Κάθε φορά που η Αλχημεία αναφέρεται στη «Φιλοσοφική Λίθο», που μεταστοιχειώνει τα ευτελή μέταλλα σε «Χρυσό» ή στο Ελιξίριο που θεραπεύει και παρατείνει τη ζωή, αναδύεται στη φαντασία μας η εικόνα του σοφού, του μάγου ή του πρώιμου επιστήμονα, σε κάποιο παράξενο εργαστήριο με φιάλες, αποστακτήρες, άμβυκες κι άλλα μυστηριώδη αντικείμενα, να προσπαθεί να δημιουργήσει κάτι μυστικό και μαγικό.

Τότε τίθεται το ερώτημα αν η Αλχημεία είναι μυστικισμός, μαγεία, ή πρώιμη εργαστηριακή χημεία. Μα είναι προτιμότερο να μη την τοποθετήσουμε σε μία κατηγορία, αλλά να δεχτούμε ότι διάφοροι αλχημιστές την προσεγγίζουν με διαφορετικούς τρόπους και σε διαφορετικά επίπεδα.

Αλχημεία Εργαστηριακή, Πνευματική, Θεραπευτική

Έχει επιβεβαιωθεί ότι η Αλχημεία είναι δυνατόν, από χημικής άποψης, να μεταμορφώσει τα ευτελή μέταλλα σε πολύτιμα και αυτό δηλώνει την εξωτερική πλευρά της, το «πειραματικό» και «παρασκευαστικό» τμήμα, που υποκατέστησε αργότερα η Χημεία. Υπάρχουν όμως και αλχημιστές – φιλόσοφοι με μυστικιστικά και θρησκευτικά ενδιαφέροντα. Αλχημιστές όπως ο Ρόμπερτ Φλουντ, ο Χένρι Κούνραθ και ο Τζέικομπ Μπέμε, που γράφουν για την πνευματική τελείωση, τη μυστικιστική κατάσταση που συμβολίζουν με τον όρο Φιλοσοφική Λίθος. Επιπλέον, έχουμε μαρτυρίες για μια θεραπευτική Αλχημεία. Θεραπεύει ασθένειες και επιμηκύνει τη ζωή, μέσω της παρασκευής ελιξιρίων που δίνουν στον άνθρωπο τη χαμένη υγεία. Σύμφωνα με τον Παράκελσο, βασίζεται στο διαχωρισμό του καθαρού από το ακάθαρτο, του ελαφριού από το βαρύ, του υγιούς από το ασθενές και απελευθερώνει την Πεμπτουσία των όντων.

Για να κατανοήσουμε τη βαθύτερη πλευρά της Αλχημείας, που είναι και η σημαντικότερη, πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το εργαστήρι του αλχημιστή αποτελεί ουσιαστικά εμπειρία, προέκταση και εξωτερίκευση των βαθύτερων όψεων της καρδιάς του, που καλείται να προβάλει το αληθινό χρυσάφι που κρύβει μέσα της. Το Μεγάλο Αλχημικό Έργο -που είναι η παρασκευή της Φιλοσοφικής Λίθου- συντελείται μέσα στην ανθρώπινη ύπαρξη και είναι σε θέση να τη μετουσιώσει και να την εναρμονίσει με τις λειτουργίες ολόκληρου του Σύμπαντος. Η Αλχημεία συνεργεί τότε στο μεγάλο μυστήριο της Ένωσης Ουρανού και Γης -Ζωής και Θανάτου- και στο σκοπό της Ύπαρξης, την Εξέλιξη.

Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι, σύμφωνα με τα δικά μας πρότυπα, οι αλχημιστές είναι μάλλον ονειροπόλοι, τυλιγμένοι μέσα σε έναν κόσμο φανταστικό, που μας προσκαλεί διαρκώς να τον ανακαλύψουμε. Ας αναλογιστούμε, λοιπόν, την προτροπή του μεγάλου χημικού Αύγουστου Κεκουλέ προς τους συναδέλφους του: «Ας μάθουμε να ονειροπολούμε, Κύριοι, και τότε μπορούμε να βρούμε την αλήθεια».

