config

Νέα-Εκδηλώσεις

Ενημερωθείτε για πρόσφατες δημοσιεύσεις, δρώμενα και εκδηλώσεις.
captcha 

'Ολα τα Άρθρα

Χρήσιμοι Σύνδεσμοι

Σχολή Κοσμικής Συνείδησης
Σχολή Εσωτερικής Φιλοσοφίας και Ανάπτυξης

iamvlichos.gr
Κατάλογος και δικτυακό βιβλιοπωλείο των εκδόσεων: "Ιάμβλιχος"

archive.gr
Αρχείο μελετών για τον Πολιτισμό...και άλλα!

Σελήνη - Ζώδια

Sagittarius
Sun in Sagittarius
29 degrees
Virgo
Moon in Virgo
14 degrees
Third Quarter Moon
Third Quarter Moon
20 days old
Powered by Saxum

Εκδόσεις Ιάμβλιχος

Μορφές

Έντουαρντ Μπαχ: Θεραπεία με Ανθοϊάματα

Κατά το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων 2.000 ετών ο πολιτισμός της Δύσης έζησε μια εποχή έντονου υλισμού και η αναγνώριση της πνευματικής πλευράς της φύσης και της ύπαρξής μας χάθηκε κατά πολύ εξαιτίας της άποψης εκείνης που τοποθέτησε τις εγκόσμιες κτήσεις, φιλοδοξίες, επιθυμίες και απολαύσεις υψηλότερα από τα ουσιαστικά πράγματα της ζωής.

Η αληθινή αιτία για την ύπαρξη του ανθρώπου πάνω στη γη επισκιάστηκε από την αγωνία του να αποκτήσει μόνο εγκόσμια κέρδη από την ενσάρκωσή του. Υπήρξε μια περίοδος που η ζωή ήταν πολύ δύσκολη, γιατί έλειπε η πραγματική ανακούφιση, ενθάρρυνση και ανύψωση που έρχονται με τη συνειδητοποίηση πραγμάτων που είναι σπουδαιότερα από τα εγκόσμια.

Κατά τους τελευταίους αιώνες, οι θρησκείες φάνηκαν σε πολλούς ανθρώπους μάλλον, σαν θρύλοι που δεν έχουν σχέση με τη ζωή τους, αντί να αποτελέσουν την πεμπτουσία της ύπαρξής τους. Η αληθινή φύση του Ανώτερου Εαυτού μας, η γνώση της προηγούμενης και της επόμενης ζωής δεν μας έλεγε σχεδόν τίποτε, αντί να είναι ο οδηγός και ο διεγέρτης κάθε δράσης μας. Μάλλον αποφύγαμε τα σπουδαία πράγματα και προσπαθήσαμε να κάνουμε τη ζωή μας όσο γίνεται πιο άνετη, βγάζοντας από το μυαλό μας το υπερφυσικό και εξαρτώμενοι από γήινες απολαύσεις σαν ανταμοιβή για τις δοκιμασίες μας. Έτσι, η θέση, το κοινωνικό επίπεδο, τα πλούτη και τα εγκόσμια αποκτήματα γίνονται σκοπός σε αυτούς τους αιώνες, και επειδή όλα αυτά είναι παροδικά και μπορούν να αποκτηθούν και να διατηρηθούν μόνο με πολύ άγχος και με προσήλωση στα υλικά πράγματα, για αυτό η πραγματική εσωτερική ειρήνη και ευτυχία των παρελθόντων γενεών βρέθηκε σε ένα απείρως πιο χαμηλό επίπεδο από αυτό που ταιριάζει στον άνθρωπο. Η αληθινή ειρήνη της Ψυχής και του νου πραγματοποιείται όταν έχουμε κάνει πνευματική πρόοδο και αυτή δεν αποκτάται με τη συσσώρευση πλούτου, όσο μεγάλος κι αν αυτός είναι. Στις αρχές του 20ου αιώνα μια αξιοσημείωτη παρουσία άρχισε να αντιμετωπίζει την ασθένεια με τελείως διαφορετικό τρόπο παρέχοντας στους ανθρώπους τη δυνατότητα της αυτοθεραπείας, το να γίνει καθένας θεραπευτής του εαυτού του. Ο Έντουαρντ Μπαχ (Edward Bach) ακολουθώντας τα βήματα των πρωτοπόρων θεραπευτών, για μια ολιστική θεραπεία αντιμετώπισης της ασθένειας, όπως ο Ιπποκράτης, ο Παράκελσος, ο Χάνεμαν ανακάλυψε φυτά, που τα άνθη τους, είχαν την ικανότητα να διατηρήσουν την ισορροπία και την καλή υγεία.

