαδία με το όνομα Άρμα, από το οποίο προήλθε το αρχαιοελληνικό όνομα Έρμαξ. Είναι ποιμενικός θεός και κάτοχος μαγικών δυνάμεων.

Ο Ομηρικός Ύμνος στον Ερμή αναφέρεται ιδιαίτερα στο θέμα της ευφυΐας του γιου του Δία και της Μαίας (Μητέρας-Γης), στην δημιουργική εφευρετικότητα του οποίου οφείλουμε την λύρα, την άρπα, τον τροχό και την ζυγαριά. Παίζοντας, μάλιστα την λύρα γοητεύει τον Απόλλωνα, ο οποίος σε αντάλλαγμα για το όργανο αυτό, θα του προσφέρει το κηρύκειο.

Στην Αίγυπτο τώρα, ο Ερμής-Θωθ είναι ο θεός της επιστήμης και των γραμμάτων, ο συμφιλιωτής ανάμεσα στον Ώρο και τον Σεθ, είναι αυτός χάρη στον οποίο ο Ήλιος νίκησε το Σκοτάδι, θέτοντας τα όρια ανάμεσα στον ουρανό και τη γη και συνδέοντας τη ζωή του παρελθόντος με τη ζωή του μέλλοντος.

Το όνομα του Ερμή-Θωθ, του πρώτου μύστη της Αιγύπτου αναφέρεται στην πρώτη και ειρηνική ανάμειξη της άσπρης και της μαύρης φυλής, στις περιοχές της Αιθιοπίας και της Άνω Αιγύπτου πολύ πριν την Άρια εποχή.

Όπως αναφέρει ο Έντουαρντ Σιρέ (Edward Schure 1841-1929), το όνομα «Ερμής» περιγράφει ταυτοχρόνως έναν άνθρωπο, μια κοινωνική τάξη και ένα θεό. Άνθρωπος είναι ο Ερμής ο μεγάλος μυσταγωγός της Αιγύπτου. Κοινωνική τάξη είναι το ιερατείο, θεματοφύλακας των απόκρυφων παραδόσεων. Θεός είναι ο πλανήτης Ερμής, ταυτισμένος με μια κατηγορία πνευμάτων θείων μυσταγωγών. Με μια λέξη, δηλαδή, ο Ερμής προΐσταται στην υπεργήινη σφαίρα της ουράνιας μύησης.

Οι Έλληνες όπως και οι Αιγύπτιοι, τον αποκαλούσαν «Ερμής ο Τρισμέγιστος», γιατί ήταν βασιλιάς, νομοθέτης και ιερέας. Αντανακλά την εποχή όπου το ιερατείο, η δικαστική εξουσία και ο βασιλιάς ήταν ενωμένα σε ένα μόνο σώμα κατά την άσκηση της διακυβέρνησης.

Η αιγυπτιακή αφήγηση ονομάζει αυτή την εποχή «βασιλεία των θεών». Δεν υπήρχαν τότε ούτε πάπυροι, ούτε φωνητική γραφή, αλλά μόνο τα ιερά ιδεογράμματα. Η επιστήμη του ιερατείου ήταν γραμμένη με ιερογλυφικά πάνω στις κολώνες και στους τοίχους των κρυπτών.

Σύμφωνα δε με την μυστική Αιγυπτιακή παράδοση, ο Ερμής ενσαρκώνεται τρεις φορές. Πριν, κατά την διάρκεια και μετά τον κατακλυσμό. Έτσι παρουσιάζεται ως ο θεματοφύλακας μιας μυστικής γνώσης, γραμμένης στους τάφους των Αιγυπτιακών πυραμίδων. 

Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος, κατά τον βυζαντινό ιστορικό Ιωάννη Μαλάλα (Ioannis Malalae) (περ. 491-578 μ.Χ.) από την Αντιόχεια, έζησε στα χρόνια της βασιλείας του Φαραώ Σέσωστρη (19ος αι. π.Χ.) και ήταν άνδρας πολύ σοφός, ο οποίος είπε ότι υπάρχουν τρεις μέγιστες υποστάσεις αλλά ο θεός είναι ένας. Γι’ αυτή του τη διατύπωση οι Αιγύπτιοι του έδωσαν το προσωνύμιο Ερμής ο Τρισμέγιστος.