Οι τρεις Αρχές : Θείο, Υδράργυρος & Άλας

Σύμφωνα με τις αρχαίες παραδόσεις, μέσα από την αλληλεπίδραση δύο μεγάλων Αρχών, του ενεργητικού φωτεινού Πνεύματος και της παθητικής, άμορφης Πρωταρχικής Ύλης, εκπορεύεται ολόκληρη η Δημιουργία και μορφοποιείται μέσα από το συνδυασμό των τεσσάρων Στοιχείων - Φωτιά, Αέρας, Γη και Νερό. Τα Στοιχεία αυτά δεν είναι η φωτιά, ο αέρας, η γη και το νερό όπως τα γνωρίζουμε, αλλά υπεραισθητές, λεπτοφυείς καταστάσεις, υπεύθυνες για την ενεργειακή συγκρότηση των υλικών και των σωμάτων. Οι ποικιλίες στη Φύση οφείλονται στις διαφορετικές αναλογίες με τις οποίες τα τέσσερα Στοιχεία συμμετέχουν σε κάθε σύνθεση.

Η θερμότητα, η ξηρότητα, η ψυχρότητα και η υγρασία είναι χαρακτηριστικές ιδιότητες των Στοιχείων. Έτσι η Φωτιά είναι κυρίως θερμή και ξηρή, ο Αέρας θερμός και υγρός, η Γη ψυχρή και ξηρή, το Νερό ψυχρό και υγρό. Επιπλέον, κάθε Στοιχείο έχει φύση τριπλή -πτητική, μεταβλητή, σταθερή. Οι αλχημιστές συνηθίζουν να συνταιριάζουν την πτητικότητα, τη μεταβλητότητα και τη σταθερότητα με το Θείο, τον Υδράργυρο και το 'Aλας, αντίστοιχα.

Τα τρία αυτά αλχημικά στοιχεία δεν περιορίζονται στα γνωστά χημικά στοιχεία που παίρνουμε από τη γη αλλά είναι ευρύτερα, καθώς πέρα από την υλική – φυσική τους διάσταση εμπεριέχουν τις πνευματικές και αόρατες αρχές του θεού, του ανθρώπου και του σύμπαντος. Επιπλέον, καθένα από τα στοιχεία αυτά είναι τριπλό, ενσωματώνει δηλαδή στη φύση του και τα δύο άλλα. Για παράδειγμα, το 'Aλας εμπεριέχει Θείο και Υδράργυρο.

Ο Υδράργυρος, είναι η υγρή ουσία, τα πρωταρχικά νερά, η παρθένα ύλη στους κόλπους της οποίας βρίσκονται κρυμμένες όλες οι μορφές της εκδηλωμένης ζωής. Είναι το φιλοσοφικό νερό. Το Θείο είναι η Ουράνια Φωτιά που ενυπάρχει στους κόλπους κάθε ύπαρξης και με τη δόνησή της προκαλεί την εκδήλωση των κρυμμένων μορφών. Το 'Aλας άλλοτε θεωρείται ως γήινη ουσία που συμμετέχει καθοριστικά στην ένωση του Υδράργυρου με το Θείο και άλλοτε ως αποτέλεσμα της ένωσης αυτής, υποδηλώνοντας πιθανώς την παρουσία της νεοσχηματισμένης Φιλοσοφικής Λίθου.

Στα παραπάνω τρία στοιχεία ή αρχές προστίθεται ως τέταρτο ο Αιθέρας ή Αζόθ. Είναι η μυστηριώδη αρχή της ζωής, η πρωταρχική ουσία που διαπερνά καθετί. Είναι η Πεμπτουσία των όντων. Πολλοί τον ταυτίζουν με το Αστρικό Φως (ή 'Aκασα) και υποστηρίζουν ότι καθορίζει τη σύσταση κάθε σώματος. Οι περισσότεροι αλχημιστές ταυτίζουν τον Αιθέρα αυτόν με την Πρωταρχική Ύλη (Prima Materia) και το Πρωταρχικό Χάος. Ο Παράκελσος τον αποκαλούσε «ο Αρχαίος» για να υποδηλώσει ότι είναι η πρώτη αρχή της ζωής. Κατά τον φυσικό σερ Όλιβερ Λοτζ, «ο Αιθέρας του διαστήματος είναι κάτι άπειρο σε μέγεθος, που παραμένει άγνωστο και η πραγματικότητά του είναι πέρα απ' τα όρια κάθε ανθρώπινης επίγνωσης».