Σπούδασε ιατρική στο πανεπιστήμιο του Μπέρμινγχαμ, εξειδικεύθηκε στην Βακτηριολογία, παρασκεύασε επτά στοματικά εμβόλια (Proteus, Dusentery, Morgan, Faecalis Alkaligenes, Coli Mutabile, Geartner, Bacillus No7) που βοήθησαν πολύ τους ανθρώπους που έπασχαν από εντερικές νόσους. Η θέση του σαν παθολόγος στο νοσοκομείο του Λονδίνου του επέτρεψε, μέσα από την καθημερινή πρακτική του, να ανακαλύψει πως η αιτία της ασθένειας δεν είναι στο σώμα και πως μια θεραπεία σε βάθος δεν μπορεί να επιτευχθεί με την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Η επαφή του με την Ομοιοπαθητική του έδωσε τη δυνατότητα να μελετήσει τον άνθρωπο σε επίπεδο ιδιοσυγκρασίας, διαπιστώνοντας πως οι αρνητικές ιδιότητες μιας προσωπικότητας επηρεάζουν την άμυνα του οργανισμού και δημιουργούν τις διάφορες ασθένειες. Για αυτό θέλησε να θεραπεύσει τον ασθενή και όχι την ασθένεια.

Ο Μπαχ πίστευε πως οι σκέψεις και τα αρνητικά συναισθήματα όπως ζήλια, υπερηφάνεια, θυμός, απελπισία, φόβοι κ.ά. ήταν ικανά να επηρεάσουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού μας συστήματος κάνοντάς μας έτσι ευάλωτους στη μόλυνση και τη νόσο τόσο φυσικά-σωματικά όσο και ψυχικά. Και πως το μεγαλύτερο δώρο που μπορούμε να δώσουμε στους άλλους είναι το να είμαστε ευτυχισμένοι και αισιόδοξοι εμείς οι ίδιοι. Έτσι θα μπορέσουμε να τους αποτραβήξουμε από την απελπισία τους.

Λίγα πράγματα γνωρίζουμε για τον τρόπο με τον οποίο ο Μπαχ ανακάλυψε τη μέθοδό του, πιθανά επηρεασμένος και από τις εργασίες του Ρούντολφ Στάινερ (Rudolf Steiner). Αρχικά είχε προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει το νερό που συνέλεγε από τις δροσοσταλίδες των λουλουδιών. Από συνεργάτες του γνωρίζουμε πως βίωνε και ο ίδιος δυσαρμονικές καταστάσεις υγείας και επιδίωξε να διακρίνει τις ιδιότητες του κατάλληλου φυτού που εξισορροπούσαν τα συμπτώματα. Ήταν άνθρωπος με πολύ μεγάλη παρατηρητικότητα και με πολύ ανεπτυγμένες διαισθητικές ικανότητες.

anthoiamata mitrotitaΠροσπαθώντας να αποκαταστήσει τη δυσαρμονία στην ανθρώπινη φύση οδηγήθηκε μέσα από τις αναζητήσεις του για φυσικές μεθόδους θεραπείας στη φύση, αφήνοντας την καταξιωμένη θέση του επιστήμονα στην κλινική ιατρική, και ακολουθώντας τη βαθύτερη ανάγκη του για έρευνα. Τα βήματά του τον οδήγησαν στο Μάουντ Βέρνον (Mount Vernon) της Αγγλίας και εκεί σε αυτή την πλούσια φύση που ήταν γεμάτη από δάση και αγρούς κατέληξε στα 38 άνθη φυτών, θάμνων και δένδρων. Μέσω της παρατήρησης, της ευαισθησίας και της διαίσθησής του παρασκεύασε τα ανθοϊάματα, είτε με την μέθοδο του βρασμού, είτε με την έκθεσή τους στον ήλιο, χρησιμοποιώντας τις θετικές δονήσεις των φυτών, τη δική τους συχνότητα, απελευθερώνοντας τις θεραπευτικές τους ιδιότητες με στόχο τη διατήρηση της ισορροπίας και την ανακούφιση της ανθρώπινης φύσης.