Πολλές αρχαίες μαρτυρίες απηχούν την παρουσία, καθώς και τον προφητικό και μυθικό χαρακτήρα του Ερμή του Τρισμέγιστου ή απλώς παραθέτουν αποσπάσματα από το έργο του.

Ανάμεσα σε αυτούς μπορούμε να αναφέρουμε τον αλχημιστή Ζώσιμο, τον Κικέρωνα[2], τον Κλήμη τον Αλεξανδρινό[3], και τον Άγιο Κύριλλο[4].

Για τους χριστιανούς σχολιαστές η ουσιαστική αξία του Ερμή έγκειται στο ότι πρόκειται πράγματι για έναν ειδωλολάτρη προφήτη-θεό, ικανό, όμως, να ενδυναμώσει την υπόθεση του χριστιανισμού. Ο Λακτάντιος[5] αναφέρει ότι ο Ερμής ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον Πλάτωνα και τον Πυθαγόρα, αλλά και από τους επτά σοφούς. Συχνότατα γίνονται αναφορές σε προχριστιανικά ή χριστιανικά κείμενα, όπως το Divinae Instutiones, σε δηλώσεις του Ερμή περί μονοθεϊσμού, περί του ανέκφραστου χαρακτήρα της θεότητας και περί του θείου λόγου.

Τέλος, αναφορές βρίσκουμε και στον Ιάμβλιχο[6], όπου λέγεται ότι ο Πλάτων και ο Πυθαγόρας «είχαν λεπτομερώς εξετάσει τις αρχαίες στήλες του Ερμή .... για να συγκροτήσουν την φιλοσοφία τους». Επίσης ο Πλάτων στους διαλόγους του «Κρατύλο», «Φίληβο» και «Φαίδρο» κάνει λόγο για την ερμητική διαλεκτική που επιτρέπει το ξύπνημα της ψυχής και προάγει το μεγαλείο του Λόγου.

Όσον αφορά την διδασκαλία που του αποδίδεται, αυτή περιέχει τα πολύτιμα σε υπέρτατο βαθμό λείψανα της αρχαίας θεογονίας, όπως το Γεννηθήτω Φως, που επηρέασαν τον Μωυσή και τον Ορφέα. Άλλωστε, το δόγμα Φωτιά - Στοιχείο και Λόγος - Φως που περιέχεται στο «όραμα του Ερμή» θα μείνει η κορυφή και το κέντρο της Αιγυπτιακής μύησης.

Ακόμα και ο θάνατός του αναφέρεται σαν την αναχώρηση ενός θεού. «Ο Ερμής είδε τα πράγματα ως σύνολο και, αφού είδε, κατάλαβε και αφού κατάλαβε είχε τη δύναμη να εκδηλώνει και να αποκαλύπτει. Αυτό που σκέφτηκε το έγραψε, αυτό που έγραψε το απέκρυψε, κατά μεγάλο μέρος. Σιωπούσε με σύνεση και συνάμα μιλούσε με σκοπό ο κόσμος να έρθει σε αναζήτηση των πραγμάτων. Έχοντας διατάξει τους θεούς, τους αδελφούς του, να γίνουν συνοδεία του, ανέβηκε στ’ άστρα».

Corpus Hermeticum - Ερμητικά Συγγράμματα

Το σύνολο των γραπτών κειμένων που αποδίδονται στον Ερμή τον Τρισμέγιστο, αναγνωρίζεται με τον τίτλο Corpus Hermeticum (Ερμητικά Συγγράμματα). Ο Θεός-Νους, απoκάλυψε στον Ερμή τον Τρισμέγιστο αυτή τη θεϊκή σοφία, η οποία μεταδιδόμενη σε επίλεκτους μαθητές, αποτελεί θεμελιώδη διδασκαλία αυτού που θα γίνει ερμητική παράδοση.

Τα ίχνη του Corpus Hermeticum χάνονται μεταξύ του 6ου και του 11ου αιώνα. Ο Γουίλιαμ Σκοτ (W. Scott), υποστηρίζει ότι μέρος της ερμητικής παράδοσης είχε διασωθεί από τους Σαβείους, οι οποίοι τον 9ο αιώνα τελούσαν ακόμη στο Αράν μια ειδωλολατρική λατρεία αφιερωμένη στον Ερμή - Θωθ, τον οποίον ταύτιζαν επιπλέον και με τον βιβλικό Ενώχ.