Αλχημεία και Φιλοσοφική Λίθος

Η Φιλοσοφική Λίθος αποτελεί σκοπό του Μεγάλου Αλχημικού Έργου και ταυτόχρονα μέσο πραγμάτωσής του, καθώς ενυπάρχει στα ασυνείδητα βάθη, πίσω από κάθε αλχημική διαδικασία ως αφανής κινητήριος δύναμη. Οι αλχημιστές πιστεύουν στην πανταχού παρουσία της και τη θεωρούν ουσιαστικό θεμέλιο που ενώνει Ουρανό και Γη.

Πέρα από την εφαρμογή της στη μετάλλαξη των αγενών μετάλλων σε ευγενή, η Φιλοσοφική Λίθος είναι ένα είδος Συμπαντικού ή Κοσμικού Διαλύτη μέσω του οποίου όλα τα σύνθετα σώματα επανέρχονται στην ομοιογενή ουσία από την οποία πηγάζουν, την Πρωταρχική Ύλη, που είναι καθολική και αγνή σαν το Χρυσό.

Ταυτόχρονα η Λίθος εμπεριέχει το ελιξίριο της μακροζωίας και της «Συνειδητής Αθανασίας». Είναι μια συγκεντρωμένη και ισορροπημένη ενεργητικότητα που μεταδίδει τις ικανότητές της και σε άλλα σώματα, μεταφέροντας θεραπευτικές ιδιότητες. Αποκαλείται και μαγνητικό 'Aλας, που λειτουργεί ως περίβλημα κάποιας ξένης δύναμης, την οποία ο Παράκελσος αποκαλεί «Φως της Φύσης».

Είναι, λοιπόν, φανερό ότι η Λίθος είναι πολυδιάστατη και καλύπτεται από την τριπλότητα: πνεύμα, ψυχή και σώμα. Με αυτή την άποψη συμφωνούν οι περισσότεροι αλχημιστές, οι οποίοι αναφέρουν ότι το Αλχημικό Έργο πραγματοποιείται σε τρεις μεγάλους Κόσμους:

α) Στο Θείο ή Αρχετυπικό Κόσμο, στον οποίο αναζητάμε την ουσία του Θεού, τις Αρχές και τις εκδηλώσεις Του.

β) Στον Ψυχικό, στον οποίο ανυψωνόμαστε μέχρι τα ουράνια, την ανώτατη βαθμίδα της ύπαρξής μας. Εδώ πραγματοποιείται μια «αναγέννηση μέσω απόσταξης», μια εξαγωγή δηλαδή του Θεού που κρύβεται μέσα στα βάθη του εαυτού μας.

γ) Στον Υλικό Κόσμο, των στοιχείων, στον οποίο εξευγενίζονται και εξελίσσονται τα ορυκτά και το φυσικό πεδίο γενικότερα. Η εργασία επί της ύλης, η οποία είναι ο Θεός εκδηλωμένος, δεν αποτελεί αυτοσκοπό αλλά μία από τις τρεις βαθμίδες της Εσωτερικής Αλχημείας. Οι τρεις αυτοί Κόσμοι καλύπτουν στο σύνολο τους τον Ερμητισμό, ενώ η αρχή που καθιστά δυνατή τη μετάβαση από τον ένα στον άλλο εκφράζεται με το Ερμητικό αξίωμα «όπως πάνω, έτσι και κάτω».