Ο Μπαχ πίστευε πως όσο υπάρχει αρμονία μεταξύ Ψυχής και νου, βιώνουμε χαρά, ειρήνη, υγεία και ευτυχία. Όταν πάψει να υφίσταται αυτή η αρμονική σχέση συνεργασίας μεταξύ Ψυχής και προσωπικότητας τότε έχουμε δυσαρμονία, ασθένεια και δυστυχία.

Η ασθένεια στην ουσία, είναι το αποτέλεσμα της σύγκρουσης ανάμεσα στην Ψυχή και το νου και όλοι γνωρίζουμε πως το σώμα μας παίζει το ρόλο του γήινου ναού της ψυχής μας.

Όταν η Ψυχή και η προσωπικότητά μας βρίσκονται σε αρμονία, τα πάντα είναι χαρά, ειρήνη, υγεία και ευτυχία. Η σύγκρουση αυτών είναι η ρίζα-αιτία της ασθένειας και της δυστυχίας, και δεν θα εξαλειφθεί ποτέ παρά μόνο με πνευματική και νοητική προσπάθεια. Αυτό που γνωρίζουμε σαν ασθένεια είναι το εμφανές στάδιο μιας πολύ βαθύτερης ανισορροπίας για αυτό και για να εξασφαλίζουμε την επιτυχία μιας θεραπείας, πρέπει να αφαιρέσουμε τη βασική αιτία της.

Η ασθένεια από μόνη της είναι «ευεργετική» γιατί έχει σαν σκοπό την επαναφορά της προσωπικότητάς μας στη Θεϊκή βούληση της Ψυχής. Ο πόνος, είναι ένα μέσο βελτίωσής μας, είναι για τα λάθη της ζωής μας, και έρχεται για να μας δώσει ένα μάθημα το οποίο δεν καταφέραμε να αντιληφθούμε με άλλους τρόπους, ο πόνος δεν θα εξαλειφθεί εάν δεν μάθουμε αυτό το μάθημα.

Η γνώση του σκοπού της Ψυχής και η συναίνεσή μας σε αυτήν τη γνώση συντελεί στην απαλλαγή από τα γήινα προβλήματα και τον πόνο και την απελευθέρωσή μας ώστε να μπορέσουμε να αναπτυχθούμε πλήρως μέσα σε χαρά και ενότητα. Πρέπει να αποφεύγουμε δύο μεγάλα σφάλματα, εάν μας ενδιαφέρει η υγιής εξέλιξή μας, αρχικά να φροντίζουμε να υπακούμε στις επιταγές της Ψυχής μας και στη συνέχεια να δρούμε σύμφωνα με την Ενότητα.

Οι πραγματικές πρωταρχικές αρρώστιες του ανθρώπου είναι τα ελαττώματά του, όπως η υπερηφάνεια, η σκληρότητα, η ζήλια, το μίσος, η εγωπάθεια, η άγνοια, η απληστία και η αστάθεια, στοιχεία που δρουν ενάντια στην Ενότητα. Τα ανθοϊάματα έχουν την ικανότητα να επηρεάζουν, χωρίς να δημιουργούν παρενέργειες ή εξαρτήσεις, την κατάσταση του νου και να μας βοηθήσουν να διατηρήσουμε την ισορροπία μας. Βοηθούν στην ανακούφιση της προσωπικότητας από συγκινησιακή αναστάτωση όπως φόβο, άγχος, ανυπομονησία, απελπισία, μοναξιά, κατάθλιψη, ανασφάλεια, πανικό κ.λπ. Ο Μπαχ πίστευε πως σκοπός της ζωής μας είναι να συγκεντρώσουμε εμπειρίες και σοφία για να βελτιώσουμε αρετές που πιθανά μας λείπουν.