Οι πρώτοι μουσουλμάνοι που αποδέχθηκαν τον ερμητισμό ήταν οι Σιίτες για τους οποίους θεωρήθηκε ο Ερμής ως «ο πατέρας των σοφών και ο προφήτης των φιλοσόφων».

Μαρτυρίες Αράβων συγγραφέων βεβαιώνουν την ερμητική παράδοση στο Ισλάμ μεταξύ του 9ου και του 13ου αιώνα, κυρίως με την μορφή των αλχημιστικών πραγματειών. Εξάλλου η μαρτυρία του Μιχαήλ Ψελλού αποδεικνύει ότι το Corpus Hermeticum πρέπει να ήταν γνωστό στην Κωνσταντινούπολη στις αρχές του 11ου αιώνα, πριν περάσει για δεύτερη φορά στην δύση κατά την Αναγέννηση και την περίοδο του Κλασικισμού.

Τα Ερμητικά των αρχαίων Αιγυπτίων μπορούν κάλλιστα να συγκριθούν με το Ζοχάρ των Ιουδαίων, τους Βέντα των Ινδών Μπραχμάνων και τη Ζεντ Αβέστα των Ιρανών.

Πρόκειται για μια πλήρη κοσμοθεωρία, γραμμένη με εξαιρετική σαφήνεια και εσωτερική συνέπεια. Ακολουθώντας έναν επιστημονικό τρόπο σκέψης, ο συγγραφέας (ή οι συγγραφείς) του έργου περιγράφει την κοσμογονία, την ανθρωπογονία, τη φύση του κόσμου και του ανθρώπου.

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι αναλύει τις σχέσεις της ανθρωπότητας με τον Παγκόσμιο Νου, το Λόγο και το Θεό, καθώς και με τα άλλα όντα, όπως ζώα, φυτά, αγγέλους και δαίμονες. Εκθέτει επίσης τη μέθοδο και τις τεχνικές για τη μεταμόρφωση και αποθέωση του ανθρώπου.

Υπέρτατο μυστήριο είναι ο Λόγος. Ο Λόγος αποκαλύπτει πως ο άνθρωπος μπορεί να φτάσει στον απόλυτο νου, στον υπέρτατο θεό μέσω της γνώσης. Της γνώσης όμως όχι ως προϊόν της επιστήμης, αλλά ως αποκάλυψης μέσω της μύησης.

Η γνώση είναι αποκαλυπτική και ο άνθρωπος μπορεί να την αποκτήσει μέσω της ενδοσκόπησης. Ο θεός είναι ένας και απόλυτος και η μυστική ένωση μαζί του μπορεί να οδηγήσει στην υπέρβαση και στην τελειότητα.

Ο Ποιμάνδρης, η κύρια φυσιογνωμία των Ερμητικών Κειμένων αντιπροσωπεύει την από αιώνων διδακτική δύναμη, το φωτισμένο πνεύμα που οδηγεί τον αποφασισμένο άνθρωπο στην τέλεια γνώση.

Οι απόψεις του Ερμή του Τρισμέγιστου έτσι όπως καταγράφονται στα Ερμητικά Κείμενα, θέτουν τις βάσεις για τη μυστική ένωση του ανθρώπου, για τη μία και μοναδική υπέρτατη θεότητα, δηλαδή τις βάσεις της μονοθεϊστικής αντίληψης και του μυστηρίου του Λόγου.

Ο Νους (ο Παγκόσμιος Νους) εξηγεί στον Ερμή τον Τρισμέγιστο τη δυνατότητα που έχει για να γίνει Θεός:

«Δες τι δύναμη, τι ετοιμότητα διαθέτεις. Κι όλα αυτά για να συλλάβεις το Θεό. Το κάθε τι που υπάρχει περικλείει μέσα του σαν σκέψεις τον κόσμο, τον εαυτό του, το Παν. Έτσι δεν θα εξισωθείς με το Θεό, αν δεν μπορέσεις να κατανοήσεις το Θεό, γιατί το όμοιο είναι κατανοητό μόνο από το όμοιο. Καλλιέργησε μέσα σου το μεγαλείο πέρα από κάθε μέτρο, με ένα άλμα ελευθέρωσε τον εαυτό σου από το σώμα, ανύψωσε τον εαυτό σου πάνω από κάθε χρόνο, γίνε Αιωνιότητα, τότε θα κατανοήσεις το Θεό. Πίστεψε πως τίποτα δεν είναι αδύνατον για σένα, φαντάσου τον εαυτό σου αθάνατο και ικανό να κατανοήσει τα πάντα, όλες τις τέχνες, όλες τις επιστήμες, τη φύση κάθε όντος. Υψώσου πάνω από την ψηλότερη κορυφή, κατέβα ως τα μεγαλύτερα βάθη. Απορρόφησε τις αισθήσεις του κάθε δημιουργημένου πλάσματος, πύρινου και υδάτινου, ξηρού και υγρού, φανταζόμενος ότι βρίσκεσαι παντού, στη γη, στη θάλασσα, στον ουρανό, ότι δεν έχεις ακόμα γεννηθεί, ότι βρίσκεσαι στη μήτρα, ότι είσαι στην εφηβεία, γέρος, νεκρός, πέραν του θανάτου. Αν αγκαλιάσεις με τη σκέψη σου όλα τα πράγματα ταυτόχρονα, χρόνους, τόπους, υποστάσεις, ιδιότητες, ποσότητες, θα μπορέσεις να κατανοήσεις το Θεό»[7].

Σύμφωνα με τον Μανέθωνα[8], ένα διάσημο Αιγύπτιο ιστορικό που έζησε τον 3^ο αιώνα π.Χ. και ήταν αρχιερέας της Ηλιούπολις, όλα τα έργα του Ερμή του Τρισμέγιστου ανέρχονταν σε 36.000!

Ο Ιάμβλιχος, βασιζόμενος σε έναν άλλον Αιγύπτιο ιερέα, τον Αβάμμωνα, αποδίδει 3.600 βιβλία στον Ερμή. Ο ιστορικός Ευσέβιος (280-340 μ.Χ.) γράφει ότι ο ίδιος είχε δει σαράντα δύο βιβλία του Ερμή του Τρισμέγιστου και το ίδιο βεβαιώνει ο Κλήμης Αλεξανδρείας (150- 220 μ.Χ.).

Τα περισσότερα κείμενα της ερμητικής συλλογής είναι διάλογοι, όπου ο Ερμής ο Τρισμέγιστος, φέρεται να διδάσκει άλλοτε τον γιο του Τατ και άλλοτε τον μαθητή του τον Ασκληπιό και αποτελούνται από 21 βιβλία.

Υπάρχουν 18 λίβελοι ή Λόγοι, που αποτελούν το κυρίως τμήμα του Corpus Hermeticum, όπως και τρεις «Προς τον Ασκληπιό». Υπάρχει επίσης μια συλλογή μικρών αποσπασμάτων που συμπεριλαμβάνονται γενικώς στα Ερμητικά Κείμενα. Τα πιο γνωστά βιβλία είναι το Κυμβάλειο, ο Ποιμάνδρης και ο Σμαράγδινος Πίνακας.

Σκοπός των Ερμητιστών ήταν να μην μετατραπεί η φιλοσοφία αυτή σε θρησκεία, να μην θεωρηθεί δόγμα ή αίρεση και να μην αναμειχθεί σε καμία περίπτωση με τη θεολογία. Η λέξη που χαρακτήριζε τον τρόπο σκέψης τους, ήταν «ερεύνησε» και όχι «πίστεψε».

Στον πυρήνα της Ερμητικής Παράδοσης βρίσκεται επίσης η σχέση ανάμεσα στον Δάσκαλο και τον Μαθητή. Ο αληθινός αναζητητής δεν πρόκειται να κερδίσει τίποτε χωρίς την προσωπική βίωση των διδασκαλιών και την καθοδήγηση του Δασκάλου. Η πραγματική-αυθεντική γνώση προϋποθέτει τον κατάλληλο νου, τον ερμητικό νου. «Αυτός που γνωρίζει τον εαυτό του, γνωρίζει το Παν», αναφέρει ο Ερμής ο Τρισμέγιστος.

Οι Σμαράγδινοι Πίνακες

Ένα από τα σπουδαιότερα έργα της ερμητικής φιλοσοφίας είναι οι Σμαράγδινοι Πίνακες.

Ο μύθος αναφέρει πως ο Θωθ ο Ατλάντειος, βασιλιάς- ιερέας της μυθικής Ατλαντίδας, ήταν εκείνος που ίδρυσε την πρώτη αποικία της χαμένης ηπείρου στη χώρα του Κεμ, την Αίγυπτο και την κυβέρνησε επί 16.000 χρόνια, υπερβαίνοντας το γήινο θάνατο. Η μεγάλη του σοφία και η φήμη απλώθηκαν πέρα από την αφρικανική ήπειρο, στη Νότια και Κεντρική Αμερική.