Αλχημεία Εξωτερική και Εσωτερική

Η Αλχημεία χαρακτηρίζεται ως Εξωτερική και Εσωτερική. Η Εξωτερική αναφέρεται στις συγκεκριμένες ουσίες, ενώ η Εσωτερική στις «ψυχές» αυτών των ουσιών. Στην Εσωτερική Αλχημεία τα μέταλλα ταυτίζονται με τους πλανήτες και τα διάφορα μέρη του σώματος και οι διαδικασίες, αντί να πραγματοποιούνται στο εργαστήρι, ξετυλίγονται μέσα στο σώμα και τη συνείδηση του ασκούμενου. Η Αλχημεία γίνεται τότε δρόμος για τον εξαγνισμό, την τελειοποίηση και τη θέωση του ανθρώπου ή τη δημιουργία του «Σώματος της Δόξας».

Εμείς καλούμαστε τώρα να υπερβούμε τους χαρακτηρισμούς αυτούς και να ανακαλύψουμε την ενότητα της Εξωτερικής και Εσωτερικής όψης. Στο σημείο αυτό ο Ερμής ο Τρισμέγιστος μας λέει :«Χώρισε τη Γη από το Πυρ, το λεπτό από το χονδροειδές, δρώντας συνετά και με κρίση. 'Aνελθε με τη μεγαλύτερη σύνεση από τη Γη στον Ουρανό, έπειτα δε κάτελθε και πάλι στη Γη και συνένωσε τις δυνάμεις των ανώτερων και των κατώτερων πραγμάτων. Έτσι, θα αποκτήσεις τη δόξα ολόκληρου του κόσμου και το σκοτάδι θα πετάξει μακριά σου».

Η Περιγραφή του Αλχημικού Έργου με Σύμβολα

Η Αλχημεία είναι μια φιλοσοφία της ζωής εκφρασμένη με όρους χημικών αντιδράσεων, αλληγορίες, εικόνες και σύμβολα.  Όλα αυτά ενσωματώνουν την ουσιαστική φύση των πραγμάτων που παριστάνουν, ασκούν έντονη ψυχολογική επίδραση και φέρνουν τους αλχημιστές σε επαφή με βαθύτερες αλήθειες της ζωής και του θανάτου.

Κεντρική εικόνα του αλχημικού έργου είναι ο χυμικός γάμος και η ερωτική ένωση του αρσενικού Θείου με το θηλυκό Υδράργυρο. Μέσα στην έκσταση του παθητικού αγκαλιάσματός τους επιτυγχάνεται το Μεγάλο Έργο, που είναι η σύλληψη και η γέννηση της Φιλοσοφικής Λίθου. Ο νυμφίος και η όμορφη γυναίκα του είναι οι γονείς, τα συστατικά της Λίθου. Πρόκειται για το Βασιλιά και τη Βασίλισσα του αλχημικού συμβολισμού, τον Αυτοκράτορα και την Αυτοκράτειρα στις κάρτες των Ταρώ.

Η διαδικασία αυτή δεν είναι μια άμεση και συνηθισμένη υπόθεση. Απαιτεί πρωταρχικά τη θυσία, το θάνατο και την αναγέννηση του ζευγαριού και οι αλχημιστές γράφουν συνεχώς για το θάνατο και τη σήψη των συστατικών της Λίθου, καθώς θεωρούν ότι ένας θάνατος προηγείται μιας νέας γέννησης.

Έτσι, λοιπόν, ο «Βασιλικός Γιος», σύμβολο της Λίθου, συλλαμβάνεται από την ανάμειξη των δυο σπερμάτων, του αρσενικού και του θηλυκού, μεταμορφώνεται σε έμβρυο μέσω της γονιμοποίησης και αναπτύσσεται μέσα στην ιερή μήτρα, το αλχημικό δοχείο, που σχεδιάζεται επίσης σαν αυγό -ένα παγκόσμιο σύμβολο της γέννησης και της δημιουργίας. Αργότερα γεννιέται στο φως της ημέρας, τρέφεται με γάλα, αυξάνεται και φτάνει σε ωριμότητα.