Η ίδια η φύση της ασθένειας μας βοηθά να ανακαλύψουμε το πώς δρούμε σε σχέση με το Θεϊκό Νόμο της Αγάπης και της Ενότητας. Για παράδειγμα: η τάση του ανθρώπου να δρα ενάντια στην Ενότητα χαρακτηρίζει το λάθος του, που πηγάζει από την εγωπάθεια, δηλαδή την τάση να θέτουμε τα δικά μας συμφέροντα μπροστά στο καλό της ανθρωπότητας, και είναι η αρχή της νόσου. Η σκληρότητα είναι η άρνηση της ενότητας των πάντων και η αποτυχία να κατανοήσουμε ότι κάθε πράξη ενάντια σε κάποιον συνάνθρωπό μας είναι αντίθεση προς το όλον και συνεπώς πράξη αντίθετη προς την ενότητα. Το μίσος είναι το αντίθετο της Αγάπης, το αντίστροφο του Νόμου της Δημιουργίας, είναι ενάντια στο σχέδιο της εξέλιξης και άρνηση του ίδιου του Δημιουργού.

Η άγνοια είναι η αποτυχία να μάθουμε, η άρνηση να βλέπουμε την Αλήθεια όταν προσφέρεται η ευκαιρία και οδηγεί σε λανθασμένες πράξεις που μόνο στο σκοτάδι μπορούν να υπάρξουν. Όταν όμως μας περιβάλλει το φως της Αλήθειας και της Γνώσης αυτόματα η άγνοια μετατρέπεται στην τάση της έρευνας.

Η αστάθεια, η αναποφασιστικότητα και η έλλειψη σταθερού στόχου προκύπτουν όταν η προσωπικότητα αρνείται να οδηγηθεί από τον Ανώτερο Εαυτό και μας οδηγούν στο να προδίδουμε τους άλλους μέσα από τη δική μας αδυναμία.

ανθοιαματαΗ απληστία οδηγεί σε επιθυμία για απόκτηση δύναμης, είναι άρνηση της ελευθερίας και της ατομικότητας της κάθε ψυχής. Αντί να αναγνωρίζουμε ότι ο καθένας μας βρίσκεται εδώ κάτω για να αναπτυχθεί ελεύθερα με τις δικές του προδιαγραφές και τις υπαγορεύσεις της Ψυχής ώστε να διευρύνουμε την ατομικότητά μας, η προσωπικότητα θέλει γεμάτη απληστία να υπαγορεύει, να διαμορφώνει και να διατάζει, σφετεριζόμενη τη δύναμη του Δημιουργού.

Αυτά είναι κάποια παραδείγματα πραγματικής ασθένειας, πηγή πολλών βασάνων και ταλαιπωριών μας. Η πρόληψη και η ίαση της ασθένειας μπορεί να βρεθεί εάν ανακαλύψουμε το σφάλμα μέσα μας και το εξαλείψουμε με την ειλικρινή ανάπτυξη της αρετής εκείνης που θα το καταστρέψει, όχι πολεμώντας το, αλλά προκαλώντας μια τέτοια πλημμύρα από την αντίθετη προς αυτό αρετή, ώστε να το ξεπλύνει από τη φύση μας.

Για παράδειγμα η Υπερηφάνεια, που είναι έπαρση και δυσκαμψία του νου, θα προκαλέσει εκείνες τις ασθένειες που κάνουν το σώμα να είναι δύσκαμπτο. Ο πόνος είναι το αποτέλεσμα της Σκληρότητας και από αυτόν μαθαίνει ο ασθενής, μέσα από τα δικά του βάσανα, να μην δείχνει σκληρότητα στους άλλους, ούτε στο φυσικό, ούτε στο νοητικό επίπεδο. Το αντίκτυπο για το Μίσος είναι η μοναξιά, ο ανεξέλεγκτος βίαιος χαρακτήρας, οι νοητικές θύελλες των νεύρων και οι καταστάσεις υστερίας. Αν η Σκληρότητα ή το Μίσος φράσσουν το δρόμο μας προς την πρόοδο, ας θυμηθούμε ότι η Αγάπη είναι το θεμέλιο της Δημιουργίας, ότι μέσα σε κάθε ζωντανή ψυχή υπάρχει και κάτι καλό, όπως και στους καλύτερους από μας υπάρχει και κάτι κακό.