Όταν έφθασε η εποχή να αφήσει την Αίγυπτο, ανέγειρε την Μεγάλη Πυραμίδα πάνω από την είσοδο των Μεγάλων Αιθουσών του Αμένθη. Τοποθέτησε εκεί τα αρχεία του και όρισε φύλακες των μυστικών υψηλά εξελιγμένα όντα της φυλής του. Οι απόγονοι των φυλάκων έγιναν Ιερείς της Πυραμίδας, ενώ ο Θωθ θεοποιήθηκε από εκείνους που έζησαν τις σκοτεινές εποχές μετά το πέρασμά του.

Λέγεται πως στην τελευταία του ενσάρκωση έγινε γνωστός ως Ερμής ο Τρισμέγιστος, οπότε και άφησε τα κείμενα που γνωρίζουμε ως Σμαράγδινοι Πίνακες.

Η ιστορία των πινακίδων είναι παράξενη και η αρχαιότητά τους είναι καταπληκτική, καθώς χρονολογούνται πριν από 36.000 χρόνια π.Χ.

Αποτελούνται από δώδεκα σμαραγδένιες πινακίδες, κατασκευασμένες από μια ουσία που δημιουργήθηκε από αλχημιστική μετουσίωση. Λέγεται ότι είναι άφθαρτες και ανθίστανται σε όλα τα στοιχεία και ουσίες. Η κυτταρική δομή τους είναι σταθεροποιημένη και δεν επιδέχεται καμία μεταβολή, παραβιάζοντας έτσι τον υλικό νόμο του ιονισμού[9].

Φέρουν χαραγμένα γράμματα στην αρχαία γλώσσα της Ατλαντίδας, τα οποία ανταποκρίνονται σε συντονισμένα κύματα σκέψης και απελευθερώνουν τη σχετική νοητική δόνηση στο νου του αναγνώστη[10].

Οι Πινακίδες είναι προσδεδεμένες με κρίκους από ένα κράμα βαμμένο χρυσό που αναρτώνται από μία ράβδο του ίδιου υλικού. Η σοφία που περιέχουν είναι το θεμέλιο των αρχαίων μυστηρίων, αλλά θα κατανοηθεί μόνο από όποιον διαβάζει με ανοιχτά μάτια και νου[11].

Οι Εντολές του Ερμή, χαραγμένες στον Σμαράγδινο Πίνακα είναι:

1. Είναι ακριβές, σίγουρο και αληθινό.
2. Ότι είναι κάτω, μοιάζει με εκείνο που είναι επάνω και ότι είναι επάνω, μοιάζει με αυτό που είναι κάτω, προς εκπλήρωση των θαυμάτων του Ενός και μοναδικού.
3. Και όπως όλα δημιουργήθηκαν με τη μεσολάβηση του ενός Όντος, έτσι τα πάντα οφείλουν τη γέννησή τους, μέσω προσαρμογής, σε αυτό το ένα Όν.
4. Πατέρας του είναι ο ήλιος, μητέρα του η σελήνη.
5. Ο άνεμος τον κυοφόρησε, η γη είναι φύλακας και τροφός του.
6. Είναι πατέρας κάθε θαυμαστής τελειότητας σε ολόκληρο του σύμπαν.
7. Η δύναμή του είναι πλήρης όταν μετατρέπεται σε γη.
8. Διαχώρισε τη γη από το πυρ, το λεπτό από το παχυλό, με σύνεση, σεμνότητα και σοφία.
9. Ανυψώνεται από τη γη και κατέρχεται από τον ουρανό συγκεντρώνει μέσα του τη δύναμη όσων βρίσκονται επάνω και όσων βρίσκονται κάτω.
10. Έτσι θα αποκτήσεις τη δόξα όλου του κόσμου και το σκότος θα απομακρυνθεί από σένα.
11. Η Δύναμη του, είναι πάνω από κάθε δύναμη, γιατί υπερβαίνει κάθε εκλεπτυσμένο πράγμα και διαπερνά κάθε στερεό.
12. Μέσω αυτού δημιουργήθηκε ο κόσμος.
13. Έτσι θαυμαστά έργα επιτεύθηκαν που ακολουθούν αυτή την πορεία.
14. Αυτός είναι ο λόγος που ονομάστηκα Ερμής ο Τρισμέγιστος, γιατί κατέχω τις τρείς ουσίες της φιλοσοφίας του σύμπαντος.
15. Αυτό είναι το συνολικό έργο του ΄Ηλιου.