Έπειτα αρχίζει ένας νέος κύκλος ανανέωσης της ζωής. Η Λίθος δεσμεύεται με τη σειρά της με γάμο, γεννοβολάει με τη σύζυγο, υφίσταται το σταυρό ή μια σειρά δοκιμασίες και πεθαίνει. Μετά θάβεται, παραμένει για κάμποσο καιρό στον τάφο, απ' όπου ανασταίνεται για να χαρεί μια άφθαρτη ζωή και δεν πεθαίνει πια. Η κυκλική αυτή διαδικασία εμπεριέχεται στο αλχημικό σύμβολο του Ουροβόρου Όφι, ενός φιδιού που τρώει την ουρά του.

Θάνατος και Αναγέννηση

Οι αλχημιστές πιστεύουν ότι μετά το θάνατο των συστατικών ή των σωμάτων παραμένει ένα «σπέρμα». Με την ώθηση του πνεύματος, μπορεί να εξελιχθεί μέσα από ορισμένες αλλαγές προς την έσχατη τελείωση του.

Καθώς λοιπόν η αλχημική διαδικασία μιμείται την πορεία της φύσης, είναι αρχικά αναγκαίο να θανατωθούν τα συστατικά υλικά με τα οποία δουλεύει ο αλχημιστής, πράγμα που συμβαίνει μέσω παρατεταμένης επίδρασης θέρμανσης και υγρασίας. Αυτό προκαλεί μια αλλαγή στις ιδιότητές τους που θα τα φέρουν πλησιέστερα στην κατάσταση της Πρωταρχικής Ύλης, της αρχικής άμορφης κατάστασης, όπου γίνεται εφικτό να αποτυπωθούν επάνω τους νέες μορφές. Τα «νεκρά» υλικά αναμένεται στη συνέχεια να ανελιχθούν, μέσα από διαδοχικές μεταβολές, προς την έσχατη τελείωσή τους, το Χρυσό.

Για τους αλχημιστές ο θάνατος των μετάλλων και η επακόλουθη αναβίωση και τελείωσή τους σε Χρυσό συμβολίζουν το θάνατο, την ανάσταση και την τελείωση της ανθρώπινης ψυχής.

Οι Αλχημικές Διεργασίες και τα Στάδια Παραγωγής της Φιλοσοφικής Λίθου

Κάθε αλχημική πράξη έχει απώτερο σκοπό τη Φιλοσοφική Λίθο. Τα επιμέρους στάδια παρασκευής της παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις ανάλογες με τις ιδιαιτερότητες των αλχημιστών. Στο θέμα παρασκευής της Φιλοσοφικής Λίθου επικρατεί πραγματικά σύγχυση και κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα τα στάδια που ακολουθούνται. Πιθανολογείται η ασάφεια αυτή να είναι σκόπιμη, καθώς δεν υπάρχει πρόθεση να ανακοινώνονται τα πάντα. Δίνονται μόνο συμβολικά κλειδιά για εκείνους που είναι σε θέση να τα αναγνωρίσουν και υπάρχει η πεποίθηση ότι το αλχημικό έργο αναλαμβάνεται με την εποπτεία έμπειρου δάσκαλου, που κατευθύνει τα βήματα του ασκούμενου. Πέρα όμως από τις φαινομενικές διαφορές στον τρόπο έκφρασης των αλχημιστών, υπάρχει μια ουσιαστική συμφωνία και κατανόηση μεταξύ τους. Παρακάτω αναφέρονται κάποιες αξιοσημείωτες αναφορές που αφορούν αλχημικές διεργασίες:

1) Το Μικρό και το Μεγάλο Έργο

Οι αλχημικές διαδικασίες χωρίζονται σε δύο μέρη. Πρώτο είναι το Μικρό Έργο ή Απλό Μαγιστέριο που οδηγεί στην παρασκευή της Λευκής Λίθου, για τη μεταστοιχείωση των αγενών μετάλλων σε άργυρο και δεύτερο και σημαντικότερο το Μεγάλο Έργο ή Μεγάλο Μαγιστέριο, το Έργο των Σοφών που οδηγεί στην Κόκκινη Λίθο - τη Φιλοσοφική Λίθο πλήρης τελειότητας από κάθε άποψη. Το Μικρό Έργο συμβολίζεται συχνά με ένα δέντρο-σελήνη και το Μεγάλο Έργο με ένα δέντρο-ήλιο.