Οι ασθένειες της εσωστρέφειας –νευρώσεις, νευρασθένεια και παρόμοιες καταστάσεις– που στερούν τόση απόλαυση από τη ζωή, προκαλούνται από υπερβολική Εγωπάθεια, την οποία θα μπορούσαμε να μετατρέψουμε σε αφοσίωση για τους άλλους, αν αναπτύξουμε αρκετά την ικανότητα να «χάσουμε» τον εαυτό μας μέσα στην αγάπη και τη φροντίδα όσων μας περιβάλλουν. Το αποτέλεσμα της Απληστίας και της τάσης επιβολής πάνω σε άλλους, είναι εκείνες οι ασθένειες που κάνουν τον ασθενή δούλο του ίδιου του σώματός του, γιατί οι επιθυμίες και οι φιλοδοξίες του περιορίζονται από την πάθησή του.

Όπως η Υπερηφάνεια έτσι και η Απληστία είναι ένα μεγάλο εμπόδιο για την εξέλιξή μας και πρέπει να απομακρυνθούν χωρίς έλεος. Η απληστία μας ωθεί στο να παρεμβαίνουμε στην ανάπτυξη της Ψυχής των συνανθρώπων μας, πρέπει να ενθαρρύνουμε μέσα μας την τέχνη της προσφοράς έως ότου απομακρύνουμε κάθε ίχνος αντίθετης δύναμης.

Για να αποκτήσουμε την ελευθερία μας για να κερδίσουμε την ατομικότητα και την ανεξαρτησία μας θα απαιτηθεί στις περισσότερες φορές πολύ θάρρος και πίστη.

Όπως ισχύει και για κάθε άλλο αποτέλεσμα της ενέργειας, έτσι και σε αυτές τις περιπτώσεις ισχύει ο νόμος της αιτίας και του αποτελέσματος.

OliveΕίναι φανερό ότι ο πρώτος τρόπος για να προληφθεί η εξάπλωση και αύξηση της ασθένειας είναι να σταματήσουμε να κάνουμε τις πράξεις εκείνες που μεγαλώνουν τη δύναμή της και δεύτερον να διώχνουμε από τη φύση μας τα ελαττώματά μας, τα οποία θα επέτρεπαν περαιτέρω προσβολή. Το να το κατορθώσουμε αυτό είναι μια αληθινή νίκη, γιατί, έχοντας απελευθερωθεί οι ίδιοι, είμαστε ελεύθεροι να βοηθήσουμε τους άλλους. Η ζωή δεν ζητά από εμάς αδιανόητες θυσίες, ζητά να βαδίζουμε με χαρά στην καρδιά μας και να είμαστε ευλογία για τους γύρω μας, έτσι ώστε εάν αφήσουμε τον κόσμο λίγο καλύτερο με το παράδειγμά μας, να έχουμε πράγματι επιτελέσει το καθήκον μας.

Η εξαφάνιση λοιπόν της ασθένειας θα εξαρτάται από το αν η ανθρωπότητα θα είναι σε θέση να αναγνωρίζει την αλήθεια των αμετάβλητων νόμων του Σύμπαντός μας και αν θα προσαρμόζεται σε αυτούς τους νόμους με ταπεινότητα και υπακοή φέρνοντας με αυτό τον τρόπο την ειρήνη ανάμεσα σε αυτήν και την Ψυχή της, και κερδίζοντας την αληθινή χαρά και ευτυχία της ζωής.

Η ανάπτυξη της Αγάπης μας οδηγεί στην κατανόηση της Ενότητας και της Αλήθειας ότι ο καθένας και όλοι μας προερχόμαστε από την Μία Μεγάλη Δημιουργία.

Είναι αναγκαίο να ψάχνουμε μέσα μας να βρούμε τα ελαττώματα εκείνα που μας κάνουν να εργαζόμαστε ενάντια στην Ενότητα και σε δυσαρμονία με τις επιταγές της Ψυχής μας και πρέπει να απαλείφουμε τέτοια ελαττώματα, καλλιεργώντας τις αντίθετες προς αυτά αρετές.

Ταυτόχρονα, πρέπει να προσέχουμε ώστε να επιτρέπουμε σε όλους να έχουν την ελευθερία τους, να μην προσδοκούμε τίποτε από τους άλλους, αλλά αντίθετα, να είμαστε πάντοτε πρόθυμοι-έτοιμοι να προσφέρουμε χέρι βοηθείας και να τους ανυψώσουμε σε ώρες ανάγκης και δυσκολίας. Έτσι, κάθε προσωπικότητα που συναντάμε στη ζωή, είτε είναι μητέρα μας είτε σύζυγος, παιδί, ξένος, ή φίλος, γίνεται ένας συνταξιδιώτης και ο καθένας τους μπορεί να βρίσκεται σε ένα ανώτερο ή σε ένα κατώτερο επίπεδο πνευματικής ανάπτυξης από ό,τι εμείς. Όλοι μας, πάντως είμαστε μέλη μιας αδελφότητας και μιας μεγάλης κοινότητας που κάνει το ίδιο ταξίδι και ατενίζει το ίδιο ένδοξο τέλος.

 

Τα 38 Ιάματα του Μπαχ

7 Κύριες Κατηγορίες:

• Για αυτούς που νιώθουν φόβο (5 Ιάματα) (Rock Rose-Mimulus-Cherry Plum-Aspen-Red Chestnut), δηλ. (Ηλιάνθεμο-Μίμουλους-Δαμασκηνιά-Άγρια Λεύκη-Κόκκινη Καστανιά).

• Για αυτούς που υποφέρουν από αβεβαιότητα, Αναποφασιστικότητα, Ανασφάλεια (6 Ιάματα) (Cerato-Scleranthus-Gentian-Gorse-Hornbeam-Wild Oat) δηλ. (Κερατόστιγμα-Σκλήρανθος-Γεντιανή-Ράχος-Καρπίνος-Άγρια Βρώμη).

• Για όσους έχουν μειωμένο ενδιαφέρον για το παρόν (7 Ιάματα) (Clematis-Honeysuckle-Wild Rose-Olive-White Chestnut-Mustard-Chestnut Bud) δηλ. (Κληματίδα-Αγιόκλημα-Άγρια Τριανταφυλλιά-Ελιά-Άσπρη Καστανιά-Σινάπι-Μάτια Αγριοκαστανιάς).

• Για όσους υποφέρουν από μοναξιά (3 Ιάματα) (Water Violet-Impatiens-Heather) δηλ. (Νεροβιολέτα-Ανυπόμονα-Ρέικι).

• Για όσους έχουν υπερευαισθησία σε επιρροές και ιδέες (4 Ιάματα) (Agrimony-Centaury-Walnut-Holly) δηλ. (Αγριμόνια-Κενταύρια-Καρυδιά-Αρκουδοπούρναρο).

• Για έλλειψη θάρρους και απόγνωση (8 Ιάματα) (Larch-Pine-Elm-Sweet Chestnut-Star of Bethlehem-Willow-Oak-Crab Apple) δηλ. (Λάριξ-Πεύκο-Φτελιά-Ισπανική ήρεμα καστανιά-Αστράκι-Ιτιά-Βελανιδιά-Ξινομηλιά).

• Για όσους εκφράζουν υπερβολικό ενδιαφέρον για τους άλλους (5 Ιάματα) (Chicopy-Vermain-Vine-Beech-Rock Water) δηλ. (Πικραλίδα-Σταυροβότανο-Αμπέλι-Οξιά-Νερό Πηγής).

 

Η γνώση και η χρήση των ανθοϊαμάτων τις τελευταίες δεκαετίες έχει επεκταθεί σημαντικά και συγχρόνως έχει εμπλουτιστεί με ένα μεγάλο αριθμό νέων ανθοϊαμάτων που έχουν διευρύνει σημαντικά τις δυνατότητες της μεθόδου. Σε αυτά τα 38 ανθοϊάματα του Μπαχ έχουν ήδη προστεθεί τα ανθοϊάματα της Καλιφόρνιας, του Pegasus, της Αυστραλίας, και πολλά άλλα, απελευθερώνοντας τις θεραπευτικές τους ιδιότητες με στόχο τη διατήρηση της ισορροπίας, την ανακούφιση της ανθρώπινης φύσης και την ενότητα της ύπαρξης.

 

Βιβλιογραφία

   • Έντουαρντ Μπαχ, Θεράπευσε τον Εαυτό σου - οι Δώδεκα Θεραπευτές, Εκδόσεις Πύρινος Κόσμος, 1998.
   • Φωτεινή Μιχαλάκη - Δερνίκου, Αυτογνωσία και Αυτοθεραπεία με τα ιάματα του Bach, Εκδόσεις Πύρινος
     Κόσμος, 2003.
   • Φίλιπ Τσάνσελορ, Ανθοθεραπεία του Δρ Μπαχ, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2009.


Ι.Φ.