Ερμητική Επιστήμη και Φιλοσοφία

Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος, ήταν για την Δύση ο ιδρυτής της αλχημείας. Οι αλχημιστές ονόμασαν το έργο τους «Ερμητική Τέχνη» και αποκαλούσαν τους εαυτούς τους «Ερμητιστές».

Με την Ερμητική τέχνη, είναι δυνατόν να πραγματοποιήσουμε την αναγέννηση του ανθρώπου. Αυτή η αναγέννηση, δεν έχει ηθικό χαρακτήρα. Έχει χαρακτήρα πραγματικού μετασχηματισμού της ανθρώπινης φύσης σε θεία φύση.

Μέσω της μυσταγωγίας η ανθρώπινη ύπαρξη μπορεί να αγγίξει τα ύψιστα πνευματικά επίπεδα και από εκεί να διευθύνει την ίδια τη ζωή.

«Για να φτάσει στην αυτοκυριαρχία», έλεγαν οι σοφοί της τότε εποχής, «ο άνθρωπος έχει ανάγκη από καθολικό μετασχηματισμό του φυσικού, ηθικού και διανοητικού του είναι». Αλλά αυτός ο μετασχηματισμός δεν είναι δυνατός παρά με την διαρκή εξάσκηση της θέλησης, της προαίσθησης και της αιτιολόγησης. Με την πλήρη συμφωνία τους ο άνθρωπος μπορεί να αναπτύξει τις ικανότητές του απεριόριστα. Η ψυχή έχει λανθάνουσες δυνάμεις. Η μυσταγωγία τις αφυπνίζει.

Το Corpus Hermeticum αναφέρει ότι «οι υιοί του Ερμή εκτελούσαν τις ιερές λειτουργίες, επικαλούμενοι την Θεία Φύση με λόγους γεμάτους σημασίες που ενέπλεκαν στους Τυπικούς κραδασμούς τις δυνάμεις των παρευρισκομένων».

«Σύμπαν άκουσε την προσευχή μου. Γη άνοιξε. Ο ουρανός ας ανοίξει. Δένδρα μην φοβάστε. Ας ανοίξει ο ουρανός και οι άνεμοι ας σωπάσουν. Όλες οι δυνάμεις εντός μου ας εορτάσουν το ΄Ολον και το Εν».

Σύμφωνα με την παράδοση, ο σκοπός των ιερών τελετών ήταν ο εξαγνισμός της ψυχής, ώστε η δύναμή της να διαλύσει σταδιακά και να διαπεράσει τα εμπόδια του παχυλού σώματος και του αδιαφανούς εγκεφάλου.

«Μάθε», λέει ο Συνέσιος[12], «ότι η πεμπτουσία και η κρυμμένη ιδιότητα της λίθου μας δεν είναι παρά η ουράνια και ένδοξη ψυχή μας, η οποία έχει εξαχθεί από τα ορυκτά μέσω του έργου μας».

Ο εξαγνισμός και ο καθαγιασμός είναι απαραίτητη προϋπόθεση στον υποψήφιο σπουδαστή της ερμητικής τέχνης, ώστε το εντός Φως να μπορεί να ζυμωθεί και να τελειοποιηθεί μέσω της τελετουργικής μεθόδου της μύησης. «Εάν δεν είσαι εξαγνισμένος και καθαγιασμένος, δεν μπορείς να εισέλθεις στην ιερή μας Αίθουσα».

Ο ερμητισμός, ως σύνολο θεωριών και πρακτικών, που εκπορεύονται από την απόκρυφη επιστήμη, είναι κατά τον Παπύς (Papus), η ψυχή του κόσμου (animus mundi) κάτω από τον έλεγχο της Θείας Σοφίας. Είναι η απόκρυφη επιστήμη (scientia occulta), η οποία αφυπνίζει τους μυημένους και φωτίζει τους μύστες. Είναι η οδός, που περνά από τις διδασκαλίες των ιεροφαντών της Αιγύπτου, συνεχίζει με τους Γνωστικούς και τους Νεοπλατωνικούς της Αναγέννησης, με τους καββαλιστές φιλοσόφους και φθάνει στους Αλχημιστές, τους Ροδόσταυρους, τους Πεφωτισμένους και τους Τέκτονες.

Η ερμητική φιλοσοφία είναι η φιλοσοφία, που συνδυάζει το ουσιώδες της Γνώσης, την Θεία Πρόνοια, το Πεπρωμένο και την ανθρώπινη Βούληση. Δεν πρόκειται για θρησκευτική φιλοσοφία, για θεολογία ή απλώς μελέτη του Θεού και της Φύσης.

Αποτελεί ένα διαχρονικό ρεύμα εξελικτικής διαδικασίας που μπορεί να ανοίξει νέους συνειδησιακούς ορίζοντες και μάλιστα σε μια εποχή που ο άνθρωπος αναζητά άλλες διαστάσεις ύπαρξης. Το αρχαίο ερμητικό Αξίωμα «Όπως επάνω έτσι και κάτω», παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά νοητικά εργαλεία για να θέσει κατά μέρος τα εμπόδια που κρύβουν τη θέα του Αγνώστου.

Γνώριζε ω άνθρωπε, ότι το φως είναι κληρονομιά σου.
Γνώριζε ότι το σκοτάδι είναι μόνο ένα πέπλο.
Σφραγισμένη μέσα στην καρδιά σου είναι η αιώνια λαμπρότητα,
προσδοκώντας τη στιγμή της ελευθερίας που πρέπει να κατακτηθεί,
προσδοκώντας να σχίσει το πέπλο της νύχτας.
                                                                                                          Ερμής Τρισμέγιστος          

Σημειώσεις

[1] Αθηναγόρας ο Αθηναίος, έζησε περίπου τον 2^ο αιώνα μ.Χ, ήταν χριστιανός και ταυτόχρονα δάσκαλος της φιλοσοφίας.
[2] De natura deorum III, 22.
[3] Στρωματείς VI, 4.
[4] Contra Julianum I,30.
[5] De ira dei, 11.
[6] Περί Μυστηρίων Ι,2.
[7] Ερμητικός Κώδικας, κείμενο που εκδόθηκε από τον Α. Νοκ και μεταφράστηκε από τον Φεστιζιέρ, Παρίσι 1945, Ι σελ. 147. Μεταφρασμένο και παραφρασμένο στο βιβλίο του Γέητς, Τζιορντάνο Μπρούνο και Ερμητική Παράδοση, Λονδίνο 1964, σελ. 32.
[8] Το όνομά του σημαίνει «αλήθεια (mane) του Θωθ (thon).
[9] Dr. M. Doreal, Οι Σμαράγδινοι Πίνακες του Θωθ, σελ. 16, Ιάμβλιχος 2000.
[10] ο.π.
[11] ο.π.
[12] Συνέσιος ο Κυρηναίος (περ. 370-413), ιερέας, φιλόσοφος, συγγραφέας.

Πηγές

• Ronaldo, The Hermetic Λόγος: Reading the Corpus Hermetica as a Reflection of Greako-Egyptian Mentanity, Basel 2010, Rio de Janeiro Brasilien.
• Ebeling, The secret history of Hermes Trismegistus, μτφ. D. Lorton, Cornell University Press, NY 2007.
• Ερμητικά Κείμενα, Άπαντα Ερμής ο Τρισμέγιστος, Πύρινος Κόσμος, Αθήνα 1998.
• Fowden, Ο Αιγύπτιος Ερμής Πράξη και Σκέψη στην Ύστερη Αρχαιότητα, Ενάλιος, 2002.
• Ed. Schure, Μεγάλοι Μύστες, Ιάμβλιχος, 1999.
• A.S.Raleigh, Τα Μυστήρια του Ερμητισμού, Ιάμβλιχος, 2000.
• Θ. Ζελίνσκι, Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος και οι Αρκαδικές απαρχές του, Εκάτη, 2001.
• Α. Μαραβέλια, Η Μαγεία στην αρχαία Αίγυπτο, Ιάμβλιχος, 2003.
• Dr. M. Doreal, Οι Σμαράγδινοι Πίνακες του Θωθ, Ιάμβλιχος, 2000.

Σύνδεση με Άρθρα

• Ερμής κι ο Συμβολισμός του
• Ερμητική παράδοση

Ε.Γ.