2) Η Άποψη του Καρλ Γκούσταβ Γιουνγκ

Ο Γιουνγκ υποστηρίζει ότι η Πρωταρχική Ύλη είναι μια χαώδης και ασυνείδητη, μια αφώτιστη και ακατέργαστη κατάσταση ύπαρξης, μέσα στην οποία ενυπάρχει σε λανθάνουσα κατάσταση η Φιλοσοφική Λίθος. Η Λίθος αυτή είναι ένας σπινθήρας του πνεύματος, μια ιδιότητα που ενεργοποιείται και αναδύεται με τη διαμεσολάβηση του αλχημιστή και ωθεί κάθε ουσία ή χαρακτηριστικό σε μετουσίωση και τελειοποίηση.

Κατά τον Γιουνγκ κάθε αλχημικό έργο αρχίζει με το διαχωρισμό της Πρωταρχικής Ύλης σε δύο θεμελιώδη συστατικά, ένα ενεργό, την ψυχή και ένα παθητικό, το σώμα. Στη συνεχεία τα συστατικά αυτά επανενώνονται, ως αρσενικό και θηλυκό, σε έναν χυμικό γάμο, που φέρνει τη Λίθο στη ζωή.

3) Η Μεταβολή του Χρώματος

Οι αλχημιστές δίνουν μεγάλη σημασία στα χρώματα. Οι εικόνες στα χειρόγραφά τους χρωματίζονται συχνά με το χέρι γιατί πιστεύουν πως τα χρώματα παρέχουν πρόσθετα και αναγκαία κλειδιά. Στο έργο τους παρατηρούν τις αλλαγές στο χρώμα του υλικού και περιγράφουν τα στάδια της μεταστοιχείωσης με χρωματικούς όρους. Όσο κι αν διαφέρουν στις λεπτομέρειες, συμφωνούν στη βασική σειρά διαδοχής των τριών χρωμάτων: μαύρο, λευκό, κίτρινο (ή κόκκινο).

Το αρχικό στάδιο ονομάζεται αμαύρωση ή μελάνωση και καθιστά το υλικό μαύρο, χωρίς καθόλου χρώμα και ιδιότητες. Κατά το Νικολά Φλαμέλ αν δεν συμβεί αμαύρωση στην αρχή το έργο θα αποτύχει. Ακολουθεί λεύκανση ή λεύκωση (λέγεται και αργύρωση), στην οποία το νεκρό υλικό επεξεργάζεται -σε παρατεταμένη και ήπια θέρμανση- με υγρά (ύδατα) και αέρια (πνεύματα), που ανανεώνουν τη ζωή του. Αρχίζει να παίρνει αποχρώσεις σε μια πορεία ανάλογη με την ανάπτυξη σπόρου και καταλήγει σε ξάνθωση (ή ερύθρωση) που δηλώνει τη βλάστηση του σπόρου ή την παραγωγή χρυσού.

Ο συσχετισμός του κόκκινου - πορφυρού χρώματος με το βασιλικό μεγαλείο είναι αρχετυπικός και καθίσταται για την Αλχημεία ουσιαστικός. Η παρουσία του πορφυρού στο τέλος είναι σημάδι ότι ο «Νεαρός Βασιλιάς», η Φιλοσοφική Λίθος, έχει προβάλει στη σκηνή του αλχημικού εργαστηρίου.

4) Η Ένωση Θείου - Υδράργυρου

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, γενικά αποδεκτή, στο αλχημικό έργο ξεκινάμε από τα αρχικά υλικά, που είναι τα μέταλλα του Χρυσού, του Αργύρου και του Υδράργυρου σε μια αρχική, κατώτερη, ακάθαρτη κατάσταση (Σχήμα 1).

Αυτά, σε ένα πρώτο στάδιο (Α), υφίστανται καθαρμό (εξαγνισμό), με αποτέλεσμα τη δημιουργία των αντίστοιχων καθαρμένων μέταλλων. Πρόκειται προφανώς για μια μετάβαση σε μια ανώτερη κατάσταση.

Στη συνέχεια, σε ένα δεύτερο στάδιο (Β), γίνονται επιπρόσθετες (μυστικές συνήθως) διεργασίες διάλυσης των καθαρμένων μετάλλων, που σκοπό έχουν τώρα να τα απαλλάξουν από τα γήινα και υδάτινά τους στοιχεία, «από τα γήινα και υδάτινα δεσμά» τους. Αποτέλεσμα των διεργασιών αυτών είναι να δημιουργηθούν:
α) ένα στερεοποιημένο κόκκινο στοιχείο, το Θείο των Σοφών,
β) ένα λευκό πτητικό στοιχείο, ο Υδράργυρος των Σοφών και
γ) το 'Aλας των Σοφών.
Είναι οι τρεις, υψηλές ποιότητες, που θα συμμετάσχουν στο σχηματισμό της Λίθου. Τις συναντάμε και με διαφορετικά ονόματα, όπως μπορείτε να δείτε στο στάδιο (Β) του σχήματος. Ο όρος «των Σοφών» ή «Φιλοσοφικός» εκφράζει την ανώτερη πνευματική υπόσταση των στοιχείων αυτών πέρα από την καθαρά υλική τους όψη.

Στο τρίτο στάδιο αναμιγνύονται μέσα στο Φιλοσοφικό Αυγό (ή Δοχείο του Ερμή) Θείο των Σοφών με Υδράργυρο των Σοφών μαζί και με 'Aλας των Σοφών, σε κατάλληλες αναλογίες και ακολουθώντας μια σειρά επεξεργασιών και διαδικασιών καταλήγουμε στη Φιλοσοφική Λίθο, της οποίας η δυναμικότητα μπορεί να επαυξηθεί περαιτέρω μέσω πολλαπλασιασμού. Αυτό της δίνει στη συνέχεια τη δυνατότητα να μεταστοιχειώνει τα διάφορα «μέταλλα» με τα οποία έρχεται σε επαφή, να μετουσιώνει «καθετί το αγενές σε πολύτιμο». Συνοψίζοντας έχουμε :

Αρχικά ακάθαρτα υλικά: μέταλλα (Χρυσός, 'Aργυρος, Υδράργυρος)
Καθαρμός ή εξαγνισμός
Καθαρά ή εξαγνισμένα υλικά : μέταλλα (Χρυσός, 'Aργυρος, Υδράργυρος)
Διάλυση
Ανώτερα υλικά : Θείο, Υδράργυρος, 'Aλας (των Σοφών)
Ένωση ανώτερων υλικών : Θείο + Υδράργυρος (Συμμετέχει 'Aλας)
Φιλοσοφική Λίθος

5) Οι Δώδεκα Αλχημικές Διεργασίες

Οι αλχημιστές έχουν διαφορετικές ιδέες γύρω από τον αριθμό των διεργασιών που πρέπει να εκτελούν κατά το έργο τους. Ο Τζωρτζ Ρίπλεϋ περιγράφει δώδεκα στο έργο του «Δώδεκα Πύλες της Αλχημείας», ο Ντανιέλ Στόλτσιους έντεκα, στο έργο του «για τα αλχημιστικά εμβλήματα», ο Μπεν Τζόνσον δέκα, στο έργο του «Αλχημιστής», ενώ ο Σάλομον Τρίσμοσιν μειώνει τον αριθμό σε εφτά, στο έργο του «Λάμψη Ήλιου», όπως έκανε και ο Παράκελσος.

Ο Ντομ Περνετί και το Μυθο-Ερμητικό Λεξικό αναφέρουν τις παρακάτω δώδεκα διεργασίες, αντίστοιχες με ένα σημείο του ζωδιακού: 

Ο Johann Daniel Mylius, υιοθετεί ανάλογη άποψη με λίγες διαφοροποιήσεις, ως εξής: